Η Άννα Αχμάτοβα (1889-1966) η Άννα η Χρυσόστομη πασών των Ρωσιών, όπως την χαρακτήρισε η μεγάλη της συμπατριώτισσα και ομότεχνη Μαρία Τσβετάγιεβα ή «η φωνή της συνείδησης της Ρωσίας τον 20ο αιώνα», όπως την χαρακτηρίζουν σήμερα όλοι ανεξαιρέτως οι συγκαιρινοί, έζησε μία τραγική ζωή, βλέποντας να εκτελούν με χαλκευμένες κατηγορίες τον πρώτο της σύζυγο και πατέρα του μονάκριβου παιδιού της, τον ποιητή Νικολάι Γκουμιλιόφ (1886-1921), τον τρίτο σύζυγό της Νικολάι Πούνιν,(1888-1953) να συλλαμβάνεται κατ’ επανάληψη και τελικά να πεθαίνει λιμοκτονώντας σε ένα από τα Γκουλάγκ του τρομερού Μεγάλου Βορρά της Ρωσίας και τον γιο της Λεβ Γκουμιλιόφ να προσφέρει θυσία στον Μολόχ του ολοκληρωτισμού δέκα ολόκληρα χρόνια από τη ζωή του, κατά τις δεκαετίες 1940 και 1950 στα Γκουλάγκ, όπου τον κρατούσαν «προς γνώση και συμμόρφωση» της μητέρας της.
Είναι γνωστές δύο επιστολές της ποιήτριας προς τον Ιωσήφ Στάλιν, τις οποίες απέστειλε σε δύο διαφορετικές χρονικές στιγμές. Στις επιστολές αυτές ο αναγνώστης διαβάσει τον πόνο της μάνας και της συζύγου, της γυναίκας και της δημιουργού, η οποία ζει ως αποσυνάγωγος σε μία εποχή, κατά την οποία μία απλή «καλημέρα», μπορούσε να στοιχίσει την ελευθερία και τη ζωή του άφρονα που αγνόησε την άφατη πολιτική της σταδιακής ηθικής και φυσικής εξόντωσης των μη αρεστών.
Πολλοί αναρωτιούνται γιατί ο Στάλιν και ο μηχανισμός του τρόμου, άφησαν ελεύθερη την Αχμάτοβα, εξοντώνοντας παράλληλα τους οικείους και τους γνωστούς της. Η απάντηση θα πρέπει να αναζητηθεί στην μακραίωνη παράδοσης της ρωσικής απολυταρχίας, η οποία ήθελε πάντα να περιβάλλεται από υποταγμένους στα κελεύσματα της εξουσίας διανοουμένους που θα φρόντιζαν και θα μεριμνούσαν την διαιώνιση των δεσποτών μέσα από την τέχνη τους.
Την ίδια στιγμή όμως, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε την αγωνία των ανθρώπων αυτών που έβλεπαν τους γείτονες, τους φίλους και τους συγγενείς τους να εξαφανίζονται, ενώ οι ίδιοι ζούσαν, έχοντας πάντα έτοιμη μία μικρή βαλίτσα με τα χρειώδη σε περίπτωση σύλληψής τους. Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες για αυτή την περιβόητη βαλίτσα που ήταν κάτω από το κρεβάτι, περιμένοντας το τρεμάμενο εκείνο χέρι που θα την ανασύρει για να ακολουθήσει τον ιδιοκτήτη της στον δικό του Γολγοθά.
Επειδή όμως τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει την πορεία του ανθρώπου προς το φως και την ελευθερία, τίποτα δεν μπορεί να μείνει κρυφό από το τρυφερό βλέμμα του απογόνου που αναζητάει στήριγμα στο ήθος του προγόνου, η Άννα Αχμάτοβα συνειδητοποιώντας τη θέση και το χρέος της, ήταν εκείνη που με χέρι σταθερό και σφιγμένη καρδιά έγραψε το συγκλονιστικό «Ρέκβιεμ», ως παρακαταθήκη και διαθήκη για τις επόμενες γενιές.
