Οι τιμές της ενέργειας και των τροφίμων θα κρίνουν τις πολιτικές εξελίξεις. Οι πολίτες κατανοούν ότι η ευθύνη βαραίνει την αδυσώπητη δίψα της ρωσικής ολιγαρχίας για περισσότερα κέρδη, αλλά την ώρα που φτάνει ο λογαριασμός του ρεύματος στο σπίτι δεν μειώνεται το τιμολόγιό του με το να σκεφτεί κανείς ποιος πληρώνει το χαβιάρι στο τραπέζι του Πούτιν. Οι λαϊκιστές ακονίζουν τα μαχαίρια τους. Δεν έχουν λύσεις, αλλά διαθέτουν απεριόριστο μίσος για τον καπιταλισμό.
Ο κ. Τσίπρας στην Ελλάδα δεν μας λέει τι θα έκανε αυτός αν ήταν στην κυβέρνηση. Θα υποχρέωνε, ας πούμε, τη ΔΕΗ να προσφέρει δωρεάν ρεύμα στον λαό; Θα την οδηγούσε, δηλαδή, για άλλη μία φορά στο φάσμα της χρεοκοπίας, όπως έκανε το 2016; Να σημειώσουμε ότι για εκείνη την περίοδο δεν «πλήρωσε» κάποιος την κακή διαχείριση της εταιρείας. Αν αυτό είχε συμβεί δεν θα υπήρχε κάτι τέτοιο ούτε σαν σκέψη στο μυαλό των ανθρώπων. Το να χρεοκοπήσουμε τη ΔΕΗ και να ζούμε τα επόμενα δέκα χρόνια όπως ζούσαν οι Αλβανοί μετά από την πτώση του Χότζα, είναι κάτι που δεν το σηκώνει ούτε καν η ευαίσθητη ψυχούλα του μέσου αριστερού ψηφοφόρου. Ποια λύση, λοιπόν, κομίζει στο τραπέζι ο ΣΥΡΙΖΑ; Καμία! Κατηγορεί την κυβέρνηση για τα δεινά του πολέμου στην Ουκρανία και περιμένει να «εισπράξει» από τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Με άλλα λόγια, μία επανάληψη του 2012 - 2015.
Μπορεί η κυβέρνηση να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση; Καταρχήν δεν ξέρουμε ποια ακριβώς είναι «αυτή η κατάσταση»! Πρόκειται για κάτι το παροδικό ή για κάτι που θα αλλάξει πολλές από τις συνήθειες που είχαμε μέχρι και πριν από έναν μήνα; Αυτό εξαρτάται από το πώς θα τελειώσει αυτός ο πόλεμος. Ακόμη και στο πιο καλό σενάριο, όμως, η ακρίβεια δεν ήρθε για να μας αφήσει σαν να επρόκειτο για μια γρήγορη μπόρα.
Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο η κυβέρνηση θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα βουνό από απλήρωτους λογαριασμούς και με θυμωμένους ανθρώπους. Κι όχι μόνο η ελληνική κυβέρνηση, αλλά όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ωστόσο, αυτή δεν θα είναι αρκετή ως δικαιολογία. Το είπαμε! Θα το καταλαβαίνουν μεν οι άνθρωποι, αλλά αυτή η κατανόηση δεν θα τους πληρώνει το ρεύμα ή το ψωμί στον φούρνο. Για να το πούμε όσο πιο ωμά γίνεται: Είμαστε μπροστά σε μία από τις πιο βίαιες αναδιανομές εισοδήματος που έχουμε ποτέ δει τα τελευταία χρόνια.
Αυτό κάποια στιγμή θα συνέβαινε. Με κάποιον τρόπο. Η επίλυση όλων των προβλημάτων μέσω των μηχανών εκτύπωσης νέου χρήματος των κεντρικών τραπεζών θα οδηγούσε κάποια στιγμή σε αυτό το σημείο! Αφορμή στάθηκε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Θα μπορούσε να ήταν κάποια άλλη αφορμή. Η ουσία είναι ότι τα 100 ευρώ που έχει κάποιος στα χέρια του δεν έχουν πλέον την ίδια αγοραστική δύναμη που είχαν πριν από λίγες εβδομάδες. Στην πραγματικότητα μιλάμε για μία βίαιη μείωση των εισοδημάτων.
Και ποια είναι η λύση; Οι αυξήσεις των μισθών; Είναι η εύκολη απάντηση και θα ήταν ακόμη πιο εύκολη αν ο ουρανός έβρεχε ευρώ. Οι διατιμήσεις στα προϊόντα; Άντε και λέμε εμείς ότι αγοράζουμε το σιτάρι σε μία τιμή 1χ και όχι στην τιμή 2χ που το προσφέρει η αγορά. Και τι έγινε που θα βάλουμε διατίμηση; Θα φοβηθούν οι παραγωγοί και θα το δώσουν σε μας ή σε όποιον τους προσφέρει την καλύτερη τιμή;
Να πούμε αυτά που μπορούν να γίνουν! Και με δεδομένο ότι τα χρήματα του κρατικού προϋπολογισμού δεν είναι ατελείωτα. Πρέπει, λοιπόν, να γίνουν ατελείωτοι και σκληροί έλεγχοι σε όλη την αγορά. Να αποσπαστούν υπάλληλοι απ’ όλο το δημόσιο στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και να σαρώνουν την αγορά από το πρωί μέχρι το βράδυ. Είναι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστεί η αισχροκέρδεια. Και όταν λέμε ελέγχους, εννοούμε ελέγχους. Μπορεί να χρειαστεί να αλλάξει η νομοθεσία και να προβλέπονται εξοντωτικές ποινές για τους παραβάτες. Για αυτούς, δηλαδή, που ζήλεψαν τη δόξα των μαυραγοριτών της Κατοχής. Βρισκόμαστε σε έκτακτες καταστάσεις και σε αυτές τις περιπτώσεις ισχύουν έκτακτα μέτρα. Όπως στον πόλεμο.
