Η σύσταση του σώματος πανεπιστημιακής αστυνομίας αποτελεί ένα πρώτο βήμα για την προστασία της ελεύθερης διακίνησης ιδεών και προσώπων στα πανεπιστήμια.
Υπό αυστηρούς όρους κατά το παράδειγμα των κορυφαίων πανεπιστημίων στον κόσμο και εφόσον τα πανεπιστήμια το επιθυμούν, θα μπορούσε να συμβάλλει στη βελτίωση της εικόνας των πανεπιστημίων των μεγάλων αστικών κέντρων. Αρκεί όμως αυτό για να γίνουν τα πανεπιστήμιά μας εφάμιλλα των κορυφαίων; Ασφαλώς όχι.
Τα πανεπιστήμια είναι ο ναός της διανόησης. Η διανόηση πρέπει να είναι ελεύθερη για να ανθίσει και να δώσει το μέγιστο κοινωνικό αποτέλεσμα. Δυστυχώς, η πηγή όλων των προβλημάτων του ελληνικού πανεπιστημίου είναι ότι την ελεύθερη διανόηση επιβουλεύονται όλοι οι εμπλεκόμενοι στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Το κράτος επεμβαίνει σε όλες τις λειτουργικές αποφάσεις των ΑΕΙ, από τα προγράμματα σπουδών ως τα ερευνητικά προγράμματα και τις εκλογές ή εξελίξεις των μελών ΔΕΠ.
Οι φοιτητικές παρατάξεις κλείνουν κατά το δοκούν σε ετήσια βάση το πανεπιστήμιο, απαγορεύοντας το άσυλο στην αντικειμενική του ουσία, αυτή της ελεύθερης διακίνησης προσώπων και ιδεών στο πανεπιστήμιο.
Οι καθηγητές, πέραν των όσων εσωτερικών προβλημάτων δημιουργούν οι ίδιοι, χάνουν το νόημα της διανόησης και αρνούνται την απαραίτητη αξιολόγηση, ως τη μόνη απαιτούμενη κρατική συμμετοχή στην ανώτατη εκπαιδευτική διαδικασία. Υπάρχουν σαφώς λαμπρές εξαιρέσεις, οι οποίες όμως επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Ποιες είναι οι ελάχιστες αλλαγές για ένα ελεύθερο πανεπιστήμιο χωρίς προϋποθέσεις που προάγει την κοινωνική ευημερία;
Ξεκινώ τονίζοντας ότι δεν μπορείς να αξιολογήσεις κανέναν όταν δεν τον αφήσεις ελεύθερο να δημιουργήσει. Επιβάλλεται, λοιπόν, πρώτα να εμπιστευτούμε όλες τις λειτουργικές αποφάσεις στα πανεπιστήμια.
Το πανεπιστήμιο πρέπει να αποφασίζει για τα προγράμματα σπουδών γιατί οι καθηγητές είναι οι αρμόδιοι. Στην Ελλάδα εμπλέκεται το κράτος που δεν γνωρίζει τα αντικείμενα σπουδών και μάλιστα με έκδοση ΦΕΚ!
Το πανεπιστήμιο πρέπει να επιλέγει τους καθηγητές με όποιο τρόπο αυτό επιθυμεί, με μόνο περιορισμό τη μη υπέρβαση συγκεκριμένης ποσόστωσης επί του αριθμού των φοιτητών του οικείου τμήματος.
Το πανεπιστήμιο πρέπει να επιλέγει τον τρόπο εκλογής των οργάνων του, του αριθμού των φοιτητών, του τρόπου απορρόφησης των κονδυλίων, της μισθοδοσίας η οποία θα μπορεί να διαφέρει από καθηγητή σε καθηγητή ανάλογα με τα προσόντα, κ.λπ.
Το πανεπιστήμιο πρέπει να επιλέγει και τον τρόπο φύλαξής του ώστε να διασφαλίζει την ελεύθερη διακίνηση ιδεών και προσώπων. Γενικά, ο ρόλος του κράτους πρέπει να είναι ελάχιστος και να περιορίζεται στην αξιολόγηση.
Τι είδους αξιολόγηση; Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, δηλαδή του τρίπτυχου έρευνα, διδασκαλία και ελεύθερη διακίνηση ιδεών και προσώπων.
Η αξιολόγηση της έρευνας γίνεται εύκολα με απλούς δείκτες αξιολόγησης των επιστημονικών περιοδικών στα οποία δημοσιεύουν οι καθηγητές και με την απορρόφηση κονδυλίων από ερευνητικά προγράμματα.
Η αξιολόγηση της διδασκαλίας είναι επίσης εύκολη από τη ζήτηση που έχουν οι σχολές (σταθμισμένη για να μην αδικούνται τα τμήματα της περιφέρειας) και από την απορρόφηση των φοιτητών στην αγορά εργασίας.
Η αξιολόγηση της ελευθερίας της έκφρασης γίνεται με την εξάλειψη φαινομένων βίαιης συμπεριφοράς στο πανεπιστήμιο (τα πανεπιστήμια να έχουν τη φύλαξη που επιθυμούν).
Ένα γραφείο αξιολόγησης στο Υπουργείο Παιδείας αρκεί για αυτή την αξιολόγηση. Η αξιολόγηση θα καταδείξει και ποια τμήματα πρέπει να συνεχίσουν να λειτουργούν ή πρέπει να συγχωνευτούν.
Η αξιολόγηση θα πρέπει να συνδέεται σε σοβαρό βαθμό με τη χρηματοδότηση ώστε να παρέχονται τα κατάλληλα κίνητρα. Και η χρηματοδότηση εκτός από την ερευνητική και παιδαγωγική πρόοδο θα πρέπει να αφορά και την εξάλειψη των φαινομένων βίας και ασυδοσίας.
Ένα τέτοιο ελληνικό πανεπιστήμιο δεν θα ακολουθεί απλά τις παγκόσμιες εξελίξεις αλλά θα γίνει πρωτοπόρο. Θα απορροφάει τους καλύτερους φοιτητές και θα γίνει πόλος έλξης φοιτητών από το εξωτερικό, οι οποίοι θα είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν δίδακτρα και να επιδοτήσουν τους Έλληνες φοιτητές.
Η μη ύπαρξη διδάκτρων για τους Έλληνες φοιτητές στο πρώτο πτυχίο και η απορρόφηση των φοιτητών στην αγορά εργασίας θα βοηθήσει στην πραγματική σύνδεση της εκπαίδευσης με τη μείωση της οικονομικής ανισότητας και τη βελτίωση της κοινωνικής κινητικότητας.
Θα γίνει ποτέ το ελληνικό πανεπιστήμιο θεσμικά και ουσιαστικά πρωτοπόρο ώστε να κρατήσουμε την πνευματική ελίτ στη χώρα; Θα μάθουν τα παιδιά μας από τους καλύτερους; Ακούει το Υπουργείο Παιδείας και η κυβέρνηση;
