Toυ Aνδρέα Ζαμπούκα
Δύο κορυφαίοι οικονομολόγοι, ο James Robinson του Χάρβαρντ και ο Daron Acemoglou του ΜΙΤ, ύστερα από έρευνα 20 ετών δίνουν σοβαρές απαντήσεις στο βιβλίο τους «Why Nations Fail» (Γιατί τα κράτη αποτυγχάνουν). Κατά τους δύο επιστήμονες, το πρόβλημα και οι λύσεις βρίσκονται στους θεσμούς και στα κίνητρα που δημιουργούνται μέσα από αυτούς.
Το βιβλίο αναφέρεται στην οικονομική ανάπτυξη και όχι στο κράτος πρόνοιας, στις υπηρεσίες του και στην ασφάλεια των πολιτών. Κι όμως, αν παρατηρήσει κανείς τις λεπτομέρειες με τις οποίες καθορίζεται η λειτουργικότητα των θεσμών, θα διαπιστώσει πως οι αξιολογικοί προσανατολισμοί που ρυθμίζουν σπουδαίες κοινωνικές μέριμνες είναι παρόμοιοι. Είτε πρόκειται για το φορολογικό σύστημα είτε για την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας.
Aυτοί λοιπόν, οι θεσμοί είναι που αποκαλύπτουν την ένδεια του ελληνικού κράτους, κάθε φορά που υπάρχει ανάγκη. Συνήθως, όταν η φύση έρχεται να θυμίσει την αντιφατική σχέση που έχει χτίσει μαζί της ο νεοελληνικός «πολιτισμός». Με τις αυθαιρεσίες του και τα επιτεύγματα των «λαϊκών κατακτήσεων» σε μπαζωμένα ρέματα και καταπατημένα δάση.
Στη χθεσινή πυρκαγιά, στην Κινέτα, υπάρχει ένα αφήγημα που ξεκινάει από το πρωί και ξεδιπλώνεται με δραματικό τρόπο, παραδίδοντας στην καταστροφή, το κατάφυτο βουνό των Γερανείων. Όσον αφορά όμως την προστασία των πολιτών, όλα δείχνουν να εξελίσσονται - ως συνήθως- χωρίς κανέναν συντονισμό.
Οι πολίτες δεν απομακρύνονται έγκαιρα, η κινητοποίηση με τα εναέρια μέσα αργεί, στο υπουργείο αναζητούν τρόπο να επικοινωνήσουν με την τοπική αυτοδιοίκηση και οι κάτοικοι προσπαθούν κατά μόνας να σώσουν τις περιουσίες τους. ''Ένα γενικό μπάχαλο, απολύτως συνηθισμένο και προβλέψιμο για το επίπεδο προετοιμασίας που διαθέτει η χώρα στις πυρκαγιές.
Εκείνο όμως που αποκαλύπτει πλήρως την γύμνια της κρατικής μηχανής είναι ο ιδιωτικός τομέα που πρωταγωνιστεί. Όχι προφανώς οργανωμένα αλλά αρκούντως αποσπασματικά για να προφυλάξει ένα μέρος των πολιτών.
Ένα καλό παράδειγμα είναι η ενημέρωση που είχαν οι οδηγοί που ανέβαιναν προς την Αθήνα από τις εθνικές οδούς της Πελοποννήσου. Η Τροχαία δεν ήταν σε θέση να δώσει απαντήσεις για την κατάσταση στην περιοχή. Στους σταθμούς διοδίων δεν ήξεραν αν ο δρόμος είχε κλείσει και πως θα έπρεπε να κινηθούν. Κάποιοι από αυτούς μπόρεσαν να καταλάβουν από τα πρώτα ρεπορτάζ των ραδιοφώνων και να σταματήσουν. Κάποιοι άλλοι, ακόμα πιο γρήγοροι, μπαίνοντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συνειδητοποίησαν ότι θα έπρεπε να επιλέξουν εναλλακτικές διαδρομές. Γιατί οι προσωπικές μαρτυρίες διαδικτυακών φίλων τους ήταν πιο πολύτιμες από τις πληροφορίες του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη. Οι υπόλοιποι παρέμειναν για πολύ ώρα εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε δύο μέτωπα φωτιάς που έγλειφαν την εθνική οδό.
Το περίεργο μ΄αυτή τη χώρα και τους θεσμούς της είναι η ελευθερία που δίνουν στους πολίτες να ξεδιπλώσουν την «αυτενέργειά» τους. Να πάρουν τη ζωή, την ασφάλεια και την ενημέρωση στα χέρια τους. Και μόνο έτσι να προφυλάξουν τον εαυτό τους, όταν παραστεί κίνδυνος.
Κατά τα άλλα, κανένας συγκεντρωτικός μηχανισμός δεν αποδείχθηκε ποτέ αντάξιος των προσδοκιών της δημοκρατίας που θέλουμε να μας εξυπηρετεί και να διασφαλίζει την ποιότητα της ζωής μας.
Με τους θεσμούς δεν τα πάμε και τόσο καλά. Ευτυχώς που υπάρχει το facebook και τα μίντια. Για να βοηθάμε ο ένας τον άλλον. Όσο και όπου μπορούμε...
