Του Δημήτρη Καμπουράκη
Η τοποθέτηση του Κωστή Δήμτσα στην θέση του διοικητή του Αγίου Όρους, είναι μια ιστορία που μοιάζει με μπερδεμένο κουβάρι. Ένας βέρος Καραμανλικός δημοσιογράφος που βρίσκεται στο επιτελείο του αρχιεπίσκοπου Ιερώνυμου, τοποθετήθηκε στην νευραλγική θέση του διοικητή της Αθωνικής Πολιτείας μετά από διακαή και πολύχρονη επιθυμία του ίδιου του Αλέξη Τσίπρα. Σε μια εποχή που το Περιβόλι της Παναγιάς έχει μπει στο στόχαστρο πρακτόρικων σεναρίων για ρώσικες αναμείξεις και με τον Οικουμενικό Πατριάρχη να διαφωνεί πλήρως με τον συγκεκριμένο διορισμό.
Αλλόκοτες ιστορίες για τον μέσο πιστό, που θαρρεί πως το Άγιο Όρος είναι μια κοινότητα καλογέρων που διακονεί σεμνά την Ορθόδοξη πίστη και μόνο αυτή, δίχως άλλου είδους κοσμικές, οικονομικές ή πολιτικές παρεκβάσεις. Τα πράγματα δεν είναι διόλου έτσι. Ο Άθως ήταν πάντα ένας κρίσιμος θρησκευτικός και διπλωματικός κόμβος, με λογιών-λογιών εύθραυστες εσωτερικές ισορροπίες. Άρα, αυτός που τοποθετείται πολιτικός προϊστάμενος του, πρέπει να είναι ικανός να ελίσσεται αριστοτεχνικά ανάμεσα σε αντίρροπες συχνά δυνάμεις, με την απαραίτητη μάλιστα λεπτότητα που επιβάλλουν τα θρησκευτικά και διπλωματικά πρωτόκολλα. Ο Κωστής Δήμτσας, αναμφισβήτητα κατέχει αυτό το άθλημα.
Τοποθετήθηκε εκεί ως προσωπική επιλογή του ίδιου του Τσίπρα. Τον ήθελε από το 2015, τον διόρισε το 2018. Γιατί; Ήταν ένα πρωθυπουργικό «ρουσφέτι» στον Ιερώνυμο ή πρωθυπουργός και διορισμένος είχαν προσωπική σχέση; Πιθανότατα συμβαίνουν αμφότερα. Κατ' αρχήν ο εκάστοτε πρωθυπουργός δικαιούται να διορίσει έναν άνθρωπο της εμπιστοσύνης του σε μια τόσο νευραλγική θέση. Αν εξαιρέσουμε αυτούς που θεωρούν ότι κάθε επιλογή Τσίπρα σε πολιτικές και πρόσωπα είναι de facto αρνητική και καταδικαστέα, όλοι οι υπόλοιποι νουνεχείς θα αναγνωρίσουν αυτό το δικαίωμα του πρωθυπουργού, ειδικά όταν ο προηγούμενος πετυχημένος (και μεγάλος πια σε ηλικία) διοικητής είχε ξεπεράσει την εικοσαετία στο πόστο αυτό.
Γράφτηκε ότι ο διορισμός έβαλε μπουρλότο στις σχέσεις της κυβέρνησης με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι ''θέμα'' υπήρξε, αλλά είναι υπερβολή να μιλάμε για ''μπουρλότο''. Ο Πατριάρχης πράγματι διαφώνησε με τον διορισμό Δήμτσα το 2015 και δεν υπάρχει ένδειξη ότι άλλαξε άποψη ως σήμερα, πιθανότατα διότι θεωρούσε ότι αποτελούσε ''εισπήδηση'' του Ιερώνυμου σε δικά του χωράφια καθώς ο Άθως πνευματικά καθοδηγείται από το Φανάρι. Διοικητικά όμως το Όρος ανήκει στην ελληνική πολιτεία και αυτή δεν μπορεί να εξαρτά την άσκηση των αρμοδιοτήτων της από τους ενδοεκκλησιαστικούς διαγκωνισμούς. Προφανώς κάθε κυβέρνηση προσπαθεί να έχει παράλληλες αρμονικές σχέσεις με την Ελλαδική εκκλησία και το Πατριαρχείο (παρά τους μεταξύ τους τσακωμούς) αλλά οι σχέσεις αυτών των δύο κέντρων είναι τόσο μεταβαλλόμενη μέσα στον χρόνο που συχνά είναι αδύνατη η λήψη μιας απόφασης που τους ικανοποιεί όλους την ίδια στιγμή.
