Κινήσεις τακτικής υποχρεούται πλέον να κάνει ο πρόεδρος Ερντογάν, προκειμένου η σχέση της Τουρκίας με την Ελλάδα να αποκτήσει μια επίφαση κανονικότητας, τονίζει στο Liberal ο πρέσβης επί τιμή Αλέξανδρος Μαλλιάς.
Ενόψει της συνάντησης Μπάιντεν-Ερντογάν, μιλά για το θεμελιώδες πρόβλημα στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις, δηλαδή αυτό των S-400, για τους οποίους το κόστος είναι υψηλότερο απ’ αυτό που είχε αρχικά υπολογίσει ο Τούρκος πρόεδρος.
Στο σενάριο που η Τουρκία επιλέξει να κάνει πίσω στο θέμα των ρωσικών πυραύλων, μια λύση, όπως λέει, θα ήταν η μεταφορά τους στη βάση του Ιντσιρλίκ, υπό ένα είδος μεικτού αμερικανο-τουρκικού ελέγχου.
Διαφορετικά, αν ο Ερντογάν επιλέξει την αδιαλλαξία, τότε αυτό θα έστρεφε συνολικά το ΝΑΤΟ σε μία πολύ αρνητική στάση προς την Τουρκία. Σε ένα τέτοιο σενάριο, διατυπώνει, την αιρετική, όπως λέει άποψη ότι ένα αρνητικό υπόβαθρο στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις θα επηρέαζε και τις ευρωτουρκικές, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είτε είναι μέλη του ΝΑΤΟ, είτε έχουν ειδικές σχέσεις ασφάλειας με τη Συμμαχία.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Πώς διαμορφώνεται το τοπίο μετά και την επίσκεψη Τσαβούσογλου στην Αθήνα, αλλά και ενόψει των συναντήσεων Μητσοτάκη-Ερντογάν και Μπάιντεν -Ερντογάν στις 14 Ιουνίου στις Βρυξέλλες;
Μετά τη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών στην Άγκυρα, είχα διατυπώσει την εκτίμηση ότι η κοινή συνέντευξη για την οποία λόγος πολύ έγινε, λειτούργησε ως η απαραίτητη και αναγκαία κάθαρσις για την τουρκική ύβρι που είχε κρατήσει επί χρόνια με πολύ υψηλούς τόνους και με χαρακτηριστικά έντονα στρατιωτικοποιημένης απειλής κατά το 2020.
Είμαστε σε φάση αποκλιμάκωσης; Ίσως ναι. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος λογικός άνθρωπος στην Ελλάδα που θα προτιμούσε νομίζω να επιστρέψουμε σε στρατιωτικοποιημένη κρίση.
Όμως η σημερινή Τουρκία δεν προσφέρεται για μακροπρόθεσμες αναλύσεις. Επιπλέον, οι στόχοι της απέναντι στην Ελλάδα και στο Κυπριακό δεν μεταβάλλονται. Ωστόσο, ο πρόεδρος Ερντογάν είναι πλέον υποχρεωμένος εκ των πραγμάτων να κάνει ορισμένες κινήσεις τακτικής, προκειμένου η σχέση της Τουρκίας με την Ελλάδα να αποκτήσει μία επίφαση κανονικότητας.
Σε μεγάλο βαθμό η Ελλάδα έχει πετύχει - και αυτό είναι ενοχλητικό για την Τουρκία- οι ευρω-τουρκικές σχέσεις να εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις σχέσεις της Άγκυρας με την Αθήνα.
Από εκεί και πέρα, καταλύτης για την συμπεριφορά της Τουρκίας τους προσεχείς μήνες θα είναι κυρίως η συνάντηση Μπάιντεν -Ερντογάν στις 14 Ιουνίου στις Βρυξέλλες. Συνάντηση καθοριστική όχι μόνο για τις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις αλλά και για την συνολική πορεία και επιλογές πολιτικής του κ. Ερντογάν.
- Ενόψει αυτής της συνάντησης να αναμένουμε εξελίξεις στο ζήτημα των ρωσικών πυραύλων S-400;
Το θεμελιώδες σήμερα πρόβλημα μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας, είναι το ζήτημα των πυραύλων S-400.
Εάν καταστεί δυνατόν να επιλυθεί αυτό το αγκάθι, τότε τα υπόλοιπα θέματα θα μπουν σε ένα πλαίσιο ανταλλακτικών σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον.
Tι εννοώ; Το ζήτημα της συμπεριφοράς της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου αναμφίβολα απασχολεί την Ουάσινκγτον.
Δεν είναι όμως αυτά που θα καθορίσουν τον πυρήνα των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Τον επηρεάζουν, αλλά δεν είναι καθοριστικά.
Καθοριστικό είναι το ζήτημα των S-400. Θα μπορούσε να βρεθεί μία λύση, όπως η μεταφορά τους στη βάση του Ιντσιρλίκ, υπό ένα είδος μικτού ελέγχου αμερικανο-τουρκικού.
Υποθέτω ότι η Άγκυρα θα κάνει ορισμένες προτάσεις σε σχέση με τους S-400. Η βάση έχει τούρκο διοικητή, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει ένας ισχυρός αμερικανικός βραχίονας. Εάν βρεθεί μια λύση τέτοιου τύπου, τότε τα υπόλοιπα θέματα δεν θα εμποδίσουν την ανάπτυξη των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων. Ωστόσο, όλα αυτά βέβαια βρίσκονται στο πεδίο των υποθέσεων.
