Την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι υγιείς και ανταγωνιστικές ελληνικές επιχειρήσεις δεν θα γίνουν αντικείμενο επιθετικής εξαγοράς επιχειρήσεων άλλων χωρών της ΕΕ που πήραν στήριξη από τις κυβερνήσεις τους ή έχουν έδρα σε φορολογικούς παραδείσους, επισημαίνει ο πρώην υπουργός Οικονομικών Φίλιππος Σαχινίδης. Και τονίζει ότι αυτός ο κίνδυνος έχει αυξηθεί σημαντικά τώρα που έχουν ανασταλεί οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις και για το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, επιτρέποντας το έλλειμμα των χωρών-μελών της ΕΕ να υπερβεί το όριο του 3%.
Εκτιμά ότι στο αυριανό Eurogroup θα σημειωθούν κάποια από τα αναγκαία βήματα, όχι όμως εκείνα που επιθυμούν χώρες, όπως Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία, πιστεύει ότι η ύφεση στην Ελλάδα θα είναι πιο κοντά στις εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν και του ΔΝΤ παρά σε αυτές του υπ. Οικονομικών, ενώ σημειώνει ότι το καλύτερο θα ήταν τα δάνεια για την ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων να κατευθυνθούν πρωτίστως σε επενδυτικές πρωτοβουλίες και δευτερευόντως σε κεφάλαια κίνησης. Κρίσιμο επίσης είναι, όπως λέει, μετά την κρίση, η Ελλάδα να διεκδικήσει αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων, αντί να της ζητηθεί ξανά να πετύχει άμεσα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη:
- Τι να περιμένουμε από το αυριανό Eurogroup στο οποίο η Κομισιόν καλείται να εξειδικεύσει το σχέδιο για την στήριξη της ευρωπαϊκής οικονομίας, δηλαδή το ποσοστό των δανείων και το ποσοστό των επιχορηγήσεων που θα προβλέπει το νέο Ταμείο Ανάκαμψης;
Γνωρίζοντας τη σκληρή στάση που έχουν τηρήσει μέχρι και αυτή τη στιγμή που μιλάμε συγκεκριμένες χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Αυστρία ως προς το εάν το Ταμείο θα πρέπει να επιχορηγήσει ή να δανείσει χώρες που έχουν χτυπηθεί από την κρίση, εκτιμώ ότι θα χρειαστεί αρκετός χρόνος μέχρι να αποσαφηνιστεί πλήρως το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του Ταμείου Ανάκαμψης και το ποσό που θα έχει στη διάθεσή του για να αρχίσει να παρέχει βοήθεια στις οικονομίες. Άρα, εκτιμώ ότι στο Eurogroup θα γίνουν κάποια από τα αναγκαία βήματα όχι όμως αυτά που επιθυμούν χώρες όπως η Ελλάδα η Ιταλία ή η Ισπανία.
- Πιστεύετε ότι θα φτάσουμε σε ένα συμβιβασμό ανάμεσα στα «θέλω» του Νότου και εκείνα του Βορρά κάνοντας εφικτή την επίτευξη μιας συμφωνίας;
Ο συμβιβασμός προϋποθέτει αμοιβαίες υποχωρήσεις ισοδύναμης περίπου βαρύτητας. Μέχρι στιγμής αυτό που έχει καταγραφεί και στην κρίση του 2010 αλλά και στην τωρινή είναι να υποχωρεί συνήθως ο Νότος που βρίσκεται σε δύσκολη θέση και ο Βοράς να κάνει τα ελάχιστα αναγκαία βήματα για να μην τραυματιστεί η συνοχή της Ευρώπης ανεπανόρθωτα. Δεν αποτελεί σύμπτωση ότι η Ιταλία που είχε βάλει πολύ ψηλά τον πήχη των διεκδικήσεων έχει σχεδόν υποχωρήσει ολοσχερώς από αυτές. Όπως έλεγα από το 2010 ο συσχετισμός των δυνάμεων δεν είναι ευνοϊκός για τις χώρες που πλήττονται από την κρίση. Τώρα το διαπιστώνουν και άλλες χώρες,
- Εφόσον αληθεύουν οι εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν για ύφεση 9,7% στην Ελλάδα, πόσα παραπάνω κεφάλαια από τα 4 δισ. ευρώ που προέβλεπε για την χώρα το αρχικό πακέτο, θα απαιτηθούν για να στηριχθεί η οικονομία ; Και αν τα ευρωπαϊκά εργαλεία δεν αποδειχθούν αρκετά, από που αλλού μπορεί να βρει κεφάλαια η χώρα;
Το ζήτημα για χώρες όπως η Ελλάδα είναι να εξασφαλίσει από την ΕΕ επιχορηγήσεις και όχι δάνεια ή εγγυήσεις. Η Ελλάδα έχει τεράστιο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος και περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο. Άρα το ζητούμενο για την κυβέρνηση της ΝΔ είναι να δώσει τη μάχη υπέρ των επιχορηγήσεων και όχι των δανείων.
