Του Αριστοτέλη Αϊβαλιώτη
Με την ευκαιρία της επίσκεψης του Προέδρου της Βολιβίας και τις κοινές αξίες με την λατινοαμερικάνικη αυτή χώρα, ο Τσίπρας ανακάλυψε την γοητεία της «ολιγαρκούς αφθονίας», όπως δήλωσε σχετικά.
Έτσι πάει μάλλον περίπατο η «δίκαιη ανάπτυξη» που ευαγγελίζονταν μέχρι τώρα ο πρωθυπουργός. Γιατί η θεωρία πίσω από την «ολιγαρκή αφθονία» που γυάλισε στον Τσίπρα ανήκει σε έναν περιθωριακό Γάλλο φιλόσοφο, τον Σερζ Λατούς, και είναι αυτή της από-ανάπτυξης, ή αλλιώς, της ξε-ανάπτυξης, της καθόλου ανάπτυξης. Ο ίδιος ο Τσίπρας κάλεσε τον Μητσοτάκη να διαβάσει αυτόν τον Γάλλο φιλόσοφο, θεωρώντας τον μάλλον την επιτομή της σοφίας του πνεύματος.
Οι οπαδοί της θεωρίας της από- ανάπτυξης πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια, περισσότερο στον χώρο της οικολογίας, στις ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες πάντα. Γιατί κανείς δεν έχει δοκιμάσει ακόμα να την διαδώσει στις χώρες του τρίτου κόσμου, εκεί που ο κόσμος πεινάει ακόμα για τα βασικά. Και τροφοδοτεί μια ασθματική και γρήγορη ανάπτυξη ώστε να πλησιάσει το επίπεδο ζωής μας εμάς των δυτικών, έστω να το δει από μακριά, με το κιάλι.
Τα αδιέξοδα ανάπτυξης που έχει φέρει ο ανταγωνισμός των φτωχών χωρών στον δυτικό κόσμο μέσω της παγκοσμιοποίησης προκαλεί τέτοιες σκέψεις: μήπως να το ξανασκεφτούμε και αντί για γκάζι να πατήσουμε φρένο στην ανάπτυξη; Μήπως να κάνουμε υποβιβασμό των αναγκών μας και να ζούμε λιτά; Να γυρίσουμε το ρολόι προς τα πίσω;
Πολλοί άνθρωποι, ιδιωτικά, μπορούν και να το κάνουν. Και ίσως είναι πιο ευτυχισμένοι, στην επιλογή τους. Έτσι τουλάχιστον ισχυρίζονται οι γκουρού της επιβράδυνσης.
Ωστόσο υπάρχει μια παράμετρος που δεν πρέπει να ξεχνάμε. Η γρήγορη ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών, η τεχνολογική εξέλιξη, η παγκοσμιοποιημένη αγορά, οδήγησαν όλες μαζί τόσο στην γρήγορη αύξηση του πληθυσμού παγκοσμίως όσο και στην τεράστια βελτίωση των συνθηκών ζωής των δισεκατομμυρίων, πρώην εξαθλιωμένων, ανθρώπων του τρίτου κόσμου.
Μια γενική ανατροπή αυτής της τάσης, δηλαδή αν θεωρητικά όλες οι κοινωνίες επέλεγαν την από-ανάπτυξη, θα είχαμε σαν αποτέλεσμα τόσο την ξανά-εξαθλίωση του τρίτου κόσμου όσο και την μείωση του πληθυσμού. Η οποία μάλλον θα γινόταν με βίαιο τρόπο, μέσω βίας πείνας και πολέμων.
Μπορεί η γενική τάση για συνεχή ανάπτυξη να κρύβει μελλοντικά αδιέξοδα, οικονομικές και περιβαλλοντικές κρίσεις, να παράγει μοιραίες ανισότητες, ωστόσο και η αντίστροφη διαδικασία, η από-ανάπτυξη, κρύβει και αυτή φτώχεια δυστυχία και θάνατο, σε παγκόσμια κλίμακα. Αν υπάρχουν αδικίες στον σύγχρονο κόσμο, αυτόν της ξέφρενης ανάπτυξης, η από-ανάπτυξη μπορεί να δημιουργήσει πολλαπλάσια προβλήματα δυστυχίας, μιζέριας, καταστροφής, σε παγκόσμια κλίματα.
Διαλέξτε.
Όπως πάντα ισχύει το better the devil you already know…
Βέβαια άλλοι θα ισχυριστούν ότι ο Τσίπρας με την φράση περί ολιγαρκούς αφθονίας δεν είχε τόσο βαθιές θεωρητικές αναζητήσεις. Απλά εξέφρασε λίγο από τον «αριστερό» του εαυτό.
Καθώς αν κάτι χαρακτηρίζει την ελληνική εκδοχή της Αριστεράς, αυτό είναι η αξιακή εξύψωση της μιζέριας.
Ο δαίμονας που ξέρουμε καλά.
