Της Δρ. Μαρίας Χρ. Αλβανού*
Η στοχοποίηση φορέων της δικαστικής εξουσίας αποτελεί μια παραδοσιακή στρατηγική επιλογή για τις τρομοκρατικές οργανώσεις ακροαριστερής/αναρχικής ιδεολογίας. Θεωρώντας την οργανωμένη πολιτεία –όπως υφίσταται– ως κράτος καταστολής, εκλαμβάνουν δικαστές και εισαγγελείς ως κατεξοχήν εκφραστές της κρατικής βίας και επιβολής στον πολίτη. Έτσι, η πρόσφατη επίθεση στα Εξάρχεια δεν ξενίζει όσους ασχολούνται με τη μελέτη του φαινομένου της τρομοκρατίας.
Επίσης δεν προκαλεί έκπληξη ο χαρακτήρας της τρομοκρατικής απειλής που εμφανίζεται στη χώρα μας, γιατί η Ελλάδα παρουσιάζει χρόνια τώρα μια απόκλιση σε σχέση με όσα ισχύουν γενικότερα σε σχέση με τον παγκόσμιο τρομοκρατικό κίνδυνο. Σε μια εποχή που ο ισλαμιστικός κίνδυνος με τις επιχειρησιακές του ιδιαιτερότητες (π.χ. επιθέσεις αυτοκτονίας, επιθέσεις με μαχαίρι, «τυφλά» χτυπήματα κλπ) σχεδόν μονοπωλεί το ενδιαφέρον των αντιτρομοκρατικών αρχών στα περισσότερα κράτη, η χώρα μας είναι από τις λίγες χώρες που αντιμετωπίζει ακόμη μια τρομοκρατία εγχώρια, πνευματικό-ιδεολογικό τέκνο εν πολλοίς της δεκαετίας του '70, αλλά σαφώς με καινούργια δυναμική και καινοτομίες στη συγκρότηση και λειτουργία των διάφορων ομάδων που δρουν. Η κατάσταση είναι «υβριδική» με την έννοια ότι είναι εμφανής η συγγένεια με το παρελθόν, η κληρονομιά που έχουν αφήσει οι παλαιές οργανώσεις, όμως ταυτόχρονα οι τρομοκρατικές ομάδες του σήμερα εκμεταλλεύονται την επικαιρότητα και τα μέσα που η εποχή μας προσφέρει.
Η τρομοκρατία ως παιχνίδι εντυπώσεων
Είναι φυσικό πάντα μετά από μια τρομοκρατική επίθεση και την ανάληψη ευθύνης να υπάρχει μια αγωνία για την πρόβλεψη της έκτασης του μελλοντικού κινδύνου. Κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο και σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνεται προσεκτικά. Χωρίς αμφιβολία, όταν μελετά κάποιος τη δράση τρομοκρατών είναι ουσιώδες να τους «ακούει» και αυτό σημαίνει να στέκεται προσεκτικά σε όσα δημοσιοποιούν. Παρόλα αυτά η ορθή ερμηνεία και ανάλυση της ρητορικής των τρομοκρατικών οργανώσεων δεν μπορεί παρά να λαμβάνει υπόψη αυτονόητα όρια και περιορισμούς, καθώς και τον ίδιο τον σκοπό μιας προκήρυξης. Η τρομοκρατία είναι παιχνίδι εντυπώσεων και η προπαγάνδα αποτελεί καίριο στοιχείο. Κοινώς, οι οργανώσεις πάντα θέλουν να εμφανίζονται ως συγκροτημένες, με λαϊκή αποδοχή και δυνατές, έτοιμες να επιφέρουν καίρια πλήγματα.
Οι προκηρύξεις είναι και αυτές (μαζί με τις επιθέσεις) «σχεδιασμένες» για να προκαλέσουν τρόμο. Την αλήθεια για την επιχειρησιακή κατάσταση, δυνατότητα και δυναμική των τρομοκρατικών οργανώσεων την γνωρίζουν στην πραγματικότητα μόνο οι ίδιες. Μόνο αυτές γνωρίζουν αληθινά τι μπορούν να κάνουν, μέχρι πού μπορούν να φτάσουν και ποια είναι τα όρια τους (αν έχουν). Οι εκτιμήσεις ειδικών και αναλυτών γίνονται με βάση ιστορικές αναδρομές που φανερώνουν μια δεδομένη στρατηγική λογική, αλλά πάντα με την επιφύλαξη ότι ανά πάσα στιγμή μια οργάνωση –για διάφορους λόγους στρατηγικής–μπορεί να αλλάξει πορεία. Για παράδειγμα υπάρχει χρόνια ο ισχυρισμός ότι η εγχώρια «συμβατική» τρομοκρατία αποφεύγει «τυφλά» χτυπήματα και δεν ρισκάρει επιθέσεις με θύματα γενικά πολίτες, αλλά επιλέγει συγκεκριμένους στόχους. Ουδείς όμως μπορεί να εγγυηθεί ότι αυτή η επιχειρησιακή επιλογή θα εξακολουθεί να ισχύει. Οι οργανώσεις εξελίσσονται, εισχωρούν νέα μέλη, οι μεθοδολογίες επιθέσεων ξένων και διεθνών τρομοκρατικών οργανώσεις είναι εύκολα διαθέσιμες προς εκμάθηση και υιοθέτηση, ακόμη και μέσα από το διαδίκτυο. Δεν υπάρχει λοιπόν κάποια εξασφάλιση ότι τα πράγματα θα μείνουν ως έχουν.
Ο θωράκιση της Δικαιοσύνης δεν αρκεί να είναι θεσμική
Οι τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον της Δικαιοσύνης είναι άκρως επικίνδυνες για την επιβίωση μιας ευνομούμενης πολιτείας. Ο κίνδυνος αφορά όλους μας, γιατί η δικαστική λειτουργία είναι η ραχοκοκαλιά του κράτους δικαίου και η εγγύηση προστασίας του πολίτη μέσα από την εφαρμογή του νόμου. Η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης δεν συνίσταται απλά στη θεσμική κατοχύρωση μη ανάμειξης άλλων εξουσιών στο έργο της, αλλά αξιώνει ελευθερία από κάθε εξωτερική επέμβαση. Οι επιθέσεις εναντίον δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών αποτελεί βάναυση προσπάθεια χειραγώγησης μέσα από την πρόσκληση τρόμου και έτσι ουσιαστικά αποπειράται η αφαίρεση της ανεξαρτησίας και ελευθερίας τους. Η ελληνική Δικαιοσύνη έχει να επιδείξει την παράδοση τόλμης και αφοβίας των Τερτσέτη και Πολυζωϊδη. Επιπρόσθετα, ως απάντηση στις όποιες απειλές καλείται η πολιτεία να θωρακίσει άμεσα με κάθε πρόσφορο και αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης και ασφάλειας την ανθρώπινη και υλική υποδομή της Δικαιοσύνης.
* Η Δρ. Μαρία Χρ. Αλβανού είναι εγκληματολόγος, ειδική σε θέματα τρομοκρατίας.