Το πιο δύσκολο είναι να βρεθούν οι πόροι για να ανακουφιστούν οι άνθρωποι. Ένα κράτος που δεν μπορεί να ταΐσει τους ανθρώπους του, δεν του αξίζει να υπάρχει. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι πώς θα εξασφαλιστεί ότι δεν θα πεινάσουν οι άνθρωποι.
Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα για μία κυβέρνηση. Επειδή οι λύσεις σε αυτές τις περιπτώσεις βρίσκονται συνήθως έξω από το κουτί. Και ναι μεν είναι εύκολο να λέει κανείς ότι πρέπει να βγούμε «έξω από το κουτί», αλλά αν το καταφέρναμε κάθε φορά που το λέγαμε θα έχανε την αξία του το βραβείο Νόμπελ!
Στην πανδημία, για παράδειγμα, η κυβέρνηση είχε μία πραγματικά έξυπνη ιδέα που ανακούφισε την αγορά. Δεν έσπευσε να δώσει δάνεια μέσω των τραπεζών, αλλά τα έδωσε η ίδια και με βάση τη μείωση του τζίρου των επιχειρήσεων. Αν δεν κάνω λάθος ήταν μια ιδέα του Θόδωρου Σκυλακάκη.
Έξω από το κουτί επιχείρησε να κινηθεί και ο Γιάνης με το ένα «ν». Αλλά το να επικαλείσαι λύσεις έξω από το σύστημα δεν σημαίνει ότι αυτές που βρίσκεις είναι και εφικτές. Εφικτό, για παράδειγμα, είναι να ακολουθήσουμε λύσεις με κουπόνια που είχαν εφαρμόσει κι άλλες δυτικές χώρες σε εποχές κρίσης. Ότι αυτά τα κουπόνια μετατράπηκαν σε παράλληλα νομίσματα είναι μια πραγματικότητα. Κι αυτή την πραγματικότητα δεν μπορούμε να την αγνοήσουμε επειδή την κακοποίησε στην Ελλάδα η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Αυτή η παρατήρηση είχε διατυπωθεί σε άρθρο και πριν από πέντε χρόνια! Τα κουπόνια, λοιπόν, είναι μία επιλογή...
Είναι πιθανό να χρειαστεί να δημιουργηθεί ένα «καλάθι» προϊόντων με είδη βασικής ανάγκης που να δίδεται στους πολίτες. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να βρεθούν τρόποι για να καλυφθεί το κόστος. Ας πούμε μέσω των μελλοντικών πληρωμών φόρων.
Δελτίο στα είδη πρώτης ανάγκης; Αν η κατάσταση δυσκολέψει αρκετά, τότε θα είναι ένα αναγκαστικό μέτρο. Αλλιώς θα τρέφονται μόνο οι έχοντες και οι κατέχοντες.
Είναι τόσο δραματικά τα πράγματα; Ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε εξέλιξη με την εφοδιαστική αλυσίδα να έχει ήδη υποστεί ζημιές, η αποκατάσταση της οποίας χρειάζεται έτσι ή αλλιώς μεγάλο χρόνο. Επίσης, οι τιμές στην ενέργεια δεν φαίνεται να είναι εύκολο να επιστρέψουν εκεί που ήταν πριν από έναν χρόνο. Η επίδρασή τους στην αύξηση των τιμών των προϊόντων είναι ήδη μεγάλη και αυτό συνέβη μήνες πριν από τον πόλεμο. Το πιο σημαντικό όμως είναι η επίδραση στα τρόφιμα. Σιτάρι, ζωοτροφές και λιπάσματα οδηγούν σε μία τρελή κούρσα τις τιμές των τροφίμων.
Δεν ξέρουμε πώς και πότε θα τελειώσει αυτή η περιπέτεια. Ξέρουμε, όμως, ότι η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με πρωτόγνωρες καταστάσεις. Και ότι μια κοινωνία είναι καλό να προετοιμάζεται για να τις αντιμετωπίσει. Τα εύκολα ξέρουμε όλοι μας να τα διαχειριζόμαστε.
Πέρα απ’ αυτά που θα αποφασίσει η Ευρώπη σε συλλογικό επίπεδο, υπάρχουν και εκείνα που θα προσπαθήσει να εφαρμόσει η κάθε κυβέρνηση μόνη της. Εκεί θα πέσει, αναγκαστικά, το βάρος των προσπαθειών στο επόμενο διάστημα. Εκεί θα δοθεί η μάχη. Με μία κυβέρνηση που θα πρέπει να πολεμάει σε πολλά μέτωπα. Και απέναντι στην ακρίβεια και απέναντι στον λαϊκισμό. Θα είναι δύσκολοι οι επόμενοι μήνες...
Θανάσης Μαυρίδης
