Στα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας περνιούνται ολόκληροι αιώνες με ταχύτητα, συμπυκνωμένοι μέσα σε λίγες γραμμές: «Ο ελληνισμός βρέθηκε εκείνη την περίοδο σε παρακμή, γεγονός που εκμεταλλεύτηκαν άλλοι γειτονικοί λαοί». Εκατό, εκατόν πενήντα χρόνια ιστορίας με μία ανάσα. Κι όμως! Μέσα σε αυτό το χρονικό παράθυρο έζησαν άνθρωποι, σαν κι εμάς. Απλοί, καθημερινοί άνθρωποι, με όνειρα, οικογένειες και σχέδια…
Είναι αναμφίβολο ότι στις μέρες μας οι εξελίξεις είναι πολύ πιο γρήγορες απ' ότι στα χρόνια του μεσαίωνα. Δεν ξέρουμε τι μέτρο πρέπει να βάλει κανείς στον κανόνα, αλλά ο ένας χρόνος του 1019 δεν ισοδυναμεί, σίγουρα, με έναν χρόνο του 2019. Κι από την άλλη, θα εξακολουθήσουμε ακόμη κι έτσι να είμαστε μία μικρή παραπομπή στο σχολικό εγχειρίδιο ιστορίας του μέλλοντος. Έπειτα από 200 ή 300 χρόνια κι εφόσον υπάρχει ακόμη Ελλάδα και ελληνισμός, η σημερινή περίοδος θα αναφέρεται οπωσδήποτε στην κατηγορία των αιτίων. Κάτι σαν το ακόλουθο: «Η αιτία θα πρέπει να αναζητηθεί στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης». Ή κάτι σαν κι αυτό: «Η οικονομική κρίση στάθηκε αιτία να αναδιοργανωθεί το κράτος και να…». Αλλά και πάλι, η περίοδος αυτή θα καλύπτεται μέσα σε λίγες μόλις γραμμές, όπως και όλες οι προηγούμενες.
Τι είναι εκείνο που αξίζει κάτι περισσότερο από μερικές γραμμές; Ένα ολόκληρο κεφάλαιο ή ακόμη και μια εργασία από τον ιστορικό του μέλλοντος; Ένα ψάρι που κολυμπάει στην φορά του ποταμού είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο, ένα μη αξιοσημείωτο γεγονός, κάτι που δεν υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη να αναφερθεί. Οι άνθρωποι που κερδίζουν μία θέση στο πάνθεον των ηρώων είναι εκείνοι που καταφέρνουν κάτι εξαιρετικό. Είναι οι άνθρωποι που ανατρέπουν τους νόμους και καταφέρνουν έτσι το ακατόρθωτο!
Είμαστε σε μία τέτοια περίοδο; Βρισκόμαστε μέσα σε ένα φωτεινό παράθυρο του ιστορικού γίγνεσθαι; Θα είμαστε εμείς οι ήρωες μιας σπουδαίας εποχής; Θα ήταν πολύ ωραίο να συμβαίνει κάτι τέτοιο! Κι αλίμονο αν δεν ξεκινούσαμε όλοι με αυτή την διάθεση. Αλίμονο αν κινούσαμε για τον πόλεμο με την βεβαιότητα της ήττας. Και σίγουρα έτσι ξεκίνησαν κι άλλοι κι άλλοι κι άλλοι πριν από εμάς. Με την σιγουριά ότι θα έφερναν κάτι νέο. Ότι θα ανέτρεπαν την φθοροποιό πορεία ενός ολόκληρου έθνους και ότι θα κατάφερναν να κερδίσουν μερικές γραμμές περισσότερες στα εγχειρίδια της ιστορίας. Αλλά δεν πέτυχαν όλοι! Το αντίθετο, η ήττα είναι συνήθως το αναμενόμενο αποτέλεσμα…
Σήμερα, όμως, χρειαζόμαστε όσο ποτέ άλλοτε μία νίκη! Την χρειαζόμαστε απελπισμένα. Το ίδιο, όμως, την χρειαζόντουσαν οι άνθρωποι και πριν ακριβώς 100 χρόνια, το 1919. Και πριν 200 χρόνια, το 1819. Και τότε πίστευαν ότι η Ιστορία τους οφείλει κάτι. Ότι τα πράγματα θα γίνουν οπωσδήποτε καλύτερα. Η φύση του ανθρώπου είναι να είναι αισιόδοξος. Αλλά δεν αρκεί. Όχι πάντα. Το 1819 το ακολούθησε μία δεκαετία που μας οδήγησε στην ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Το 1919 ήταν μόλις τρία χρόνια μακριά από την μεγαλύτερη καταστροφή του ελληνισμού. Τι μας επιφυλάσσει, άραγε, το 2019; Βρισκόμαστε σε μία εποχή ηρώων που θα αλλάξουμε την Ιστορία ή είμαστε θύματα μιας ακόμη ψευδαίσθησης; Και να μην ξεχνάμε ότι οι εορτασμοί το 2021 για τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821 θα επισκιαστούν έναν χρόνο αργότερα από τις εκδηλώσεις μνήμης για τα εκατό χρόνια από την καταστροφή του 1922.
Θανάσης Μαυρίδης
[email protected]
