Στα ύψη έχει εκτιναχθεί η νευρικότητα στις αγορές καθώς έφτασε η ώρα της αποκάλυψης των «ανταποδοτικών» δασμών που θα επιβάλλει ο Ντόναλντ Τραμπ, επιπλέον των δασμών που έχουν ήδη ανακοινωθεί και έχουν ανατρέψει τις ισορροπίες στο παγκόσμιο εμπόριο. Στις 10μ.μ. ώρα Ελλάδος ολόκληρος ο πλανήτης θα έχει το βλέμμα στραμμένο στο Λευκό Οίκο και στον περίφημο Κήπο των Ρόδων, απ’ όπου ο Αμερικανός πρόεδρος θα ενημερώσει για τις τελικές του αποφάσεις. Είναι γνωστό ότι ο Τραμπ λατρεύει να στήνει φιέστες και πομπώδη σκηνικά και να προβαίνει σε εντυπωσιακές ανακοινώσεις και η σημερινή εκδήλωση δεν θα μπορούσε να διαφέρει.
Μετά από διαδοχικές κρίσεις, η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει να υποστεί νέο σοκ από την «καταιγίδα των δασμών» και είναι πολύ φυσιολογικό επενδυτές, επιχειρηματίες, πολιτικοί και καταναλωτές να αγωνιούν για τις επιπτώσεις της στρατηγικής του Τραμπ αλλά και για το ενδεχόμενο ενός γενικευμένου εμπορικού πολέμου. Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να ξετυλίξουμε το κουβάρι των δασμών και να αξιολογήσουμε τον αντίκτυπο που θα έχουν.
Ποιοι δασμοί θα ανακοινωθούν σήμερα: Αν και δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το σύνολο των δασμών που θα ανακοινωθούν το βράδυ της Τετάρτης 2 Απριλίου, η ουσία του ζητήματος είναι η εξής: αρκετά συχνά οι αμερικανικές εξαγωγές πλήττονται από το γεγονός ότι οι δασμοί σε αμερικανικά προϊόντα είναι υψηλότεροι από τους δασμούς που εφαρμόζουν οι ΗΠΑ στα αντίστοιχα προϊόντα που εισάγουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Ινδία, με την οποία ο Τραμπ βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για την επίτευξη διμερούς εμπορικής συμφωνίας έως το φθινόπωρο.
Οι «ανταποδοτικοί» δασμοί αντιμετωπίζουν, θεωρητικά, το πρόβλημα από τη στιγμή που η Ουάσιγκτον επιβάλει ανάλογους δασμούς με αυτούς που εφαρμόζει κάθε χώρα ξεχωριστά και για κάθε αμερικανικό προϊόν ξεχωριστά. Στην πράξη, ωστόσο, η εφαρμογή του σχεδίου είναι εξαιρετικά περίπλοκη, όπως εκτιμά η ING. Και επειδή κάθε χώρα εφαρμόζει χιλιάδες διαφορετικούς δασμούς, υπάρχει κίνδυνος οι τελικές αποφάσεις να προκαλέσουν χάος.
Οι Ευρωπαίοι, για παράδειγμα, φοβούνται ότι οι αμοιβαίοι δασμοί του Τραμπ θα προστεθούν στον ΦΠΑ που επιβάλλουν οι χώρες της ΕΕ στις τελικές τιμές των προϊόντων. Η πολυπλοκότητα του project δεν αποκλείεται να οδηγήσει στην επιβολή από πλευράς ΗΠΑ ενός καθολικού ποσοστού έμμεσης φορολόγησης σε όλες τις εισαγωγές ευρωπαϊκών προϊόντων. Οι δασμοί αυτοί θα είναι επιπλέον εκείνων που έχουν ήδη ανακοινωθεί, όπως στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα και στα μέταλλα.
Τι έχουν προεξοφλήσει οι αγορές: Χθεσινό δημοσίευμα της Washington Post ανέφερε ότι το τελικό σχέδιο περιλαμβάνει δασμούς 20% στις περισσότερες εισαγωγές των ΗΠΑ, ωστόσο τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο μέχρι τις τελικές ανακοινώσεις. Για τα χρηματιστήρια η κατάσταση είναι γνωστή. Η αβεβαιότητα κυριαρχεί εδώ και εβδομάδες και δεν αναμένεται να εξανεμιστεί πλήρως μετά την ανακοίνωση των δασμών, αφού θα πρέπει αφενός να αξιολογηθεί ο αντίκτυπός τους και αφετέρου να περιμένουμε να δούμε αν θα υπάρξουν αντίποινα από τις χώρες που θα πληγούν. Η Wall Street έχει απομακρυνθεί από τα ιστορικά της υψηλά, ενώ ακόμα και οι ευρωπαϊκοί δείκτες που τα πηγαίνουν καλύτερα βρίσκονται χαμηλότερα, με τον DAX στο -4% από το δικό του Έβερεστ και τον Stoxx Europe 600 στο -4,5%.
