Του Παναγιώτη Στάθη
Στις 28 Ιανουαρίου 2014, έναν χρόνο πριν καταλάβει την εξουσία, ο Αλέξης Τσίπρας έκανε μια επίσκεψη με ειδική σημειολογική σημασία. Βρέθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας και συναντήθηκε με τον τότε πρόεδρό του, Σωτήρη Ρίζο, (σημερινό επικεφαλής του νομικού γραφείου του Προέδρου της Δημοκρατίας) και έδωσε το στίγμα της στάσης που θα τηρήσει.
«Η ανεξάρτητη Δικαιοσύνη αποτελεί βασικό πυλώνα της Δημοκρατίας και ιδιαίτερα σε περίοδο κρίσης, οικονομικής και θεσμικής. Σκοπός του ΣτΕ είναι ο έλεγχος της συνταγματικής νομιμότητας και της τήρησης της προστασίας των πολιτών. Ολοι πρέπει να συμβάλουμε στην αποκατάσταση του θεσμού του δημοκρατικού πολιτεύματος, αλλά και για να λειτουργήσει το ΣτΕ χωρίς πολιτικές παρεμβάσεις», έλεγε.
Ολα έδειχναν πως θα εξελιχθούν ομαλά. Ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας είχε δει τους δικαστές και στη Βουλή σχετικά με τα μισθολογικά τους όταν πρόεδρος της Ενωσης ήταν η κα Βασιλική Θάνου και είχε μιλήσει με θερμά λόγια για τα αιτήματα και τον ρόλο τους. Συνέπεσε δε η αλλαγή σκυτάλης στα ανώτατα δικαστήρια να γίνει από το υπουργικό συμβούλιο του κ. Τσίπρα, το 2015. Στον Αρειο Πάγο η κα Βασιλική Θάνου και στο ΣτΕ ο κ. Νικόλαος Σακελλαρίου.
Από τα μέλια στα… αγκάθια
Το ρήγμα στις σχέσεις κυβέρνησης και ΣτΕ ήρθε όταν προέκυψε το θέμα με τις τηλεοπτικές άδειες το καλοκαίρι του 2016. Η απόφαση του δικαστηρίου, η οποία έβγαλε εκτός συνταγματικής τροχιάς τον σχετικό νόμο, δημιούργησε δύο προβλήματα: πρώτον, ξήλωσε μια κεντρική πολιτική επιλογή και δεύτερον, δημιούργησε σχέσεις οργής μεταξύ της κυβέρνησης και δικαστών του ΣτΕ (είναι ενδεικτικές δημόσιες παρεμβάσεις του προέδρου του δικαστηρίου, Νικ. Σακελλαρίου) μετά τα όσα έγιναν και ειπώθηκαν τη συγκεκριμένη περίοδο.
Ουσιαστικά από τότε αρχίζει ένα χρονολόγιο δικαστικών αποφάσεων που ξηλώνουν κεντρικές κυβερνητικές επιλογές, λες και το ΣτΕ (με εμφανώς διαφορετική στάση σε σχέση με τα άλλα δικαστήρια) έχει σηκώσει το λάβαρο της «επαναστάσεως». Οι ίδιοι οι δικαστές, σε κατ'' ιδίαν συζητήσεις, το διαψεύδουν μετά βδελυγμίας, ξεκαθαρίζοντας πως «δεν συμμετέχουν σε πολιτικές αντιπαραθέσεις». Οι αποφάσεις πάντως του ΣτΕ έχουν σηκώσει τόσο ντόρο τον τελευταίο καιρό, που αποτελούν συνήθως πρώτο θέμα της επικαιρότητας.
