Την εκτίμηση ότι η Ελλάδα θα εξαντλήσει το "μαξιλάρι", και όταν θα στραφεί στις αγορές προκειμένου να δανειστεί, θα βρεθεί αντιμέτωπη με υψηλά επιτόκια, οπότε θα αναγκαστεί να ζητήσει από τους εταίρους προληπτική γραμμή, εκφράζει στο liberal.gr o Αλέξανδρος Κρητικός.
Ερωτηθείς o διευθυντής Ερευνών του Γερμανικού Ινστιτούτου DIW με έδρα το Βερολίνο, για τον πρόσφατο ανασχηματισμό, τον χαρακτηρίζει ως κίνηση που εξυπηρετεί πολιτικούς σχεδιασμούς και τίποτα περισσότερο, δίχως το αναπτυξιακό στίγμα, που τόσο ανάγκη έχει η ελληνική οικονομία.
Το πιθανότερο κατά τη γνώμη του, σενάριο, είναι ότι η ανάπτυξη θα παραμείνει αναιμική (1%-2%), τα επιτόκια απαγορευτικά, οπότε όταν μετά από 22 μήνες, τελειώσει το "μαξιλάρι", είναι πολύ πιθανό η χώρα να αιτηθεί προληπτική γραμμή, που θα συνοδεύεται ξανά από σκληρά μέτρα.
Τονίζει ότι ο τουρισμός από μόνος του δεν αρκεί, η αντοχή της χώρας να πληρώνει φόρους και εισφορές έχει εξαντληθεί εδώ και καιρό, ότι πρέπει να μειωθούν άμεσα 50% οι φόροι, και ότι η "αποστολή στην Ελλάδα απέτυχε", επειδή τέθηκαν λάθος προτεραιότητες τόσο στα χρόνια των μνημονίων όσο και μετά. Χαρακτηριστική είναι η δέσμευση για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα ως το 2060, "το πιο παράλογο συμβόλαιο στην ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης", όπως το χαρακτηρίζει.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Θα ήθελα να μου σχολιάσετε καταρχήν, τον πρόσφατο ανασχηματισμό της κυβέρνησης Τσίπρα. Εκπέμπει το αναπτυξιακό στίγμα που τόσο ανάγκη έχει η οικονομία ;
Όχι, δεν βλέπω ουσιαστική αλλαγή πολιτικής, ικανή να δώσει μια νέα πνοή, και να δημιουργήσει βήματα που θα βοηθήσουν την ιδιωτική οικονομία να αναπτυχθεί. Πρόκειται για μια κίνηση που εξυπηρετεί πολιτικούς σχεδιασμούς και τίποτα περισσότερο.
Μπορεί η Ελλάδα να βγήκε από τα μνημόνια, αλλά η ανάπτυξη παραμένει αδύναμη, οι τράπεζες είναι γεμάτες από κόκκινα δάνεια, το χρέος βρίσκεται στο 180% του ΑΕΠ, και οι αγορές δεν την εμπιστεύονται. Πώς φαντάζεσθε την από εδώ και πέρα πορεία της χώρας;
Οι παράγοντες που αναφέρατε καλύπτουν το 70% του προβλήματος. Χωρίς ανάπτυξη η χώρα δεν πάει πουθενά. Πιστεύω ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να πετύχει ακόμη και ρυθμούς ανάπτυξης 5% το χρόνο αν κατάφερνε να γίνει φιλική στις ιδιωτικές επενδύσεις.
Το ερώτημα είναι γιατί αυτό δεν συμβαίνει. Τυχαίο δεν είναι ότι οι πιο πετυχημένοι νεαρής ηλικίας Έλληνες επιχειρηματίες επιλέγουν να φύγουν από την χώρα, και να αναζητήσουν τη τύχη τους στο εξωτερικό. Αν δεν αλλάξει αυτό, και η Ελλάδα δεν καταπολεμήσει τη γραφειοκρατία, δεν μειώσει δραστικά φόρους και εισφορές, ανάπτυξη δεν θα έρθει ποτέ.
Τι σημαίνει για εμάς ότι η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνεται, ότι η Ιταλία βρίσκεται σε κρίση, όπως και αρκετές αναδυόμενες χώρες, όπως η Αργεντινή και η Τουρκία;
Δύο είναι τα σενάρια αναφορικά με την Ελλάδα. Αν θεωρήσουμε ότι τα πράγματα παραμείνουν ως έχουν, τότε η Ελλάδα κινδυνεύει να συνεχίσει με μια πολύ χαμηλή ανάπτυξη, της τάξης 1%-2%, βασιζόμενη κυρίως στον τουρισμό.
