Του Νότη Μηταράκη*
Το πιο σύνθετο και πολυπαραγοντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα σήμερα είναι το ασφαλιστικό. Αφορά όχι μόνο τους συνταξιούχους, αλλά και τους εργαζόμενους, τους άνεργους και κυρίως τα νέα παιδιά, με τις ανάγκες των ομάδων αυτών, συχνά να μη συμβαδίζουν.
Και ενώ το 2014 είχε επέλθει σταθερότητα στο ασφαλιστικό σύστημα, η πολιτική που ακολούθησαν οι ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, οδήγησαν στο νόμο Κατρούγκαλου. Ένας νόμος που είναι άδικος και αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα στην εφαρμογή του. Που έχει «σπάσει» το δεσμό μεταξύ εισφορών και μελλοντικών συντάξεων, έχει επιβάλει δυσβάσταχτες εισφορές στην παραγωγική και συνεπή Ελλάδα, έχει οδηγήσει σε σημαντικές μειώσεις συντάξεων, έχει πλήξει ειδικές κοινωνικές ομάδες.
Στο 3ο Προσυνέδριο της Νέας Δημοκρατίας (Ιωάννινα, 1η Νοεμβρίου 2017) και στο πλαίσιο του προσυνεδριακού διαλόγου ο οποίος θα οδηγήσει στο 11ο Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας (16-17 Δεκεμβρίου στην Αθήνα), κατέθεσα 15 σημεία συζήτησης για ένα νέο σύστημα που θα αφορά όλους τους πολίτες και το μέλλον. Πάντα λαμβάνοντας υπόψη τους υφιστάμενους περιορισμούς: το διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο, αλλά και την πραγματικότητα του δημογραφικού, που σήμερα αποτελεί βόμβα στα θεμέλια του ασφαλιστικού και της κοινωνίας.
Τα έξι πρώτα από τα 15 σημεία αφορούν στην κύρια σύνταξη η οποία εξακολουθεί να είναι Καθολική, Δημόσια και Υποχρεωτική, βάσει και του Συντάγματος:
1. Μείωση εισφορών με επανεξέταση και του ανώτατου ορίου εισφορών για όλους τους ασφαλισμένους. Για να απελευθερωθούν πόροι για επενδύσεις, αποταμίευση και κατανάλωση.
2. Μια βασική Εθνική σύνταξη, χρηματοδοτούμενη από τον κρατικό προϋπολογισμό, με στόχο την αναδιανομή και τη στήριξη των πιο αδύναμων. Που θα χορηγείται και στις ειδικές ομάδες όπως οι χήρες.
3. Ως προς το ανταποδοτικό τμήμα της σύνταξης, πλήρης διαφάνεια στις εισφορές, ώστε κάθε ασφαλισμένος να γνωρίζει ακριβώς τι έχει καταβάλει διαχρονικά και οι οποίες θα αποτελούν τη βάση για τον υπολογισμό του συνταξιοδοτικού δικαιώματος.
4. Βελτίωση της σχέσης μεταξύ εισφορών και μελλοντικών συντάξεων, με απώτερο στόχο την καθιέρωση γραμμικής σχέσης μεταξύ των δύο με κοινό συντελεστή απόδοσης. Η απόδοση αναπροσαρμόζεται και μπαίνει ρήτρα ανάπτυξης, ώστε και οι συνταξιούχοι να ωφελούνται από την αύξηση των εισφορών που θα εισρεύσουν στο σύστημα ως αποτέλεσμα της επέκτασης της οικονομίας.
5. Οι εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών εκκαθαρίζονται ταυτόχρονα με τη φορολογική δήλωση, βάσει των εισοδημάτων του ιδίου έτους.
6. Το κράτος αναλαμβάνει πλήρως τις υποχρεώσεις του ως εργοδότης, καταβάλλοντας κανονικά τις ασφαλιστικές εισφορές των υπαλλήλων και των δημόσιων λειτουργών.