Η Άννα Αχμάτοβα προς τον Ιωσήφ Στάλιν - Επιστολή πρώτη
Αξιοσέβαστε Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς
Γνωρίζοντας την ιδιαίτερη προσοχή που δίνετε στις πολιτιστικές δυνάμεις της χώρας και, συγκεκριμένα στους συγγραφείς, αποφάσισα να σας στείλω αυτή την επιστολή.
Στις 23 Οκτωβρίου στο Λένινγκραντ συνελήφθησαν ο σύζυγός μου Νικολάι Νικολάγιεβιτς Πούνιν (καθηγητής της Ακαδημίας Τεχνών) και ο γιος μου Λεβ Νικολάγιεβιτς Γκουμιλιόφ (φοιτητής του Κρατικού Πανεπιστημίου του Λένινγκραντ).
Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς, δεν γνωρίζω ποιες κατηγορίες τους προσάπτουν, σας δίνω όμως το λόγο της τιμής μου πως δεν είναι ούτε φασίστες, ούτε κατάσκοποι, ούτε συμμετείχαν σε αντεπαναστατικές οργανώσεις.
Ζω στην Ε.Σ.Σ.Δ. από την αρχή της επανάστασης και ποτέ δεν θέλησα να εγκαταλείψω τη χώρα, με την οποία έχω δεσμούς καρδιάς και λογικής. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι τα ποιήματά μου δεν δημοσιεύονται και οι απόψεις των κριτικών που χαρίζουν πολλές πίκρες, δεν έχασα το ηθικό μου· σε πολύ δύσκολες υλικές αλλά και ηθικές συνθήκες συνέχισα να εργάζομαι και ήδη δημοσίευσα μια εργασία για τον Πούσκιν, ενώ μία δεύτερη βρίσκεται στο τυπογραφείο.
Στο Λένινγκραντ ζω πολύ απομονωμένη και συχνά είμαι άρρωστη για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η σύλληψη των δύο μοναδικών δικών μου ανθρώπων είναι ένα χτύπημα που δεν μπορώ να αντέξω.
Σας παρακαλώ Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς να επιτρέψετε στο σύζυγο και τον γιο μου να επιστρέψουν κοντά μου, έχοντας την πεποίθηση πως για αυτό κανείς δεν πρόκειται να μετανοιώσει.
Άννα Αχμάτοβα
1 Νοεμβρίου 1935
Η απόφαση του Στάλιν
Προς το Τ. Γιάγκοντα. Να απελευθερωθούν οι Πούνιν και ο Γκουμιλιόφ και να ενημερωθώ για την εκτέλεση της εντολής
Η Άννα Αχμάτοβα προς τον Ι. Β. Στάλιν - Επιστολή δεύτερη
24 Απριλίου 1950
Λένινγκραντ
Φοντάνκα 34, διαμέρισμα 44
Αξιοσέβαστε Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς!
Έχω, άραγε, το δικαίωμα να ζητήσω την μεγαλοθυμία σας για τη δυστυχία μου;
Στις 6 Νοεμβρίου στο Λένινγκραντ συνελήφθη ο γιος μου, Λεβ Νικολάγιεβιτς Γουμιλιόφ, διδάκτωρ Ιστορίας. Σήμερα κρατείται στην Μόσχα (στην φυλακή Λεφόρτοβο).
Είμαι ήδη γριά και άρρωστη και δεν θα αντέξω τον χωρισμό από τον μοναδικό μου γιο.
Σας ικετεύω να μου φέρετε πίσω τον γιο μου. Το μεγαλύτερο όνειρό μου είναι να τον δω να εργάζεται και να δοξάζει τη σοβιετική επιστήμη.
Τόσο για εκείνον, όσο και για μένα είναι ιερός χρέος η υπηρεσία προς την πατρίδα.
Άννα Αχμάτοβα