Αλλά ο τουρισμός είναι ένας κλάδος με ρίσκο, αφού όταν μια χώρα βρίσκεται σε οικονομική κρίση, μειώνονται και οι αφίξεις από αυτήν. Άρα η αποκλειστική εξάρτηση από τον τουρισμό, δεν αρκεί για να καλύψει η Ελλάδα μέρος από το 25% του ΑΕΠ που έχει χάσει σε σχέση με το 2009. Μόνο ο τουρισμός, μαζί με μια χαμηλή ανάπτυξη, δεν επαρκούν, ώστε να καταφέρει η Ελλάδα να δανείζεται μακροπρόθεσμα με λογικά επιτόκια από τις αγορές.
Αν τώρα προσθέσει κανείς στην εξίσωση τυχόν ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης σε Τουρκία και Ιταλία, οι κίνδυνοι ασφαλώς μεγαλώνουν.
Θα έλεγα μάλιστα ότι η Τουρκία αποτελεί για την Ελλάδα μεγαλύτερο κίνδυνο απ' ό,τι η Ιταλία, καθώς μας υπενθυμίζει ότι οι αναδυόμενες οικονομίες - και η Ελλάδα μοιάζει περισσότερο με αναδυόμενη οικονομία - αντιμετωπίζουν υψηλότερους κινδύνους από τις ανεπτυγμένες. Αν λοιπόν η Τουρκία μπει σε σπιράλ ύφεσης, τότε φοβάμαι ότι αυτό θα επηρεάσει αρνητικά τα επιτόκια δανεισμού της Ελλάδας.
Ποιο είναι επομένως το καλό, και ποιο το κακό σενάριο για την Ελλάδα, και ποιο εσείς θεωρείτε πιθανότερο να επιβεβαιωθεί;
Το αρνητικό σενάριο είναι ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να αναπτύσσεται την επόμενη διετία με ρυθμούς 1-2%, θα χρησιμοποιήσει μέσα στους προσεχείς 22 μήνες όλο αυτό το περίφημο "μαξιλάρι" ασφαλείας, προκειμένου να εξυπηρετήσει τις δανειακές της ανάγκες, οπότε όταν την τελευταία στιγμή θα χρειαστεί να δανειστεί από τις αγορές, τα επιτόκια θα είναι ασύμφορα υψηλά.
Τότε, θα αναγκαστεί απλά να ζητήσει από τους εταίρους της, προληπτική γραμμή στήριξης, δηλαδή ένα κανονικό 4ο μνημόνιο. Διότι η προληπτική γραμμή, θα συνδέεται με προαπαιτούμενα, και σίγουρα οι δανειστές θα απαιτήσουν ξανά σκληρά μέτρα από την Ελλάδα.
Το θετικό σενάριο, είναι ότι οι επενδυτές θα πιστέψουν πως η Ευρωζώνη δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την Ελλάδα, επομένως θα δεχθούν να δανείσουν τη χώρα με επιτόκιο γύρω στο 4%. Σε αυτή τη περίπτωση, η χώρα θα προβεί κάποια στιγμή σε νέες εκδόσεις ομολόγων.
Το μεγάλο ερώτημα αφορά σε αυτή καθ'' εαυτή τη διάρκειά τους, αν θα είναι μικρή ή μεγάλη, καθώς και τι ποσά θα μπορέσει να δανειστεί η Ελλάδα. Διότι το 4% είναι ένα υψηλό επιτόκιο.
Ποιο από τα δύο σενάρια, βλέπετε ως το πιο πιθανό να επιβεβαιωθεί;
Προσωπικά, βλέπω ως πιθανότερο, το αρνητικό σενάριο. Όπως σας είπα, εκτιμώ ότι αυτό θα εμφανιστεί σε περίπου 22 μήνες από σήμερα, όταν και θα έχει εξαντληθεί εντελώς το "μαξιλαράκι". Πιθανόν μέσα στους επόμενους μήνες, η Ελλάδα να προχωρήσει σε μικρές εκδόσεις ομόλογων, αφού τουλάχιστον μέχρι τις επόμενες εκλογές, η χώρα δεν είναι σε θέση να δανειστεί μεγάλα ποσά.
Σύμφωνα με όσα μας λέτε, αντιλαμβάνομαι ότι δεν θα συμφωνείτε με την άποψη Ευρωπαίων αξιωματούχων, που έχουν χαρακτηρίσει την Ελλάδα ως ένα "οικονομικό success story"…
Δεν πρόκειται για "success story". Φοβάμαι ότι παρά τα μνημόνια, δεν έχουν ακόμη μπει οι βάσεις, προκειμένου να πατήσει πάνω σε αυτές η Ελλάδα, και να αναπτυχθεί περισσότερο απ' ότι έκανε την τελευταία τριετία.