Εξίσου σημαντικό είναι να δοθεί μάχη για τους όρους και τις προϋποθέσεις κατανομής των επιχορηγήσεων μεταξύ των χωρών. Στα κριτήρια πρέπει να ληφθούν υπόψη πέρα από το οικονομικό μέγεθος μιας χώρας και η ανεργία πριν την κρίση αλλά και η μακροχρόνια ανεργία ώστε χώρες όπως η Ελλάδα που χτυπήθηκαν επί μια δεκαετία από την κρίση του 2009 να εξασφαλίσουν μεγαλύτερο μερίδιο από τις επιχορηγήσεις. Δεν πρέπει να στηριχτούν επιχειρήσεις με έδρα φορολογικούς παραδείσους καθώς αυτές στερούν φορολογικά έσοδα από τις χώρες που τα έχουν πολύ ανάγκη για να αντιμετωπίσουν την κρίση.
Η Ελλάδα μπορεί να δανειστεί από τις αγορές και να χρησιμοποιήσει μέρος από το αποθεματικό για να χρηματοδοτήσει τις δαπάνες στήριξης της οικονομίας. Επειδή όμως τα ποσά αυτά δεν είναι απεριόριστα, η κυβέρνηση θα πρέπει να φροντίσει ώστε κάθε ευρώ του Έλληνα φορολογούμενου, που διατίθεται για στήριξη να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα. Κάτι το οποίο δεν κάνει η κυβέρνηση της ΝΔ με τις παρεμβάσεις που έχει ανακοινώσει. Εξίσου αναποτελεσματικές όμως είναι και οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ ως προς το ποιες παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν. Οι οριζόντιες πολιτικές είναι κοινωνικά άδικες και οικονομικά αδιέξοδες.
- Η ελληνική πλευρά έχει και ένα καλό σενάριο. Το υπουργείο Οικονομικών μιλά για ύφεση 4,7% και η ΤτΕ για 4%. Μπορεί αυτό να επιτευχθεί;
Μακάρι να διαψευστώ αλλά θεωρώ ότι και οι δύο αυτές εκτιμήσεις είναι αισιόδοξες και σε αναντιστοιχία με εκτιμήσεις του ΔΝΤ της ΕΕ ή και άλλων οργανισμών ή Οίκων Αξιολόγησης. Όλοι συμφωνούν ότι η ύφεση το 2020 στην Ελλάδα θα είναι βαθιά και μεγαλύτερη από το μέσο όρο της ύφεσης στην Ευρωζώνη εξαιτίας των διαρθρωτικών χαρακτηριστικών της ελληνικής οικονομίας δηλαδή τη μεγάλη της εξάρτηση από τον τουρισμό και την ύπαρξη πολλών μικρών επιχειρήσεων.
- Οι θέσεις εργασίας πάντως που χάθηκαν το Μάρτιο και το αρνητικό ισοζύγιο των 41.903 απωλειών, προαναγγέλλουν τη μεγαλύτερη αύξηση ανεργίας της δεκαετίας. Τι βλέπετε να συμβαίνει από φθινόπωρο και ποιες λύσεις πρέπει να υιοθετήσουμε ώστε να συγκρατηθεί όσο αυτό το δυνατόν, η αύξηση της ανεργίας;
Οι ελληνικές οικογένειες για άλλη μια φορά θα δοκιμαστούν από την ανεργία. Οι αντοχές τους είναι περιορισμένες διότι οι αποταμιεύσεις πολλών νοικοκυριών έχουν ήδη εξαντληθεί από τα προηγούμενα χρόνια. Τότε που η ανεργία ήταν σε υψηλά επίπεδα για πολλά χρόνια στερώντας από πολλούς που εξαρτώνται από τα τρέχοντα εισοδήματα τους για τη συντήρηση της οικογένειας τους τα στοιχειώδη.
Δεν μπορούμε να κάνουμε ακριβείς προβλέψεις για τις θέσεις εργασίας που θα χαθούν αλλά σίγουρα θα δοκιμαστούν ιδιαίτερα όσοι απασχολούνται στον τουρισμό ή σε σχετικές με αυτόν θέσεις εργασίας.
Είναι αναγκαίο να εφαρμοστούν κατά προτίμηση πολιτικές που θα επιδοτούν τη διατήρηση θέσεων εργασίας αλλά και πολιτικές που θα εξασφαλίζουν τα αναγκαία σε όσους έχουν μικρά παιδιά και είναι μακροχρόνια άνεργοι.
- Είναι προφανές ότι το διαφαινόμενο Βατερλώ του τουρισμού επιτάσσει ανασχεδιασμό των προτεραιοτήτων για την ανάπτυξη της χώρας, δίνοντας βάρος σε νέους τομείς, όπως μεταποίηση τεχνολογία, πράσινη ανάπτυξη, υγεία. Ποιες λύσεις "out of the box" απαιτεί η επόμενη ημέρα;
Είναι κρίσιμο να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων που είναι υγιείς και ανταγωνιστικές καθώς και των θέσεων εργασίας σε αυτές. Το μεγάλο ζητούμενο είναι να εξασφαλίσουν πρώτες αυτές ρευστότητα και στήριξη από το κράτος έστω και μέσω κινήτρων αφού οι πόροι που έχει το δημόσιο στη διάθεσή του είναι περιορισμένοι. Θα πρέπει να αποφευχθούν χορηγήσεις που θα υποκρύπτουν αναχρηματοδοτήσεις ειδικά προβληματικών και μη ανταγωνιστικών επιχειρήσεων.