Την ημέρα της ανακοίνωσης του διορισμού, όλοι έψαχναν την πηγή που διοχέτευσε τις διαρροές για ''ενόχληση'' του Πατριάρχη. Η κυβέρνηση θεωρούσε ότι προέρχονταν απ' το Φανάρι, όμως ανέπνευσε με ανακούφιση όταν πέρασαν τρία εικοσιτετράωρα δίχως κάποια επίσημη αρνητική αντίδραση από την Πόλη. Εφόσον παρήλθε αυτό το κρίσιμο διάστημα, πιστεύουν ότι πλέον το θέμα θα διευθετηθεί μακροπρόθεσμα δια της ήπιας διπλωματίας, θεωρώντας ότι ο κ. Δήμτσας θα λειτουργήσει με τον ενδεδειγμένο τρόπο ώστε να αποδείξει πως πήγε στο Όρος όχι ως ''εγκάθετος'' του Ιερώνυμου, αλλά ως συνετός διοικητής. Πιστεύουν επίσης ότι σ' αυτό θα βοηθήσει η άριστη προσωπική σχέση που έχει ο Δήμτσας με τον Βαρθολομαίο.
Εδώ που τα λέμε, δεν μπορεί κανείς να βγάλει εύκολα άκρη με τις σχέσεις του Αλέξη Τσίπρα και τα διάφορα εκκλησιαστικά κέντρα. Με τον Ιερώνυμο τα πήγαιναν άριστα (φθάνοντας να διώξει τον Φίλη για χάρη του) μέχρι το ξέσπασμα του Μακεδονικού. Μετά η Ιερά Σύνοδος εγκαταστάθηκε στην αντίπερα από την κυβερνητική όχθη, υποστηρίζοντας τις διαδηλώσεις και αντιδράσεις στην συμφωνία. Τότε ήταν που ο πρωθυπουργός δέχτηκε στο Μαξίμου τον Βαρθολομαίο, για να πει μπροστά στις κάμερες με το Πατριαρχικό του κύρος ότι στηρίζει την συμφωνία των Πρεσπών. Τώρα πάλι με τις φωτιές στο Μάτι, ο Ιερώνυμος κάλυψε τον πρωθυπουργό απέναντι στις φανατικές ασυναρτησίες του Αμβρόσιου. Κοντολογίς, κανείς δεν ξέρει με ποιον είναι και με ποιον όχι κάθε στιγμή, ποιον στηρίζει και ποιον ''ρίχνει'' ο πρωθυπουργός, με δεδομένο ότι οι σχέσεις Φαναρίου και Εκκλησίας της Ελλάδας είναι τεταμένες. Συνεπώς το συμπέρασμα ότι ο Τσίπρας έβαλε τον Δήμτσα στο Άγιο Όρος για να στηρίξει τον Ιερώνυμο έναντι του Βαρθολομαίου, είναι μάλλον παρακινδυνευμένο. Ο χρόνος θα δείξει τελικώς και εν πάσει περιπτώσει, όλα εξαρτώνται από το αν ο νέος διοικητής θα λειτουργήσει θεσμικά, κάτι που υποθέτω ότι ο Δήμτσας –λογικός άνθρωπος ων- σκοπεύει να κάνει. Όσο για την τελευταία ιστορία με την ανάμειξη μονών του Όρους στα ρώσικα παιχνίδια για το Μακεδονικό, κανείς δεν είναι σε θέση να ξέρει τι εντολές έχει λάβει ο νέος διοικητής. Προφανώς, κάποια δραστηριότητα του θα υπάρξει και ως προς αυτό.
Και κάτι τελευταίο: Γράφτηκε ότι ο Δήμτσας δεν έχει οργανική σχέση με το Όρος, αλλά ότι οι μοναδικοί του γνωστοί είναι στην μονή Βατοπαιδίου. Πράγματι, το μοναστήρι έχει δώσει πολλά χρήματα στην ΑΠΟΣΤΟΛΗ της αρχιεπισκοπής, για να την στηρίξει στο φιλανθρωπικό της έργο μέσα στην κρίση. Εξ' αιτίας αυτού οι Βατοπαιδινοί γνωρίστηκαν με τον Δήμτσα που είναι επικεφαλής της ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ. Είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι οι Βατοπαιδινοί ούτε είχαν την παραμικρή δυνατότητα παρέμβασης στον διορισμό διοικητή, ούτε ήθελαν τον Δήμτσα να πάρει αυτή τη θέση. Το Βατοπαίδι, μετά την τελευταία πολιτική και δικαστική του περιπέτεια, έχει μπει σε μια ιδιόρρυθμη κατάσταση εσωστρέφειας. Το τελευταίο πράγμα που επιθυμούν εκεί, είναι να ξαναμπούν στο κέντρο οποιασδήποτε πολιτικής αντιπαράθεσης.
