Με εικόνες από τους νέους που διασκεδάζουν στα μπαρ του Ισραήλ, έχοντας νικήσει τον κορονοϊό με την βοήθεια των εμβολίων θα δημιουργηθεί η πιο πειστική εμβολιαστική καμπάνια, που θα έκαμπτε τις αντιρρήσεις και των πιο επιφυλακτικών και των πιο σκληροπυρηνικών «αρνητών» της πανδημίας, όπως εξηγεί ο παθολόγος Γιώργος Παππάς, μιλώντας στο Liberal.gr.
Ο Γιαννιώτης Γιώργος Παππάς, διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και συνεργάτης του Ινστιτούτου Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης Ιωαννίνων είναι ο πρώτος γιατρός που ήδη από τον Ιανουάριο του 2020 προειδοποιούσε για τον νέο κορονοϊό και τις συνέπειές του. Έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό γράφοντας στη σελίδα του στο Facebook ένα «Ημερολόγιο Κορονοϊού», μέσα στο οποίο αποκωδικοποιεί σε απλή γλώσσα την πρωτόγνωρη πραγματικότητα της πανδημίας.
Συνέντευξη στην Αλεξία Σβώλου
Βρισκόμαστε στην τελική ευθεία για το άνοιγμα του τουρισμού και την άρση κάποιων περιορισμών, ενώ ταυτόχρονα το ιικό φορτίο παραμένει υψηλό και η πίεση στα νοσοκομεία δεν υποχωρεί. Τι πιστεύετε ότι πρέπει να κάνουμε από δω και μπρος και τι μπορεί να κάναμε λάθος μέχρι εδώ κατά την διαχείριση του δεύτερου κύματος και του τρίτου κύματος;
Η διαχείριση της πανδημίας στην βάση του «πόση επιβάρυνση μπορεί να αντέξει το σύστημα υγείας» δεν απέτρεψε την ευρύτατη κυκλοφορία του ιού στην κοινότητα.
Είναι στην κοινότητα που έπρεπε να έχουμε εστιάσει, ήδη από το φθινόπωρο, μέσω ενισχυμένης διαγνωστικής και ιχνηλατικής ικανότητας, αποτελεσματικής εφαρμογής του περιορισμού σε όσους έχουν εκτεθεί ή είναι θετικοί, εντατικής αποτροπής της επανεισόδου του ιού (ώστε να αποτρέπεται η έκθεση σε μεταδοτικότερες, και πιθανώς περισσότερο νοσογόνες, μεταλλάξεις), εστίασης στα δυνητικά γεγονότα υπερμετάδοσης (για παράδειγμα στο θέμα του κατάλληλου αερισμού, και καθαρισμού του αέρα των κλειστών χώρων), και με επανάκτηση της εμπιστοσύνης του κόσμου.
Ειδικά για το τελευταίο, η απουσία συστηματικής και συντονισμένης πληροφόρησης από την επίσημη πολιτεία μετά το τέλος του πρώτου κύματος επέτρεψε να «ανθήσει» η παραπληροφόρηση, η δυσπιστία, ή ακόμη και η απλή διστακτικότητα. Χρειάζεται να επαναδημιουργηθεί μια σχέση ειλικρίνειας μεταξύ πολιτείας, επιστημόνων και πολιτών, με σαφή σχεδιασμό για το μέλλον (αλλά ρεαλιστικό και με πρόβλεψη για δυνητικά στραβοπατήματα, είτε λόγω χαμηλής εμβολιαστικής κάλυψης ή εμφάνισης νεότερων, ανθεκτικότερων μεταλλάξεων).
Υπάρχουν συγκεκριμένα περιοριστικά μέτρα που οδήγησαν στο αντίθετο από το προσδοκώμενο αποτέλεσμα;
Το πρόβλημα δεν είναι τα μέτρα αλλά πρωτίστως η εφαρμογή τους. Η όποια θεωρητική αστοχία στον σχεδιασμό των μέτρων ξεκινά από την αποσύνδεση μεταξύ πολιτείας και επιστημόνων και κοινότητας.