Ο νόμος Κατρούγκαλου
Τελευταίο – και πιθανόν ισχυρότερο – κρούσμα αποτελούν οι πληροφορίες για κρίση περί αντισυνταγματικότητας πτυχών του ασφαλιστικού νόμου Κατρούγκαλου, σχετικά με τους ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίες επισήμως δεν έχουν επιβεβαιωθεί ακόμα. Απομένουν τουλάχιστον 2-3 διασκέψεις των δικαστών, αλλά όλα δείχνουν πως έχει διαμορφωθεί μια πλειοψηφία η οποία μπορεί – αριθμητικά – να αλλάξει, αλλά είναι πολύ δύσκολο να ανατραπεί.
Προηγουμένως όμως είχαν εκδοθεί τέσσερις αποφάσεις του ανώτατου δικαστηρίου, οι οποίες «σκίζουν» το μνημόνιο σε ό,τι αφορά τις αποδοχές των ενστόλων, των καθηγητών ΑΕΙ και ΤΕΙ, των γιατρών του ΕΣΥ και των δικαστικών, προκαλώντας τεράστιο δημοσιονομικό κόστος στο Δημόσιο.
Ολες οι αποφάσεις ξηλώνουν τους μνημονικούς νόμους περικοπών μισθών του 2012 και ουσιαστικά επαναφέρουν μισθούς και συντάξεις των αποκαλούμενων «ειδικών» μισθολογίων στα επίπεδα εκείνης της εποχής ανοίγοντας ταυτόχρονα ένα μεγάλο πρόβλημα για το υπουργείο Οικονομικών, που έχει να κάνει με τα αναδρομικά που θα πρέπει να λάβουν όσες κατηγορίες δικαιώθηκαν.
Τινάζει την μπάνκα
Οι αποφάσεις αυτές, που εκδόθηκαν μάλιστα μέσα σ'' έναν μήνα (τον Μάρτιο), τινάζουν την μπάνκα του προϋπολογισμού στον αέρα, καθώς εκτιμάται ότι το κόστος θα προσεγγίσει τα 700 εκατομμύρια έως 1 δισ. ευρώ. Πρόκειται για το ξήλωμα ουσιαστικά της δημοσιονομικής προσαρμογής για σειρά επαγγελματικών κατηγοριών. Οι αποφάσεις αυτές αφορούν:
– Τους ενστόλους: Οι ανώτατοι δικαστές έδωσαν τελεσίγραφο στην κυβέρνηση να πληρώσει σε διάστημα οκτώ μηνών όλα τα χρήματα που δικαιούνται χιλιάδες στρατιωτικοί, αστυνομικοί, πυροσβέστες και λιμενικοί.
– Καθηγητές ΤΕΙ: Το δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές που έγιναν στις αποδοχές των καθηγητών των ΤΕΙ και αποφάνθηκε ότι πρέπει να επιτρέψουν στο προ της 1ης Αυγούστου 2012 καθεστώς. Οι δικαστές αναφέρουν πως αναδρομικά θα πάρουν μόνον όσοι έχουν προσφύγει, ενώ στους υπόλοιπους απλώς θα επανέλθουν οι μισθοί τους χωρίς αναδρομικά. Ανάλογη απόφαση έχει εκδοθεί παλαιότερα και για τους καθηγητές των ΑΕΙ.
– Γιατροί ΕΣΥ: Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές μισθών των διευθυντών και γενικά των γιατρών του ΕΣΥ που επιβλήθηκαν με τον μνημονιακό νόμο του 2012. Οι περικοπές αυτές έγιναν αναδρομικά από 1ης Αυγούστου 2012.
– Συνταξιούχοι δικαστές: Το Μισθοδικείο έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές των συντάξεων των δικαστών και εισαγγελέων, κάτι που πρακτικά σημαίνει πως:
α) οι συντάξεις πρέπει να επανέλθουν στα επίπεδα του 2012,
β) το Ελεγκτικό Συνέδριο πρέπει να αποφασίσει το ύψος των αναδρομικών που πρέπει να λάβουν οι δικαστές.