Σε γενικές γραμμές, οι υψηλότεροι δασμοί συνεπάγονται και ισχυρότερο δολάριο, ωστόσο η αναπάντεχη ανακοίνωση των δασμών 25% στα αυτοκίνητα δεν συγκλόνισε την αγορά συναλλάγματος. Είτε γιατί οι επενδυτές έχουν «χωνέψει» ότι θα πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτό το νέο περιβάλλον, είτε γιατί πιστεύουν ότι οι δασμοί δεν θα κρατήσουν για πολύ. Σε ό,τι αφορά τα ομόλογα, η πορεία τους θα εξαρτηθεί και από άλλους παράγοντες. O υψηλότερος πληθωρισμός λ.χ. και η ασθενέστερη ανάπτυξη αποτελούν αντίρροπες δυνάμεις για τις αποδόσεις των ομολόγων. Σύμφωνα με την ING, το βασικό σενάριο θέλει τις αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων μεγαλύτερης διάρκειας να κινηθούν ανοδικά μέσα στο έτος.
Θα υπάρξει ειδική συμφωνία με την Ευρώπη;
Ενώ οι πρόσφατες αποφάσεις για την αύξηση των αμυντικών δαπανών βοηθούν στη βελτίωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, η επίτευξη μίας συνολικής εμπορικής συμφωνίας θα είναι δύσκολη. Διότι ο Αμερικανός πρόεδρος έχει πολλά παράπονα από την Ευρώπη και δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι οι διπλωματικές σχέσεις των δύο πλευρών είναι χειρότερες σε σύγκριση με την πρώτη θητεία Τραμπ. Όπως προαναφέρθηκε, ο μεγάλος εφιάλτης των Ευρωπαίων είναι η πρόθεση του Τραμπ να συνυπολογίσει τον ΦΠΑ στους δασμούς διότι πολύ απλά ο συγκεκριμένος φόρος αποτελεί βασική πηγή εσόδων για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Τι είναι σημαντικότερο για την Ευρώπη, οι δασμοί ή η αύξηση των αμυντικών δαπανών; Όπως σημειώνει η ING, μετά την αισιοδοξία για την ανάπτυξη της Ευρώπης που πυροδότησαν οι ιστορικές αποφάσεις της Γερμανίας για δημοσιονομική χαλάρωση, το κλίμα στις ευρωπαϊκές αγορές χάλασε κάπως τις τελευταίες εβδομάδες. Δυστυχώς, ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ είναι ένα πολύ πιο σημαντικό ζήτημα για την ανάπτυξη της Ευρωζώνης το 2025, όσο και αν αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες, οι οποίες βέβαια θα αποτελέσουν καθοριστικό παράγοντα αργότερα μέσα στη δεκαετία.
Κινδυνεύει η Ευρώπη με νέα πληθωριστική λαίλαπα;
Εδώ οι απόψεις διίστανται. Από τη μία πλευρά είναι απολύτως φυσιολογικό να επηρεαστούν οι τιμές στην Ευρώπη, αν και η Κομισιόν αναζητά τρόπους να περιορίσει τις επιπτώσεις. Πιο μακροπρόθεσμα, η μειωμένη πρόσβαση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στην αμερικανική αγορά θα ωθήσει στη διοχέτευση περισσότερων προϊόντων στην Ευρώπη και άλλοι εξαγωγικοί εταίροι θα ανακατευθύνουν επίσης τις εμπορικές τους ροές, εξελίξεις που θεωρούνται αποπληθωριστικές.
Τι θα κάνει η ΕΚΤ;
Το σενάριο μίας ακόμα μείωσης των επιτοκίων στη συνεδρίαση της Μ. Πέμπτης 17/4 έχει αρχίσει και κερδίζει έδαφος τελευταία. Οι περισσότεροι, ωστόσο, αναλυτές συνεχίζουν να πιστεύουν ότι η Κριστίν Λαγκάρντ θα περιμένει μέχρι τον Ιούνιο για να κάνει κίνηση, θέλοντας να έχει περισσότερα δεδομένα για τον πληθωρισμό, αφού ανακοινωθούν οι δασμοί. Οι σημερινές δηλώσεις του Τραμπ ίσως τελικά αλλάξουν τα δεδομένα.
Πόσο θα αυξηθεί ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ;
Η ING εκτιμά ότι στο σενάριο που εφαρμοστεί καθολικός δασμός 25% σε όλες τις εισαγωγές, ο πληθωρισμός θα ενισχυθεί κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες, που σημαίνει ότι θα επιστρέψει σε ανεπιθύμητα ύψη και στο 7%. Το 2018, οι δασμοί που επιβλήθηκαν στα πλυντήρια πέρασαν στους καταναλωτές σε ποσοστό 60%, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι το ίδιο θα ισχύσει και σήμερα, αφού οι σχετικές έρευνες δείχνουν ότι κάποιες επιχειρήσεις έχουν ήδη προβεί σε αυξήσεις, πριν καν ανακοινωθούν οι δασμοί. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο οι καταναλωτές δηλώνουν ότι φοβούνται πως η οικονομική τους κατάσταση θα επιδεινωθεί σημαντικά στους επόμενους μήνες. Ο μεγάλος φόβος της Fed είναι ότι η αμερικανική οικονομία θα εγκλωβιστεί σε στασιμοπληθωρισμό.
