Tου Νίκου Μελέτη
Με άμεση διπλωματική κινητοποίηση πρέπει να απαντήσει η Αθήνα προκειμένου να αποτραπεί η πολύ επικίνδυνη εξέλιξη του να οριστικοποιηθεί και να τεθεί σε ισχύ η Συμφωνία Τουρκίας -Λιβύης για τις θαλάσσιες ζώνες. Μια συμφωνία που θα δημιουργήσει αρνητικό προηγούμενο στις επόμενες οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών στη Μεσόγειο.
Η Τουρκία μετά τις επιτυχίες της Κύπρου που παρά τις απειλές και τις πιέσεις συνήψε τρεις συμφωνίες οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο, που εφαρμόζουν πλήρως τις προβλέψεις του Δικαίου της Θάλασσας (ακόμη και από το Ισραήλ το οποίο δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος) και ενώ βλέπει τις ενεργειακές εξελίξεις, οι οποίες στηρίχθηκαν σε μεγάλο βαθμό σε αυτό το πλαίσιο συμφωνιών, να την ξεπερνούν, επιλέγει να αντιδράσει όχι μόνο με την αποστολή σκαφών στην Κυπριακή ΑΟΖ αλλά και με την δημιουργία ισοδύναμου διπλωματικού τετελεσμένου.
Η Τουρκία και ο Ερντογαν δεν έχουν συμφιλιωθεί ποτέ με τις Συνθήκες, όπως εκείνη της Λοζάνης που στέρησαν την Τουρκία από τα νησιά του Αιγαίου. Ούτε με την γεωγραφία που δεν χάρισε στην Τουρκία υδρογονάνθρακες σε μια περιοχή που υπάρχουν νέες ανακαλύψεις. Αυτή τη γεωγραφία και αυτή την πραγματικότητα που διαμορφώθηκε από τις Συνθήκες προσπαθεί να ανατρέψει ο Τ. Ερντογάν.
Στόχος της Τουρκίας είναι να δείξει ότι και με διπλωματικά μέσα είναι παρούσα στο παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου και φυσικά ότι ο υπολογισμός της επήρειας των νησιών δεν είναι «απαράβατος κανόνας» στη διεθνή πρακτική. Kάτι που θα θελήσει φυσικά να εκμεταλλευθεί σε μια ενδεχόμενη μελλοντική διαπραγμάτευση με την Ελλάδα, η οποία διαθέτει το σημαντικό όπλο που της προσφέρει βάσει του Δικαίου της Θάλασσας, το νησιωτικό σύμπλεγμα του Αιγαίου, το Καστελόριζο και φυσικά η Κρήτη.
Είχε προηγηθεί η επιτυχής προσπάθεια της Τουρκίας με «δεκανίκι» τότε τον αρχηγό της αλβανικής αντιπολίτευσης Ε. Ράμα, ο οποίος προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας του με αποτέλεσμα την ακύρωση της Συμφωνίας οριοθέτησης θαλασσίων Ζωνών Ελλάδας-Αλβανίας, η οποία είχε στηριχθεί και είχε αποδεχθεί όλο το πλαίσιο των προβλέψεων του Δικαίου της Θάλασσας. Και ήταν η πρώτη τέτοιου είδους Συμφωνία εκτός Κύπρου στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και επίσης η πρώτη Συμφωνία που αφορούσε ελληνικά θαλάσσια σύνορα. Η Τουρκία δεν επιθυμούσε να υπάρξει νομικό προηγούμενο και έτσι χρησιμοποιώντας τον Ε. Ράμα πέτυχε την ακύρωση της Συμφωνίας.
Ακόμη και η αναγγελία πριν ένα χρόνο από τον απερχόμενο ΥΠΕΞ Ν.Κοτζιά, την οποία επιβεβαίωσε ο ίδιος ο τότε πρωθυπουργός Αλ.Τσίπρας για επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ.στο Ιόνιο, έμεινε στο ράφι μετά τις συναντήσεις του κ. Τσίπρα με τον Τ.Ερντογάν και του Γ. Κατρούγκαλου με τον Μ.Τσαβουσογλου.
Πριν μερικούς μήνες ήταν και πάλι η Τουρκία που έβαλε την προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης να διαμαρτυρηθεί προς την Ελλάδα για δήθεν επικάλυψη της Λιβυκής υφαλοκρηπίδας από τα Οικόπεδα τα οποία αδειοδότησε σε ξένες εταιρίες η Αθήνα νοτιοδυτικά και νότια της Κρήτης.
Από πέρυσι τον Νοέμβριο όταν ο υπουργός άμυνας Χ.Ακάρ είχε συνομιλίες στην Τρίπολη προσφέροντας σημαντική στρατιωτική βοήθεια στο ετοιμόρροπο καθεστώς της Τρίπολης, ζήτησε σαν αντάλλαγμα την υπογραφή συμφωνίας θαλασσίων συνόρων με την Τουρκία.
Οι χάρτες που είχαν επιδειχθεί τότε από τον κ. Ακάρ παρέπεμπαν στην ακραία εκδοχή της Γαλάζιας Πατρίδας, για την οποία είχε γίνει προσπάθεια να διασκεδασθούν οι εντυπώσεις...
Όμως δεν ήταν κάτι νέο. Ο ναύαρχος Σιχάτ Γιαϊτζί από το 2012 είχε αναπτύξει το θεωρητικό πλαίσιο για την ανάγκη η Τουρκία να προχωρήσει σε συμφωνία θαλασσίων συνόρων με την Λιβύη, ως τον μοναδικό τρόπο να αντιμετωπισθούν τα «τετελεσμένα» που είχε δημιουργήσει η Κύπρος και αν αποφευχθεί μια επέκταση και της Ελλάδας στην Μεσόγειο.
