Του Μιλτιάδη Νεκτάριου*
Η νέα ασφαλιστική παρέμβαση έχει ως αποκλειστικό στόχο την ψηφοθηρία, όπως είναι η παράδοση όλης της Μεταπολίτευσης. Το πολιτικό σύστημα μόλις ξέφυγε από την μέγγενη των Μνημονίων επανήλθε στα γνωστά τερτίπια της εξαγοράς ψήφων μέσω των ευνοϊκών συνταξιοδοτικών ρυθμίσεων.
Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις ανατρέπονται τα περισσότερα οφέλη από τον εξορθολογισμό του συστήματος συντάξεων που επιτεύχθηκαν μέσω του τρίτου μνημονίου. Το αφανές χρέος του συστήματος συντάξεων μειώθηκε σημαντικά στην περίοδο 2009-2018 και υπολογίστηκε στα 350 δισεκατομμύρια ευρώ, μετά την εφαρμογή των περικοπών των «προσωπικών διαφορών» του τρίτου μνημονίου. Χωρίς τις περικοπές αυτές, το αφανές χρέος θα επανέλθει στο ποσό της αναλογιστικής μελέτης του 2015, που ήταν 512 δισεκατομμύρια ευρώ (παρούσες αξίες 2016).
Την μεγαλύτερη οπισθοδρόμηση αποτελεί η ρύθμιση που αναφέρεται στην δυνατότητα που παρέχεται σε ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες να αποφασίζουν μόνοι τους πόσο θα πληρώνουν στο δημόσιο σύστημα ασφάλισης, άσχετα από το επίπεδο του καθαρού εισοδήματος που έχουν. Ουσιαστικά η κυβερνητική πρόταση επιτρέπει σε ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού (το ποσοστό αυτοαπασχόλησης στην Ελλάδα είναι 33,5%, ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 15,3%) να αυτοεξαιρεθεί από τους κανόνες που ισχύουν για τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Η κυβερνητική πρόταση απομακρύνει για πολλές δεκαετίες την προοπτική του ενιαίου Ασφαλιστικού συστήματος, ενώ παραβιάζει στοιχειώδεις αρχές φορολογικής δικαιοσύνης. Παρέχει ισχυρό κίνητρο στους εργοδότες να μετατρέψουν την μισθωτή εργασία σε εργασία με μπλοκάκι.
Η νέα διακυβέρνηση είχε όλες τις προϋποθέσεις να επιτύχει μια πολιτική συναίνεση με την αντιπολίτευση για να επιλυθεί οριστικά το ασφαλιστικό πρόβλημα της χώρας. Η αντιπολίτευση «πιστώνεται» την ενοποίηση του συστήματος, με τη συγχώνευση των ασφαλιστικών ταμείων στον ΕΦΚΑ και με την εξίσωση των εισφορών μεταξύ μισθωτών, ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολουμένων και αγροτών. Η επιδιωκόμενη βάση συναίνεσης έπρεπε να επικεντρωθεί στην πρόταση ασφαλιστικής μεταρρύθμισης που έχει εκπονηθεί στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και περιλαμβάνει τα εξής: (α) διατήρηση των υφιστάμενων παροχών για όσους έχουν ασφαλιστεί μέχρι το 1992, (β) μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 30% σε μια πενταετία, (γ) δημιουργία κεφαλαιοποιητικού συστήματος που θα συμπληρώνει την λειτουργία του διανεμητικού, για τους νέους ασφαλισμένους μετά το 1992. Με την πρόταση αυτή θα μηδενιζόταν το αφανές χρέος μετά το έτος 2045 που θα τελείωνε η μεταβατική περίοδος για τους ασφαλισμένους πριν το 1992. Για τους νέους ασφαλισμένους το συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης θα ήταν 55%, όσο περίπου και με το υφιστάμενο σύστημα, αλλά με μικρότερες εισφορές κατά 30%, και με μηδενική κρατική επιχορήγηση πέραν του 2045.
Η νέα ασφαλιστική παρέμβαση αποτελεί μια μεγάλη χαμένη ευκαιρία για την χώρα. Πρέπει να περιμένουμε πάλι την επόμενη κυβέρνηση ή την επόμενη κρίση.
*Ο κ. Μιλτιάδης Νεκτάριος είναι Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς.