Αλλά ακολούθως, κανένα μέτρο δεν μπορεί να εκτιμηθεί όσον αφορά την αποτελεσματικότητά του, εφόσον κανένα μέτρο δεν εφαρμόστηκε: δεν υπήρξε ζήλος από την πολιτεία να μεταφραστεί η αναγκαιότητά τους στον κόσμο, δεν υπήρχε σπουδή (ή και επιχειρησιακή δυνατότητα) από τα επιφορτισμένα για την τήρηση των μέτρων ελεγκτικά όργανα (ούτε υπήρξε πρόβλεψη δημιουργίας τέτοιων αποτελεσματικών και ευέλικτων οργάνων από το καλοκαίρι ήδη), και δεν υπήρξε συμμόρφωση από αρκετούς, με βάσιμες ή μη δικαιολογίες.
Πώς θα μπορούσαμε να αποφύγουμε τα κορονοπάρτι που αρχικά ξεκίνησαν σε βίλες και διαμερίσματα και τώρα λαμβάνουν χώρα σε πλατείες ενώ έχουμε πληροφορίες ότι πολλά άδεια ακίνητα έχουν μισθωθεί για λίγες και γι αυτό τον σκοπό τις μέρες του Πάσχα;
Η συμπεριφορά διδάσκεται: Aξιόπιστη πληροφόρηση, παραδειγματισμός με την συμπεριφορά των αρμοδίων (και υπήρξαν δυστυχώς πολλές περιπτώσεις που η πολιτεία έδωσε πρώτη το κακό παράδειγμα ή υποτίμησε την βαρύτητα του προβλήματος με αμετροεπείς δηλώσεις), στόχευση στην ενίσχυση του αλφαβητισμού υγείας όλων των πολιτών.
Το πρόβλημα θα είναι ακόμη μεγαλύτερο όταν θα πρέπει να πεισθούν οι νεότερες ηλικιακές ομάδες για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού.
Συνεπώς, το ζήτημα δεν είναι βραχυπρόθεσμης σημασίας. Όσο δεν αλλάζει η γνώση, η παροχή γνώσης και η δεκτικότητά της, θα επαναλαμβάνονται παρόμοια φαινόμενα. Αν μπορούν να ελεγχθούν τώρα; Ορισμένες φορές, εφόσον απέτυχε η πειθώ, πρέπει βραχυπρόθεσμα λοιπόν να εξαντλείται η αυστηρότητα.
Πιστεύετε ότι θα πρέπει να γίνουνε και άλλοι χειρισμοί στο ζήτημα των εμβολίων ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη του κόσμου; Θεωρείτε ότι το εμβόλιο της Johnson & Johnson θα έχει ηλικιακούς περιορισμούς ή όχι;
Ό,τι ισχύει για την γενικότερη πληροφόρηση ισχύει και για το θέμα των εμβολιασμών: Η εβδομαδιαία πληροφόρηση από την αρμόδια επιτροπή (όταν δεν αναβάλλεται, π.χ. Καθαρά Δευτέρα) δεν αρκεί για να καλύψει την ένταση της πληροφορίας (και της παραπληροφόρησης) που διακινείται στην ηλεκτρονική και πραγματική κοινωνική δικτύωση.
Εδώ βέβαια εξακολουθεί να υπάρχει τεράστιο έλλειμμα πληροφόρησης και εξαιρετικά αργά αντανακλαστικά και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων: για παράδειγμα, το αρμόδιο όργανο των ΗΠΑ, η ACIP (Advisory Committee on Immunization Practices), συνεδρίασε μία μόλις ημέρα μετά την προσωρινή παύση του εμβολίου της J&J, και παρουσίασε πλήρη στοιχεία για τα υπό διερεύνηση περιστατικά θρόμβωσης με θρομβοπενία.
Αντίθετα, ακόμη δεν έχει υπάρξει μια έστω αναλυτική καταγραφή των περιστατικών των σχετιζόμενων με το εμβόλιο της ΑΖ στην Ευρώπη...
Όσον αφορά την σημασία των εμβολιασμών: η καμπάνια μπορεί πλέον να είναι απλή. Ας δείχνουμε συνέχεια εικόνες από το Ισραήλ. Αυτή είναι η επαναφορά της κανονικότητας, η μέγιστη εμβολιαστική κάλυψη (σε συνδυασμό με εναργή παρακολούθηση κυκλοφορίας «επικίνδυνων» μεταλλάξεων).
