Όλοι ομνύουμε σ’ ένα ευρωπαϊκό σχέδιο Μάρσαλ. Και κατακεραυνώνουμε την άτολμη Ευρώπη που αποδεικνύεται ανίκανη να πάρει μια τέτοια γενναία απόφαση. Και κατακεραυνώνουμε δυο φορές τους Γερμανούς (μαζί με τους βόρειους δορυφόρους τους) που ακόμα και για τα σαφώς λιγότερα (σε σύγκριση με το δικό μας φανταστικό σχέδιο Μάρσαλ) χρήματα που τελικά δίνουν, απαιτούν να συνοδεύονται με όρους και προϋποθέσεις. Δηλαδή μνημόνια.
Καταραμένη λέξη το «μνημόνιο». Από τον Τσίπρα ως τον Σταϊκούρα κι από την Φώφη ως τον Βελόπουλο, με το που την ακούνε παθαίνουν σύγκρυο. Και όσο προσπαθούμε να εισχωρήσουμε στα ενδότερα των αποφάσεων των Eurogroup, τόσο ανακαλύπτουμε στις περίτεχνες και αμφίσημες φράσεις τους ψήγματα μελλοντικών μνημονίων που θα μας έρθουν από την πίσω πόρτα. Κι όσο βλέπουμε την βορειοευρωπαϊκή μνημονιακή μανία και την δυσκοιλιότητα τους ν’ ανοίξουν το ευρωπαϊκό πουγκί, τόσο εμείς ονειρευόμαστε το «σχέδιο Μάρσαλ του 2020».
Το οποίο θα είναι ένας πακτωλός ανεξέλεγκτων χρημάτων που θα έρθει ένα πρωί στην χώρα για να της αλλάξει πρόσωπο. Κάτι σαν μπετονιέρα γεμάτη λιωμένο χρυσό, που η φυσούνα της θα πηγαινοέρχεται εναερίως από σπίτι σε σπίτι και θα ρίχνει το βαρύτιμο μέταλλο σωρό στα μπαλκόνια και στις αυλές μας. Δίχως προϋποθέσεις, δίχως απαιτήσεις, να τα κάνουμε ό,τι θέλουμε κι ό,τι ονειρευόμαστε. Κάπως έτσι έχουμε όλοι στο μυαλό μας το περίφημο σχέδιο Μάρσαλ που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα του 1949-52.
Και δεν ανοίγουμε ένα ρημαδιασμένο βιβλιαράκι ιστορίας για να διαβάσουμε ότι η ευρωπαϊκή τρόικα της περιόδου 2010-18 ήταν παιδική χαρά μπροστά στην αμερικάνικη επιτροπεία που συνόδευσε την εφαρμογή του σχεδίου Μάρσαλ στην χώρα μας. Τότε δεν είχαμε επισκέψεις ελλήνων υπουργών στο Χίλτον και μαραθώνιες διαπραγματεύσεις για κάθε μέτρο, αλλά είχαμε πενήντα αμερικανούς που εγκαταστάθηκαν το Μετοχικό Ταμείο Στρατού και πήρε ο καθένας την διοίκηση ενός υπουργείου ή σοβαρού κρατικού οργανισμού. Αυτοί διοικούσαν, αυτοί νομοθετούσαν, αυτοί διέταζαν, αυτοί είχαν τον έλεγχο σε κάθε πενηνταράκι που δινόταν από τα αμερικάνικα λεφτά.
Και μην νομίζετε ότι ήταν τίποτα στιβαροί τεχνοκράτες, κανένας σοβαρός αμερικανός δεν άφηνε τότε την κραταιά Αμερική για να έρθει στην κατεστραμμένη Ελλάδα που είχε και εμφύλιο, οπότε κινδύνευε. Κάτι εικοσιπεντάρηδες ήταν οι περισσότεροι, κατώτατοι υπάλληλοι του αμερικανικού δημοσίου που ήθελαν να φτιάξουν καριέρα κάνοντας θητεία στην πρώτη γραμμή. Αυτά τα πιτσιρίκια ήταν τα απροκάλυπτα αφεντικά της χώρας.
Το χαστούκι που έδωσε ο αρχηγός της αμερικανικής αποστολή Πολ Πόρτερ στον υπουργό Συντονισμού Στεφανόπουλο μπροστά σε άλλους υπουργούς, ήταν η πραγματική ακτινογραφία της εποχής. Ο Στεφανόπουλος έφυγε κλαίγοντας, αλλά την άλλη μέρα έστειλε ένα πανάκριβο περιδέραιο στην κυρία Πόρτερ για να …κατευνάσει τον άνδρα της. Η συνταγή (και τότε και τώρα) ήταν απλή: όποιος πληρώνει, θέλει να ξέρει που πάνε τα λεφτά του.
Γιατί τα γράφω αυτά; Όχι βέβαια για να συκοφαντήσω το αυθεντικό σχέδιο Μάρσαλ, το οποίο είναι ιστορικά παρεξηγημένο στην χώρα μας. Μας βοήθησε αποφασιστικά να ανασυγκροτηθούμε και να σταθούμε στα πόδια μας μετά από την κατοχή και τον εμφύλιο. Τα γράφω γιατί μου την δίνει η βαθύτατη ιστορική αγραμματοσύνη ορισμένων, που απαιτούν κάτι δίχως να έχουν ιδέα τι ακριβώς είναι αυτό. Ειδικά οι της ελληνικής αριστεράς, που τότε ήταν οι αντι-Μαρσαλικοί, μετά έγιναν οι αντι-μνημονιακοί και τώρα είναι διαπρύσιοι οπαδοί αυτού που τότε κατάγγελλαν. Ας πούμε ότι θέλουμε τσάμπα λεφτά. Αλλά τουλάχιστον ας μην λέμε ότι θέλουμε «νέο σχέδιο Μάρσαλ αλλά χωρίς μνημόνιο». Ούτε υπήρξε, ούτε υπάρχει τέτοιο πράγμα.