Το επικουρικό κομμάτι της σύνταξης αναμορφώνεται πλήρως, αλλά σταδιακά, ώστε να καταλήξουμε σε ένα σύστημα ευέλικτο και με επιλογές:
7. Μια επικουρική σύνταξη ανοιχτή σε όλους. Κάθε μισθωτός, ελεύθερος επαγγελματίας, αυτοαπασχολούμενος, αγρότης να έχει δικαίωμα στην επικουρική και κίνητρο να συμμετέχει.
8. Κεφαλαιοποίηση των εισφορών των νέων ασφαλιζόμενων, ώστε οι εισφορές να αποκτήσουν χαρακτήρα αποταμίευσης. Στους νέους ασφαλισμένους εξάλλου αφορούν και τα παρακάτω σημεία.
9. Ενοποίηση εισφορών για επικουρική και εφάπαξ σε μία, ενιαία εισφορά, με καταγραφή στον ατομικό λογαριασμό κάθε ασφαλισμένου.
10. Σταδιακή εισαγωγή του δικαιώματος επιλογής ασφαλιστικού φορέα, ανάμεσα στον κρατικό φορέα, το επαγγελματικό ταμείο ή την ιδιωτική ασφάλιση, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό στην ασφαλιστική αγορά, πάντα υπό την αυστηρή εποπτεία και ρύθμιση μέσω μιας Ανεξάρτητης αρμόδιας Ρυθμιστικής Αρχής, στη βάση και της αναμενόμενης Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα συνταξιοδοτικά προϊόντα (PPP).
11. Εισαγωγή του δικαιώματος του ασφαλισμένου να επιλέγει επενδυτική στρατηγική, ώστε να αναλαμβάνει το ρίσκο, αλλά και τις αποδόσεις που επιθυμεί.
12. Εισαγωγή επιλογής της ηλικίας λήψης της επικουρικής. Από τις αθρόες πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, για τις οποίες δεν είχαν πληρωθεί εισφορές, που αποτέλεσαν βόμβα στα θεμέλια του ασφαλιστικού, φτάσαμε σήμερα στην πλήρη ανελαστικότητα: όλοι στη σύνταξη στα 67. Σε ένα νέο ασφαλιστικό πρέπει να μπορούμε να επιλέγουμε, αλλά να γνωρίζουμε ότι θα αναπροσαρμόζονται και οι απολαβές μας, ώστε το σύστημα να ισορροπεί.
13. Ο ασφαλισμένος θα πρέπει να μπορεί να επιλέγει το μείγμα μηνιαίου εισοδήματος και εφάπαξ που θα λάβει (με το εφάπαξ να φτάνει το 25% του συσσωρευμένου κεφαλαίου του), ανάλογα με τις ανάγκες του.
14. Το νέο σύστημα θα πρέπει να συνοδεύεται από κίνητρα σε ασφαλισμένους και εργοδότες να συμμετέχουν: απαλλαγή των εισφορών από τη φορολογία.
15. Κλειδί στην επιτυχία του νέου συστήματος είναι η ομαλή μετάβαση. Εξετάζουμε ένα μηχανισμό μεταβατικής χρηματοδότησης του σημερινού συστήματος, διασφαλίζοντας τα υπάρχοντα δικαιώματα εργαζόμενων και συνταξιούχων.
Το ασφαλιστικό από τροχοπέδη της ανάπτυξης που είναι σήμερα, πρέπει να μετατραπεί σε μοχλό ανάπτυξης. Η λύση για την κοινωνική ασφάλιση περνάει μέσα από την ανάπτυξη, τις περισσότερες και καλύτερες δουλειές.
Πρέπει να σχεδιάζουμε σήμερα το ασφαλιστικό των επόμενων δεκαετιών, αυτό που θα προσφέρει ασφάλεια στους συνταξιούχους, προοπτική για τους εργαζόμενους, δικαιοσύνη και ελπίδα για τα νέα παιδιά. Ένα βιώσιμο, δίκαιο και κοινωνικά φιλελεύθερο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.
* O κ. Νότης Μηταράκης είναι αναπληρωτής τομεάρχης Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης της Νέας Δημοκρατίας, βουλευτής Χίου.