Μήπως θα έπρεπε να έχουν εμβολιαστεί πιο γρήγορα οι άνθρωποι των παραγωγικών ηλικιών αυτοί που τώρα θα αρχίσουν εμβολιάζονται δηλαδή 50 με 59 ετών που είναι και η πιο παραγωγική ομάδα η οποία κινείται εκεί έξω;
Αυτό που γνωρίζαμε αρχικά για τα εμβόλια ήταν ότι προστατεύουν από τη νόσο, με σαφή στοιχεία πολύ μεγάλης προστασίας από την σοβαρή νόσο.
Οπότε εκεί έπρεπε να χρησιμοποιηθούν, σε αυτούς που κινδύνευαν. Δεν είχαμε τότε στοιχεία για την επίδραση των εμβολίων στην μετάδοση του ιού (και ακόμη και τώρα, είναι σαφή μεν, έμμεσα δε, τα στοιχεία που μας δείχνουν ότι υπάρχει ευνοϊκότατη επίδραση και σε αυτό τον τομέα- αλλά όχι πλήρης κατάργηση της μετάδοσης). Οπότε, ήταν ορθή η χρήση των εμβολίων στις συγκεκριμένες ομάδες, και έσωσε εκατοντάδες χιλιάδες ζωές παγκοσμίως.
Το ότι αφήσαμε τα σχολεία κλειστά και εξακολουθούμε να έχουμε το μεγαλύτερο μέρος των σχολικών βαθμίδων κλειστές για πάνω από πέντε μήνες θεωρείτε ότι είναι κάτι που αποδίδει ή ωθεί τα παιδιά στην άναρχη συναναστροφή σε επισκέψεις κατά τη διάρκεια του χειμώνα με συνέπεια να συμβάλλουν στην διασπορά της λοίμωξης;
Τα παιδιά έχουν γονείς που διδάσκουν συμπεριφορά. Σαφώς οι περιορισμοί έχουν δυσανάλογα μεγάλη επίδραση στις μικρότερες ηλικίες, όμως εδώ δεν υπήρξε πρόνοια (όχι μόνο ελληνική, αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες) για τον κατάλληλο αερισμό των σχολικών αιθουσών- υπάρχει σωρεία επιστημονικών δημοσιεύσεων από σημαίνουσες ερευνητικές ακαδημαϊκές ομάδες παγκοσμίως) που προτείνουν μοντέλα ασφαλούς αερισμού (με περαιτέρω εφαρμογή προφανώς και σε εργασιακούς χώρους), μοντέλα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ή έστω να δοκιμαστούν από νωρίς.
Μετά τη βρετανική μετάλλαξη που έχει κυριαρχήσει, τη Νοτιαφρικανική και τη Βραζιλιάνικη έχουμε τώρα και μία ινδική. Πόσο γρήγορα πρέπει να προχωρήσουν οι εμβολιασμοί για να μπορέσουμε να συμπιέσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης κι άλλων μεταλλάξεων και μήπως εφόσον έχουμε παρούσες μεταλλάξεις που είναι πολύ μεταδοτικότερες θα πρέπει να στοχεύουμε σε μία συλλογική ανοσία με τον εμβολιασμό άνω του 60% του πληθυσμού;
Κατ' αρχάς να σημειώσουμε ότι είναι αδόκιμοι (αν και χρηστικοί) οι όροι «βρετανική» κ.ο.κ. Το ορθότερο είναι π.χ. το στέλεχος Β. 1.1.7. ή «το στέλεχος που πρωτοπαρατηρήθηκε στην Μεγάλη Βρετανία».
Τώρα, ο ιός όσο κυκλοφορεί θα μεταλλάσσεται. Και κάποια από τις τυχαίες μεταλλάξεις του θα αποδεικνύεται περισσότερο εύρωστη, περισσότερο μεταδοτική, και εν τέλει περισσότερο ανθεκτική στην ανοσία (τόσο αυτής που καταλείπει η φυσική νόσος όσο και αυτής που επάγει ο εμβολιασμός).