Το θέμα ωστόσο επείγει. Με την Διοίκηση Μπάιντεν, το πολιτικό και οικονομικό κόστος το οποίο πληρώνει η Τουρκία και προσωπικά ο πρόεδρος Ερντογάν για την επιλογή των S-400 είναι υψηλότερο από αυτό που προφανώς είχε υπολογίσει.
Έχει πολύ μεγάλη επίπτωση στις αγορές και στην τουρκική οικονομία. Η οικονομική κατάσταση της χώρας, η οποία δεν είναι καλή, είναι το βασικό στοιχείο που σήμερα επηρεάζει προσωπικά τον Πρόεδρο της Τουρκίας.
- Τι εκτιμάτε ότι θα συμβεί στο σενάριο κατά το οποίο ο Ερντογάν επιμείνει στην αδιαλλαξία του ως προς τους S-400;
Αν ο Ερντογάν κατά την συνάντησή του με τον Μπάϊντεν εμφανιστεί αδιάλλακτος ως προς την επιλογή των S-400, τότε θα οδηγήσει συνολικά το ΝΑΤΟ σε μία πολύ αρνητική στάση προς την Τουρκία. Διότι ΝΑΤΟ χωρίς Ηνωμένες Πολιτείες δεν υπάρχει.
Όσο και αν η άποψη μου ακούγεται αιρετική, εκτιμώ ότι η πορεία των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων θα επηρεάσει και τις ευρω-τουρκικές σχέσεις.
Η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε είναι μέλη του ΝΑΤΟ, είτε έχουν ειδικές σχέσεις ασφάλειας με τη Συμμαχία. Είναι προφανές ότι ένα αρνητικό αποτέλεσμα της συνάντησης Μπάϊντεν-Ερντογάν θα επηρεάσει αρνητικά και τις ευρω-τουρκικές σχέσεις.
Η λογική μας λέει ότι η Ελλάδα πρέπει να ρίξει το όλο το βάρος της στη διαμόρφωση της θέσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι εξελίξεις γύρω από το θέμα της νέας τελωνειακής ένωσης με την Τουρκία φαίνεται ότι δεν θα είναι άμεσες.
Έχουμε την δυνατότητα να εντάξουμε στο πλαίσιο των προϋποθέσεων για την σύναψή της (αιρεσιμότητα) όλα τα ζητήματα που αφορούν στην Τουρκία.
- Συμφωνείτε με την άποψη ότι η στάση του Ερντογάν επηρεάζεται από ακόμη πιο ακραίες φωνές, όπως αυτές του συνεταίρου του, Ν.Μπαχτσελί;
Πράγματι, πολύς λόγος γίνεται ως προς το κατά πόσο ο κυβερνητικός εταίρος Ντεβλέτ Μπαχτσελί, επηρεάζει και πόσο τον Ταγίπ Ερντογάν.
Στα ζητήματα εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής στις σχέσεις με την Ελλάδα, την Κύπρο, καθώς επίσης σε σχέση με τις τουρκικές επεμβάσεις σε Συρία, Ναγκόρνο Καραμπάχ, Ιράκ και Λιβύη ακολουθείται το δόγμα Ερντογάν-Νταβούτογλου.
Ο κύριος Ερντογάν άλλωστε έχει επιλέξει τον κύριο Μπαχτσελί ως κυβερνητικό εταίρο του. Δεν συμφωνώ με όσα ακούω ότι δήθεν ο Ερντογάν άγεται και φέρεται από τον Μπαχτσελί, καθώς είναι προσωπική δική του επιλογή. Ο Ερντογάν είναι ο ίδιος ένας βαθιά ισλαμιστής, όπως φαίνεται πλέον σε όλες τις εκδηλώσεις του.
Είναι δύσκολο στο καζάνι του εθνικισμού, στο οποίο βράζει η Τουρκία, να διακρίνει κανείς ποιος είναι λιγότερο η περισσότερο εθνικιστής. Σε αυτό περιλαμβάνω και τους επικεφαλής συγκεκριμένων κομμάτων της αντιπολίτευσης στην Τουρκία.
- Στη γείτονα δηλαδή χώρα, με τι όρους γίνεται η συζήτηση για τις ελληνοτουρκικές διαφορές;
Βασική προϋπόθεση στις διεθνείς σχέσεις είναι η αναζήτηση συναινέσεων. Όμως, σε αντίθεση με τον ζωηρό διάλογο που έχουμε στη δημοκρατική Ελλάδα, στην αντίπερα πλευρά του Αιγαίου δεν υπάρχει πολιτικός, διπλωμάτης, στρατιωτικός, δημοσιογράφος ή Ίδρυμα Μελετών που να υποστηρίζει ότι η Τουρκία, πρέπει και εκείνη να κάνει ορισμένα βήματα για να κατανοήσει και να συναντήσει τις ελληνικές θέσεις.
Όταν οι Τούρκοι λέγουν ότι πρέπει να συμβιβαστούμε και να βρούμε κοινό τόπο, εννοούν κυρίως ότι πρέπει η Ελλάδα να αποδεχθεί τις δικές τους θέσεις. Ίδωμεν.
* Ο Αλ.Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή
