Η ανόσια μετατροπή της υπέρλαμπρης Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινουπόλεως σε τζαμί είναι γεγονός. Ήταν φυσικό επόμενο να οδηγηθούν εκεί οι εξελίξεις, αφού ο πρόεδρος Ερντογάν έχει αφεθεί να κατέχει και να εισβάλει παρανόμως σε ξένα εδάφη, να καταστρατηγεί τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών του, να φυλακίζει εκατοντάδες χιλιάδες αντιφρονούντες (1), να αυθαδιάζει απέναντι στους (υποτιθέμενους) συμμάχους του και να προκαλεί όποιον δεν ταυτίζεται με τις μεγαλομανείς επιδιώξεις του.
Εκτιμήσεις γίνονται για ενδεχόμενη πρόωρη προσφυγή στις κάλπες και επί τούτω αποπροσανατολισμό της ταλαιπωρημένης τουρκικής κοινωνίας από τα βαθιά οικονομικά προβλήματα. Μέχρι στιγμής η χώρα δεν έχει απεγκλωβιστεί από τον θανάσιμο εναγκαλισμό του νέου κορονοϊού και η κυβέρνηση έχει αποτύχει να στηρίξει οικονομικώς τα σχεδόν 13 εκατομμύρια ανέργων, τις επιχειρήσεις και τους αγρότες. Η κοινωνική δυσφορία είναι εμφανής και είθισται να αποτυπώνεται στο εκλογικό αποτέλεσμα. Να μην ξεχνάμε ότι τα δεκαοχτάχρονα παιδιά στην Τουρκία δεν έχουν γνωρίσει στον βίο τους άλλον ηγέτη από τον Ερντογάν και όλοι κάποτε διψούν για αλλαγή.
Η σημερινή τουρκική ηγεσία αναμετράται με την ιστορία της, καθώς ο Ρ. Τ. Ερντογάν αγωνίζεται να υπερβεί, εξ επόψεως υστεροφημίας, τον Μουσταφά Κεμάλ. Ταυτοχρόνως επιχειρεί ένα γεωπολιτικό άλμα. Την μεταμόρφωση της Τουρκίας από μια χώρα-εργαλείο της εγγύς ανατολής σε περιφερειακή δύναμη. Έτσι πιστεύει ότι θα αντιστρέψει τον ρου της ιστορίας: από το κοσμικό έθνος-κράτος του 1923 στο ισλαμιστικό έθνος-πατερούλης (2) του 2023. Αυτός είναι ο στρατηγικός σκοπός του Τούρκου προέδρου, εξ ου και τα δημοσιεύματα περί εορτασμών του 2023, του 2053 και του 2071.
Αυτός είναι ο βασικός λόγος που, παρά το γεγονός ότι τα υπάρχοντα πολλά και μεγάλα τζαμιά στην Κωνσταντινούπολη είναι άδεια από πιστούς, ο πρόεδρος Ερντογάν εστίασε στην Αγία Σοφία. Όσο δύσκολο και να είναι, σχεδιάζει να στερήσει την πρωτοκαθεδρία της Σαουδικής Αραβίας ακόμη και στην προσευχή.
Ευρωπαίοι, δυτικοί και Ρώσοι (3), έκαναν δηλώσεις πολιτικής ορθότητος για το ανοσιούργημα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας. Δηλώσεις προκάτ οι οποίες είχαν στόχο την εσωτερική τους κοινή γνώμη και όχι το τουρκικό καθεστώς. Όλοι εξάλλου θα μείνουν ικανοποιημένοι με την ολιγόωρη εβδομαδιαίως αποδέσμευση της Αγίας Σοφίας από τον ισλαμιστικό ζυγό. Η αναμενόμενη τουρκική ανακοίνωση για τις ώρες λειτουργίας της σαν μουσείου θα καλωσοριστεί από εκείνους οι οποίοι όφειλαν να έχουν εμπλακεί εκ των προτέρων. Διότι κοινός τόπος είναι ότι άργησαν χαρακτηριστικά.
Η υπεράσπιση του ευρωπαϊκού πολιτισμού (είναι το παγκόσμιο παράδειγμα) δεν είναι εύκολη υπόθεση. Δεν περιορίζεται μόνο σε λεκτικές καταδίκες. Απαιτεί ενέργειες συγκεκριμένες και απτές. Και τέτοιες δεν σημειώθηκαν ούτε από την Ευρώπη ούτε από τις ΗΠΑ ούτε καν από την UNESCO. Σημειωτέον ότι ήταν ενδεικτική και η αδράνεια της κοινωνίας των πολιτών εν Ελλάδι και διεθνώς. Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, μεγαλύτερος επιστημονικός σύλλογος της χώρας, ενήργησε κατόπιν εορτής. Καμία ΜΚΟ δεν έλαβε θέση. Η Ακαδημία σιώπησε. Δεν είδαμε κάποιο πανεπιστήμιο πολιτισμένου κράτους να διαμαρτυρηθεί.
Η πραγματική ανησυχία θα έπρεπε να είναι ότι η απόφαση αυτή ανοίγει τον ασκό του Αιόλου. Πλέον θα μπορεί το τουρκικό καθεστώς να αμφισβητήσει τα πάντα, αρκεί να αναμένει περισσότερα από την νέα κάθε φορά κατάσταση. Αλήθεια, εάν το Συμβούλιο της Επικρατείας στην Τουρκία έκρινε παράνομη την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε μουσείο από τον Κεμάλ, τι εμποδίζει το καθεστώς να αμφισβητήσει δικαστικώς και την συνομολόγηση της Συνθήκης της Λωζάνης; Εάν αυτό συμβεί, η Δύση θα αντιδράσει το ίδιο υποτονικά; Η Ρωσία; Η Ευρώπη; Σε ποιο σημείο υποχωρεί η «ανυπέρβλητη» χρησιμότητα της Τουρκίας και ο πολιτισμένος κόσμος θα αρχίσει να περιορίζει την επιθετικότητά της;
Η μετάφραση στην αραβική της δηλώσεως Ερντογάν αναφέρεται στην απελευθέρωση του Αλ Ακσά, τεμένους στην Ιερουσαλήμ. Δικαιώνεται έτσι η προειδοποίηση του Αντιναυάρχου κ. Αλέξανδρου Διακόπουλου, Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του Πρωθυπουργού, ότι εάν η Ελλάδα παραμεριστεί από την Τουρκία τότε η Τουρκία θα συνιστά για το Ισραήλ (4) απειλή μεγαλύτερη από το Ιράν.
Το μυστικό της επιτυχίας για την Ελλάδα είναι το τρίπτυχο: συμμαχίες-διπλωματία-ισχύς. Η Αθήνα διαθέτει και τα τρία αυτά σπουδαία στοιχεία. Είναι σε θέση να επηρεάσει τις οικονομικές αποφάσεις της Ευρώπης για την Τουρκία (παρ' ό,τι το τρένο της εντάξεώς της στην ΕΕ φαίνεται να έχει φτάσει στον τερματικό σταθμό). Διατηρεί την δυνατότητα να προβάλει το δικαίωμα της αρνησικυρίας στους κόλπους του ΝΑΤΟ σε ζητήματα που αφορούν την Τουρκία. Πρωτοπορεί στην διαμόρφωση συνεργασιών για την εκμετάλλευση των φυσικών κοιτασμάτων στην ανατολική Μεσόγειο.
Η Τουρκία, αντιθέτως, έχει συμμάχους τους τζιχαντιστές του ISIS, την Μουσουλμανική Αδελφότητα, την Χαμάς και αυταρχικά καθεστώτα με άδηλους οικονομικούς πόρους. Εκβιάζει την Ευρώπη μέσω των μεταναστευτικών ροών αποσκοπώντας στον πορισμό παρανόμων οικονομικών ανταλλαγμάτων. Αποσταθεροποιεί κάθε περιοχή με την οποίαν ασχολείται.
Ιστορικώς το βέβαιον είναι ότι δεν αντιμετωπίζεις έναν διαλύτη της καθεστηκυίας τάξεως με κατευνασμό. Δεν ανταμείβεις έναν καταπατητή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με επαίσχυντη ανοχή και συγκαταβατικά χαμόγελα. Σε περίπτωση που το κάνεις, ταυτίζεσαι με τις πράξεις του. Εσύ διαλύεις την διεθνή νομιμότητα, εσύ καταπιέζεις ανθρώπους. Η αιδήμων σιωπή εν προκειμένω είναι άνευ άλλου τινός συνενοχή.
Τα ανωτέρω δεδομένα αποδεικνύουν ότι το τουρκικό καθεστώς λέει αυτά που σκέφτεται και κάνει αυτά που λέει. Σε ό,τι μας αφορά, όχι, δεν θα αποχωρήσει ο κατοχικός στρατός από την Κύπρο, δεν θα πάψει η εισβολή στην κυπριακή ΑΟΖ και ναι, θα αμφισβητηθεί οσονούπω εμπράκτως η ελληνική κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα. Είμαστε προετοιμασμένοι;
----
1. Είναι από τα λίγα καθεστώτα της σύγχρονης ιστορίας που αποπειράται να αλλάξει τον λαό, ώστε ο τελευταίος να συντάσσεται στανικά με την επιβλητική ηγεσία.
2. Θέλει να πρωταγωνιστήσει στον κόσμο του σουνιτικού Ισλάμ σαν το αντιπαράδειγμα της Σαουδικής Αραβίας. Αυτό το νόημα άλλωστε έχουν οι συχνές τουρκικές επικλήσεις στους μουσουλμάνους όπου γης, των οποίων η Τουρκία παριστάνει τον προστάτη, καθώς επίσης και οι συζητήσεις για απόδοση διπλής ιθαγένειας στους Πακιστανούς.
3. Η πλέον θλιβερή δήλωση ήταν του εκπροσώπου του Ρώσου προέδρου, σύμφωνα με την οποίαν η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί αποτελεί εσωτερικό θέμα της Τουρκίας.
4. https://www.youtube.com/watch?v=up7epPSSJh8
* Ο Παναγιώτης Μπαλακτάρης είναι Δικηγόρος, Μέλος Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών
AP Photo/Emrah Gurel