Η στόχευση συνεπώς στην ανοσία «αγέλης» έχει αλλάξει και επαναπροσδιορισθεί από καιρό: από την στιγμή που επικράτησε το B. 1.1.7. για παράδειγμα, οφείλουμε να φτάσουμε πιο πάνω, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε αυτό το ποσοστό δεν περιλαμβάνονται επί του παρόντος τα παιδιά. Ουσιαστικά θα πρέπει να στοχεύουμε στο 90% των ενηλίκων. Και βέβαια, η πλήρης ανοσία της Ευρώπης για παράδειγμα, δεν σημαίνει τίποτε αν κυκλοφορεί ανεξέλεγκτος ο ιός σε αναπτυσσόμενες χώρες, γιατί έτσι κάποια στιγμή, αναπόφευκτα, θα συναντήσουμε μια νέα, δύσκολη μετάλλαξη.
Το γεγονός ότι ο ιός έχει διασπαρθεί στην κοινωνία και νόσησαν πολλοί άνθρωποι περισσότεροι από ότι στο πρώτο κύμα που κλείσαμε νωρίς βοηθάει με μία ήπια ανοσία αγέλης;
Όχι. Πέραν του υψηλού στόχου που απαιτείται, όπως ήδη αναφέρθηκε, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το ποσοστό όσων νόσησαν που δεν έχουν επαρκή ανοσία (σύμφωνα με βρετανικές μελέτες κυμαίνεται γύρω στο 17% των υγιών ενηλίκων- αριθμός φυσικά ενδεικτικός), αλλά και τα χαμηλότερα επίπεδα «εξουδετερωτικών αντισωμάτων» που επάγει η φυσική νόσος σε σχέση με τον εμβολιασμό. Για τον λόγο αυτό έχει προκριθεί ως απαραίτητος ο εμβολιασμός (πλήρης ή έστω με μία δόση σε κάποιες Ευρωπαϊκές χώρες) ΚΑΙ των ατόμων που νόσησαν.
Το άνοιγμα του τουρισμού θα μπορέσει να είναι πετυχημένο; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που θα μας οδηγήσουν στο να μην έχουμε ένα νέο κύμα;
Να φροντίσουμε να μην έχουμε ιό πρώτα. Και τώρα έχουμε, όπως και όταν θα ανοίξει ο τουρισμός θα έχουμε, αρκετό σε κυκλοφορία.
Τι μέλλει γενέσθαι με όσους αρνούνται την ύπαρξη της πανδημίας και δεν θέλουν να εμβολιαστούν;
Η διστακτικότητα απέναντι στον εμβολιασμό είναι ένα χρόνιο φαινόμενο (που προηγείται και θα ακολουθήσει την πανδημία), που εμπεριέχει όλο το φάσμα του υγειονομικού αλφαβητισμού. Η συντριπτική πλειοψηφία των διστακτικών είναι απλά ελλιπώς πληροφορημένοι ή έχουν λογικές, για το ευρύ κοινό, απορίες. Δουλειά της επιστήμης και της πολιτείας είναι να πληροφορήσει, με κατανόηση.
Υπάρχει περίπτωση να δούμε ένα νέο κύμα λόγω των μη εμβολιασμένων και όσων αρνούνται να δεχτούν τον υφιστάμενο κίνδυνο από τον ιό;
Είπαμε, η νίκη κατά του ιού περιλαμβάνει ευρεία εμβολιαστική κάλυψη, υπομονή και πειθώ, και παραδοχή των λαθών. Όσο περισσότερο εξαπλώνεται η εμβολιαστική κάλυψη, τόσο περισσότερο θα κάμπτονται οι αντιρρήσεις των πιο πολλών διστακτικών, που θα βλέπουν γύρω τους την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού.
Τότε, αυτή η μικρή μειοψηφία των «φανατικών», θα είναι ασήμαντη και θα καταδεικνύεται ακόμη σαφέστερα το συχνά υστερόβουλο υπόβαθρό τους.
Εν κατακλείδι θεωρείτε ότι η επιβολή μέτρων και απαγορεύσεών και αυτό το ακορντεόν άνοιξε-κλείσε συνέβαλε στο να κουραστεί ο κόσμος, να αγανακτήσει και να αποφασίσει ότι δεν θα τηρεί τα μέτρα από αντίδραση;
Κουρασμένοι είναι όσοι παλεύουν να πάρουν ανάσα στις ΜΕΘ. Και όσοι τους βοηθούν να πάρουν ανάσα. Και οι συγγενείς τους που περιμένουν απεγνωσμένα ένα τηλέφωνο με νεότερα.