«Πόθεν έσχες»
Αλλη μία απόφαση που προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις είναι αυτή με την οποία ακυρώθηκε ολόκληρη η διαδικασία ηλεκτρονικής υποβολής «πόθεν έσχες», η οποία εκδόθηκε λίγες μέρες μετά τη μετωπική σύγκρουση κυβέρνησης και Δικαιοσύνης. Η απόφαση ουσιαστικά τινάζει στον αέρα ολόκληρη τη διαδικασία, για όλους τους υποχρέους (όχι μόνον τους δικαστές που είχαν προσφύγει) και παγώνει τη διαδικασία υποβολής τους (αφορούσε κυρίως τη μη δήλωση των χρημάτων εκτός χρηματοπιστωτικού συστήματος, τιμαλφή, πίνακες κ.λπ.). Η κυβέρνηση αντέδρασε με επιθετικούς τόνους, ενώ δημόσια ήταν η αντιπαράθεση μεταξύ του υπουργού Δικαιοσύνης Στ. Κοντονή και του προέδρου του ΣτΕ.
Φορολογικός χωρισμός
Αλλη μία απόφαση που προκάλεσε μουρμούρες στο υπουργείο Οικονομικών ήταν αυτή με την οποία το Συμβούλιο της Επικρατείας χώρισε φορολογικά τα ζευγάρια. Το Ανώτατο Δικαστήριο ενέκρινε το δικαίωμα των συζύγων ή συντρόφων με σύμφωνο συμβίωσης να υποβάλλουν χωριστές φορολογικές δηλώσεις εισοδήματος και να εκδίδονται χωριστά εκκαθαριστικά σημειώματα. Ετσι, όμως, όπως λέει το ΥΠΟΙΚ, δημιουργούνται τεχνικά προβλήματα, καθώς θα επέλθει αύξηση του αριθμού των δηλώσεων, καθυστέρηση στην εκκαθάριση, σύνταξη διπλών χρηματικών καταλογισμών κ.λπ.
Τρία χαστούκια στο Παιδείας
Στο μέτωπο της Παιδείας η κυβέρνηση έχει δεχτεί ισχυρά χτυπήματα, καθώς τρεις σημαντικές επιλογές του υπουργείου, οι οποίες φέρουν – κάθε μία – τις υπογραφές και των τριών υπουργών που έχουν αναλάβει μετά τις εκλογές του 2015, ξηλώθηκαν από το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Η πιο σημαντική απόφαση βέβαια είναι η τελευταία, η οποία αφορά στο μάθημα των Θρησκευτικών και τον τρόπο διδασκαλίας του, όπως τον διατύπωσε με υπουργική απόφαση ο Νίκος Φίλης. Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάνθηκε πως ο τρόπος με τον οποίο επέλεξε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ να διδάσκονται τα Θρησκευτικά στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο είναι αντισυνταγματικός.
Η απόφαση αποτελεί μια «νίκη» της Εκκλησίας, που εξ αρχής επέμεινε να καταφύγει στα δικαστήρια. Στις αρχές Μαρτίου το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε την απόφαση του υπουργού Παιδείας, Κώστα Γαβρόγλου, με την οποία είχε τεθεί ο πρύτανης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Θανάσης Καραμπίνης, σε καθεστώς αποχής από την άσκηση των καθηκόντων του.
Τον περασμένο Μάρτιο η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας «ξήλωσε» μία ακόμα κεντρική επιλογή του υπουργείου Παιδείας, αφού έκρινε αντισυνταγματικό το νομοθετικό πλαίσιο του 2015 των Αριστείδη Μπαλτά και Τάσου Κουράκη, για τον τρόπο επιλογής των διευθυντών των σχολείων και εργαστηριακών κέντρων.
*Αναδημοσίευση από τον «Φιλελεύθερο» της Παρασκευής 13 Απριλίου, αρ. φύλλου 99.
Φωτογραφία: Intimenews
