Την εβδομάδα που πέρασε ανακοινώθηκαν τα στοιχεία για το ΑΕΠ πολλών Ευρωπαϊκών χωρών το 2020. Κατά μέσο όρο η πτώση του κινήθηκε από -4,8 ως -5,9%, με χώρες όπως η Ελλάδα να αποτελούν την αρνητική εξαίρεση, μιας και αναμένεται να φτάσουν ή και να ξεπεράσουν το -10%.
Μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό κακών ειδήσεων ξεχώρισε μία χώρα, και πάλι: Η Ρουμανία. Το ΑΕΠ της έπεσε μόλις -3,9% το 2020, ενώ το 4ο τρίμηνο είχε τη μεγαλύτερη αύξηση στην Ευρώπη σε σχέση με το 3ο τρίμηνο (πάνω από 5%), κάτι που παρατήρησε και το Bloomberg.
Ενώ για την Ελλάδα πλέον στόχος είναι το 2022 ή το 2023 να φτάσει στα επίπεδα ΑΕΠ που είχε το 2019, για τη Ρουμανία τα δεδομένα είναι εντελώς διαφορετικά: Για το 2021 οι πρώτες εκτιμήσεις μιλάνε για μεγάλη άνοδο, που θα έχει ως αποτέλεσμα να βρεθεί στο +3,5% πάνω από το 2019, αφήνοντας πίσω της τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα που δημιούργησε ο κορονοϊός σε όλες τις οικονομίες.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Πώς το καταφέρνει η Ρουμανία;
1. Επέλεξε ένα διαφορετικό μοντέλο αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης
Καλώς ή κακώς οι Ρουμάνοι δεν έχουν επιβάλλει ξανά δρακόντιο lockdown από τον Μάιο του 2020 και μετά. Ακολούθησαν άλλη προσέγγιση και κριτήρια, ανά νομό και δήμο. Τα εστιατόρια μεν υποφέρουν, όμως παρέμειναν ανοικτές οι βεράντες τους και εδώ και περίπου έναν μήνα λειτουργούν σε πολλές πόλεις με το 30% των θέσεων εσωτερικού χώρου. Τα καταστήματα παρέμειναν όλα ανοικτά, πάντα με μέτρα προστασίας. Η αγορά των Χριστουγέννων λειτούργησε κανονικά, η οικονομία κινήθηκε, οι μετακινήσεις ανάμεσα στις πόλεις επιτρέπονται, τα ξενοδοχεία ήταν ανοικτά.
Μπορεί ο κλάδος HoReCa στην πλειοψηφία του να έχει και εκεί μεγάλο πρόβλημα, όπως και παγκοσμίως, πάντως η προσέγγιση ήταν διαφορετική και το πρόβλημα μικρότερο.
2. Η χαμηλή φορολογία δεν δημιουργεί τεράστια νέα χρέη, ούτε απελπίζει τους ανθρώπους της αγοράς
Η Ρουμανία εφάρμοσε περίπου το ίδιο πακέτο μέτρων με αυτό της Ελλάδας, όσον αφορά την υποστήριξη των θέσεων εργασίας κλπ (γνώμη του υπογράφοντα είναι ότι η Ελλάδα έκανε καλύτερη δουλειά και έδωσε περισσότερα χρήματα, ειδικά στο θέμα των ενοικίων, όπου η Ρουμανία ακολούθησε άλλον δρόμο). Η γειτονική χώρα έδωσε και δυνατότητα μη πληρωμής των φόρων στην ώρα τους, πάγωσε δάνεια κλπ. Από την άλλη όμως η πολύ χαμηλή φορολογία και η ανοικτή οικονομία οδήγησαν τα δημόσια έσοδα σε πολύ καλά επίπεδα, με τις εισπράξεις να είναι πολύ υψηλότερες από τις αναμενόμενες.
Εννοείται πως δεν έχει δημιουργηθεί «νέα γενιά χρεωμένων», ούτε υπάρχει η ανάγκη για 120, 240, 360 ή 1.200 δόσεις.
3. Εντελώς διαφορετική δομή της οικονομίας
Στην Ελλάδα λέμε ότι θέλουμε να αλλάξουμε τη «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού, αλλά στην πράξη μας αρέσει να κάνουμε ακριβώς το αντίθετο: Να βασανίζουμε όποιον θέλει να στήσει κάποια σοβαρή παραγωγική δραστηριότητα και να αποθεώνουμε όποιον κάνει άλλο ένα ξενοδοχείο, εστιατόριο ή καφέ. Είναι η «ασφάλεια της αυτοκαταστροφής» που ανέλυσα πρόσφατα.