Αυτή την περίοδο το ζητούμενο είναι τα δάνεια να κατευθυνθούν πρώτιστα σε επενδυτικές πρωτοβουλίες και δευτερευόντως σε κεφάλαια κίνησης. Σε κάποιες περιπτώσεις πρέπει να εξεταστεί τα κεφάλαια στήριξης να αποτελούν μέρος του μετοχικού κεφαλαίου της επιχείρησης και όταν συνέλθει η εταιρεία το Δημόσιο να αποπενδύσει με όφελος για το φορολογούμενο.
Τώρα που έχουν ανασταλεί οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις έχει πολύ μεγάλη σημασία να διασφαλιστεί ότι υγιείς και ανταγωνιστικές ελληνικές επιχειρήσεις δεν θα γίνουν αντικείμενο επιθετικής εξαγοράς επιχειρήσεων άλλων χωρών της ΕΕ που πήραν στήριξη από τις κυβερνήσεις τους ή που έχουν έδρα φορολογικούς παραδείσους.
Οι επιχειρήσεις που θα λάβουν στήριξη από το κράτος θα πρέπει έμπρακτα να αναλάβουν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στην κοινωνία διασφαλίζοντας τις θέσεις εργασίας ή δημιουργώντας νέες. Δεν μπορεί στις δύσκολες εποχές οι επιχειρήσεις να καταφεύγουν στο κράτος και στους φορολογούμενους και να απολύουν ταυτόχρονα και στις καλές να κρατούν αποκλειστικά για τους μετόχους τους τα κέρδη. Η κοινωνική τους ευθύνη όταν ζητούν στήριξη εκ των πραγμάτων πρέπει να διευρυνθεί.
Σε κάθε περίπτωση το γεγονός ότι η κρίση αυτή έπληξε ένα κλάδο της οικονομίας που ήταν ανταγωνιστικός και εξωστρεφής μας υποχρεώνει να επανεξετάσουμε τις απόψεις για το ποιο παραγωγικό πρότυπο είναι αυτό που θα εξασφαλίσει στη χώρα βιώσιμη ανάπτυξη. Επίσης να διασφαλίσουμε πως οι διαθέσιμοι πόροι θα προσανατολιστούν προς τους κλάδους της οικονομίας που θα μας οδηγήσουν σε βιώσιμη ανάπτυξη.
- Σας ανησυχεί το σενάριο μιας διπλής ύφεσης μετά την λήξη του συναγερμού, δηλαδή ένα δεύτερο κύμα οικονομικών προβλημάτων και κρίσης χρέους, όπως είχε συμβεί στο παρελθόν;
Επειδή η Ελλάδα έχει στην πλάτη της τη βαριά κληρονομία της κρίσης η επανεκκίνηση της οικονομίας θα είναι πιο δύσκολη σε σχέση με άλλες οικονομίες. Ας μην παραβλέπουμε ότι η χώρα αποεπενδύει για μια δεκαετία τώρα ενώ τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της και η διαρροή πολλών καλά εκπαιδευμένων και παραγωγικών νέων στο εξωτερικό δυσκολεύουν το άλμα προς τα εμπρός. Μέχρι στιγμής αποφύγαμε τα χειρότερα γιατί η ΕΚΤ πήρε πάνω της όλο το βάρος προστασίας των οικονομιών της Ευρωζώνης. Εξίσου σημαντική για το μετριασμό της ύφεσης ήταν και η απόφαση για αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Κάποια στιγμή όμως όλες αυτές οι ευνοϊκές για την Ελλάδα και τις άλλες χώρες του Νότου αποφάσεις θα αναιρεθούν. Οι χώρες αυτές θα βγουν από την κρίση με μεγάλο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος. Δεν μπορεί να τις ζητηθεί να δημιουργήσουν αμέσως υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. Αυτό θα τις οδηγήσει ξανά στην ύφεση και σε κρίση χρέους.
Για αυτό είναι σημαντικό η κυβέρνηση της ΝΔ να συμμετάσχει στην προσπάθεια για αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ αλλά μέχρι τότε να διεκδικήσει να καθυστερήσει η εφαρμογή των προβλέψεων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Να παραταθεί η αναστολή του μέχρι το 2023 και να εξετάζεται κατά περίπτωση το μέγεθος των απωλειών στο ΑΕΠ της κάθε χώρας πριν αναιρεθεί η αναστολή του. Έτσι θα διασφαλίσουμε ότι πρώτα θα έρθει η ανάπτυξη και μετά θα αναιρεθεί η αναστολή του.