Το 2012 σε εμπεριστατωμένο άρθρο του (Geostrategic Pulse) είχε παρουσιάσει τους χάρτες με την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στην Μεσόγειο, αγνοώντας τα νησιά ανεξαρτήτως μεγέθους.
Στις 12 Μαρτίου 2013 για πρώτη φορά η Τουρκία σε ρηματική διακοίνωση της (απαντούσε στην ελληνική διακοίνωση που χαρακτήριζε παράνομη την παραχώρηση Οικοπέδων στην τουρκική ΤΡΑΟ σε περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου) χρησιμοποιούσε ορολογία που παρέπεμπε στην επέκταση της τουρκικής υφαλοκρηπίδας ακόμη και νότια της Κρήτης και συνεπώς προβολή συνόρων μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης.
Δυστυχώς οι προσπάθειες της Ελλάδας να ανακόψει και να ακυρώσει τις προσπάθειες της Τουρκίας δεν είχαν αποτέλεσμα. Παρά τις προσπάθειες η συμφωνία με την Αλβανία ποτέ δεν ολοκληρώθηκε, η συμφωνία με την Ιταλία δεν υπογράφτηκε και οι συνομιλίες με την Αίγυπτο παραμένουν σε εκκρεμότητα.
Η Τουρκία δεν είναι τυχαίο ότι προβάλει διαρκώς το «τυράκι» ότι εάν η Αίγυπτος και η Λιβύη αποδεχθούν την δική της θεώρηση στην οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών η μεν Αίγυπτος θα κερδίσει από την Ελλάδα και την Κύπρο μια έκταση σχεδόν 19.400 τετραγωνικών χιλιομέτρων και η Λιβύη μια περιοχή 16.700 τετραγωνικών χιλιομέτρων (και συγχρόνως θα μπορεί να αμφισβητήσει τα Οικόπεδα που δανειοδότησε η Ελλάδα νοτιοδυτικά της Κρήτης.)
Η Αθήνα έσπευσε να θέσει το ζήτημα που ανέκυψε στη Ρώμη και στο Παρίσι, ενημέρωσε την Ε.Ε. έκανε διάβημα στον Τούρκο πρέσβη και απειλεί με απέλαση τον Λίβυο που εκπροσωπεί την κυβέρνηση της Τρίπολης στην Αθήνα εάν δεν ενημερώσει για το περιεχόμενο του Μνημονίου. Αυτά δεν αρκούν και γίνονται βεβαίως με μεγάλη καθυστέρηση καθώς και η προηγούμενη κυβέρνηση έχει σοβαρές ευθύνες επειδή αδράνησε ενώ από τον Νοέμβριο του 2018 ήταν γνωστή η επιδίωξη της Άγκυρας.
Η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να κινηθεί αστραπιαία για να αποτρέψει τα τετελεσμένα:
-πρέπει να υπάρξει αποστολή στην Λιβύη όπου σε συναντήσεις όχι μόνο με τον Αλ Σάρατζ που φαίνεται να είναι απολύτως εξαρτημένος από την Άγκυρα και τον Ερντογάν, αλλά και με άλλους αξιωματούχους της προσωρινής κυβέρνησης, να εξηγηθεί ότι αυτή η «εχθρική ενέργεια» πρέπει να ανακληθεί ή να παγώσει, διαφορετικά θα υπάρξουν συνέπειες σε διμερές και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
-συγχρόνως θα πρέπει να υπάρξει άμεση επαφή με την άλλη πλευρά στην Λιβύη, τον στρατηγό Χαφτάρ ώστε να υπάρξει πρόσθετος μοχλός πίεσης προς την κυβέρνηση της Τρίπολης και φυσικά χωρίς δογματισμούς ότι «δεν τίθεται θέμα αποαναγνώρισης της κυβέρνησης της Τρίπολης» επειδή είναι αναγνωρισμένη από την Ε.Ε. και τον ΟΗΕ.
-Με την αιγυπτιακή πλευρά θα πρέπει να ξεκαθαριστεί πλήρως ότι δεν μπορεί να συνεχισθεί η εκκρεμότητα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών και να επιδιωχθεί συμφωνία ακόμη και εάν απαιτηθούν μικρής έκτασης προσαρμογές υπέρ της Αιγύπτου προκειμένου να οριοθετηθούν οι θαλάσσιες ζώνες μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.
-Να συνεχισθούν επίσημα οι ανεπίσημες συνομιλίες που εδώ και καιρό διεξάγονται μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών.
Σημειώνεται ότι με την επιστολή Σινιριόγλου στον ΟΗΕ και το Μνημόνιο Ερντογάν- Σάρατζ , η Ελλάδα δεν θα έχει θαλάσσια σύνορα ούτε με την Κύπρο ούτε με την Αίγυπτο!
-Επίσης πρέπει να διερευνηθεί εάν απαιτείται τώρα η κατάθεση συντεταγμένων για τα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην Μεσόγειο, ώστε να αμφισβητηθεί η τουρκική μονομερής ενέργεια.
Εάν μάλιστα κατατεθεί στον ΟΗΕ ως συμφωνία το Μνημόνιο που υπέγραψε η Τουρκία με την Λιβύη, θα πρέπει να εξετασθεί και η προσφυγή στο Δικαστήριο της Χάγης η στο Διεθνές Δικαστήριο του Δικαίου της Θάλασσας στο Αμβούργο.