Στη Ρουμανία υπάρχει αυτοκινητοβιομηχανία με 25 δις ΑΕΠ. Άλλα 20+ συνεισφέρει ο πρωτογενής τομέας, άλλα 20 δις περίπου η βιομηχανία πληροφορικής, άλλα τόσα η πολύ δυνατή αγορά ακινήτων (που αν κάποιος Έλληνας τη μελετήσει σοβαρά, θα πέσει σε κατάθλιψη συγκρίνοντάς τη με την Ελληνική), ενώ υπάρχουν και άλλοι τομείς που συνεισφέρουν από 5 – 10 δις σε ετήσια βάση. Ο τουρισμός είναι κάτω του 3% του ΑΕΠ, περίπου στα 5 – 6 δις Ευρώ.
Όχι τυχαία, ακόμη και μέσα στην πανδημία η ανεργία δεν ξέφυγε και παραμένει από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη, ενώ οι μισθοί το 2020 αυξήθηκαν κατά 5% και το 2021 ένας στους τέσσερις Ρουμάνους περιμένει αύξηση μισθού, σύμφωνα με σχετική έρευνα.
4. Οι Ρουμάνοι έχουν χρήματα, η οικοδομή δεν σταμάτησε, τα Ευρωπαϊκά κονδύλια εισέρευσαν μαζικά
Μπορεί οι μη γνωρίζοντες να χλεύασαν τα επίσημα στοιχεία της Eurostat που κατέδειξαν πως το 2019 ο μέσος Ρουμάνος ξεπέρασε τον μέσο Έλληνα σε διαθέσιμο εισόδημα, όμως αυτό είναι γεγονός που το 2020 φάνηκε ακόμη περισσότερο. Οι Ρουμάνοι πληρώνουν χαμηλούς φόρους, δανείζονται υποχρεωτικά με ποσό που αντιστοιχεί σε μηνιαία δόση ως 30% του εισοδήματός τους, έχουν «Ευρωπαϊκή αγοραστική δύναμη» στις μεγάλες πόλεις και προέρχονται από 7ετή ραγδαία ανάπτυξη.
Την ίδια ώρα οι ιδιωτικές επενδύσεις σε ακίνητα συνέχισαν να ανεβαίνουν, με δεκάδες χιλιάδες Ρουμάνους να επενδύουν σε νέα και παλιά διαμερίσματα και τις μισές συναλλαγές να γίνονται χωρίς δανεισμό!
Τέλος, η κεντροδεξιά κυβέρνηση που ήταν στην εξουσία πέρσι αξιοποίησε καλύτερα από τους σοσιαλιστές της περιόδου 2017 – 2019 τα Ευρωπαϊκά κονδύλια και στη χώρα εισέρευσαν πολύ μεγάλα ποσά, ενώ το ίδιο θα γίνει και φέτος και τα επόμενα χρόνια. (Είναι να απορεί κανείς γιατί οι Ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες δεν κοιτούν τι συμβαίνει στη Ρουμανία, με τους δεκάδες διαγωνισμούς ύψους 5 – 20 εκ. Ευρώ έκαστος κάθε μήνα).
Η Ρουμανία δεν είναι παράδεισος, αλλά σε λίγο θα τη βλέπουμε με το κυάλι...
Η μεγαλύτερη χώρα της ΝΑ Ευρώπης δεν είναι μία «μαγική» κατάσταση. Αυτονόητα έχει και αυτή δεκάδες προβλήματα όπως και όλες οι χώρες, παρά τα τεράστια βήματα προόδου που έχει κάνει τα τελευταία χρόνια. Σίγουρα δεν είναι παράδεισος.
Από την άλλη με όπλο τη χαμηλή της φορολογία που την έχει βοηθήσει να κτίσει μεσαία τάξη με μεγάλο διαθέσιμο εισόδημα και το εξαιρετικά φιλικό περιβάλλον για επενδυτές, η Ρουμανία το 2021 θα περάσει τα 220 δις Ευρώ ΑΕΠ του 2019 και θα βαδίσει προς τα 227 δις. Έτσι θα έχει ΑΕΠ μεγαλύτερο κατά περίπου... 55 – 60 δις από το αντίστοιχο Ελληνικό. Για όποιον έχει αμνησία, μόλις το 2016 η Ελλάδα είχε ΑΕΠ κατά 25 δις μεγαλύτερο από αυτό της Ρουμανίας.
Εμείς θα περιμένουμε μαγικά από την κάθε κυβέρνηση και αλλαγή πορείας, ενώ πολεμάμε τις μεταρρυθμίσεις που χρειαζόμαστε σαν οξυγόνο;
** Ο κ. Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης είναι διευθύνων σύμβουλος της MORE στη Ρουμανία, που περιλαμβάνει και τη MORE Consulting, επί χρόνια μία εκ των κορυφαίων συμβουλευτικών εταιριών στη Ρουμανία