Μια ματιά για παράδειγμα, όχι τόσο στον ρυθμό ανάπτυξης, όσο στην ακαθάριστη οικονομική προστιθέμενη αξία, δείχνει μια τρομακτική καθίζηση της ελληνικής οικονομίας.
Η μεγαλύτερη καθίζηση εντοπίζεται στις μικρές επιχειρήσεις, με μείωση την προστιθέμενη αξία, της τάξης του 60%. Το ποσοστό είναι απίστευτο. Το ερώτημα είναι που οφείλεται αυτή η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στον ρυθμό ανάπτυξης και την προστιθέμενη αξία.
Η ερμηνεία μου, είναι ότι πλέον ένα πολύ μεγάλο μέρος επαγγελματιών και επιχειρήσεων, απλώς φοροδιαφεύγουν και έχουν στραφεί στο "μαύρο χρήμα", διότι ότι οι φόροι και οι ασφαλιστικές εισφορές, είναι από τους υψηλότερους στην Ευρώπη.
Αν μάλιστα η κυβέρνηση αποφασίσει να εντείνει τη πολιτική κατά της φοροδιαφυγής, θα δώσει κίνητρο σε ακόμη περισσότερους ανθρώπους να αποχωρήσουν από τη χώρα. Η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει περαιτέρω οικονομική καθίζηση.
Οι πολιτικοί πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι υπάρχει ένα ταβάνι αντοχής των φόρων στην Ελλάδα. Η χώρα έχει ήδη υπερβεί κατά πολύ αυτό το όριο, καθώς ένας μικρομεσαίος επιβιώνει σήμερα με μόλις 23 σεντς για κάθε 1 ευρώ που εισπράττει, δίχως να συνυπολογίσει κανείς τους φόρους κατανάλωσης.
Χρειάζεται επομένως πρώτα μείωση 50% των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών, και μετά, αύξηση των ελέγχων κατά της φοροδιαφυγής. Είμαι βέβαιος ότι σε αυτό το σενάριο, τα συνολικά έσοδα από φόρους στην Ελλάδα θα παραμείνουν τα ίδια με τα σημερινά, αλλά ο ιδιωτικός τομέας θα βρεθεί σε μια πολύ καλύτερη κατάσταση.
Συνοψίζοντας τη μέχρι τώρα κουβέντα μας, θα έλεγα ότι "η αποστολή στην Ελλάδα απέτυχε" επειδή τέθηκαν οι λάθος προτεραιότητες στα 8 χρόνια των μνημονίων. Είναι διαφορετικό μια χώρα να επιχειρεί να διορθώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα και διαφορετικό αυτή η θεραπεία να παραλύει τον ιστό της οικονομίας της.
Το πρόβλημα είναι ότι η υπερφορολόγηση συνεχίζεται και μετά τα μνημόνια, λόγω των στόχων στους οποίους έχουμε δεσμευτεί για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα ως το 2060...
Είναι ίσως το πιο παράλογο "συμβόλαιο" που έχει ποτέ γίνει στην ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης.
Σχολιάστε μας και τη συζήτηση που έχει ανοίξει τελευταίως σχετικά με τη μη περικοπή των συντάξεων από τον Ιανουάριο του 2019. Πιστεύετε ότι η κυβέρνηση έχει περιθώριο για επαναδιαπραγμάτευση των εν λόγων μέτρων, όπως υποστηρίζουν κορυφαίοι της αξιωματούχοι;
Αν το επιχειρήσει η κυβέρνηση, θα στείλει ένα ακόμη αρνητικό μήνυμα στις αγορές, και θα αυξηθούν περαιτέρω τα ελληνικά επιτόκια δανεισμού.
Ακυρώνοντας αυτή την μεταρρύθμιση, η κυβέρνηση θα υπονομεύσει όχι μόνο την ίδια, αλλά και τη δυνατότητα μελλοντικών κυβερνήσεων να δανειστούν σοβαρά ποσά από τις αγορές.Η υπαναχώρηση από μεταρρυθμίσεις είναι αυτή τη στιγμή ο πρώτος και μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ελλάδα. Το ξέρει και ο τελευταίος διαχειριστής κεφαλαίων.
Έπειτα, το θέμα με τις συντάξεις, επαναφέρει αυτό που λέγαμε νωρίτερα για τις λάθος προτεραιότητες.Απαραίτητες για την Ελλάδα διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ολοκληρώθηκαν μόνο μερικώς, γεγονός που μας μεταφέρει στο αρνητικό σενάριο το οποίο σας περιέγραψα νωρίτερα.
