Η εκτόξευση των τιμών μιας σειράς από αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα, ως αποτέλεσμα των ακραίων κλιματολογικών συνθηκών, η αναστάτωση στον χώρο της εφοδιαστικής αλυσίδας, καθώς η αύξηση του κόστους της μεταφοράς και διακίνησης προϊόντων, αποτελούν προβλήματα πρώτης γραμμής. Ταυτόχρονα αποτελούν και προκλήσεις που πρέπει να απαντηθούν το συντομότερο δυνατόν.
Και αν υποθετικά θεωρηθεί ότι οι στρεβλώσεις του τεχνικού σκέλους της διακίνησης των πάσης φύσεως προϊόντων θα αποκατασταθούν σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, οι επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή στην παραγωγική διαδικασία των τροφίμων ήρθαν για να μείνουν. Το ίδιο και οι επιπτώσεις από την υπεραλίευση των θαλασσών και των λιμνών και την ανορθόδοξη διαχείριση των υδάτινων πόρων, με κλασσικό παράδειγμα το αρδευτικό μοντέλο της εγχώριας αγροτικής παραγωγής.
Τόσο η ποσότητα, όσο και η ποιότητα των τροφίμων, που για πολλούς ήταν δεδομένες, τώρα εισέρχονται σε ένα κύκλο αμφισβήτησης και ανασφάλειας. Τα παραδείγματα έρχονται από κάθε γωνιά του πλανήτη.
Στην Ιταλία, λόγω του καύσωνα και της στρέβλωσης της αγοράς της μεταφοράς νωπών προϊόντων, η παραγωγή τομάτας που φτάνει στον τελικό καταναλωτή είναι μειωμένη κατά 30%.
Η έλλειψη εργατικών χεριών για τη συγκομιδή των καρπών στη Νοτιοανατολική Ασία, μαζί με τη μείωση του διαθέσιμου εργατικού δυναμικού στη μεταποίηση, λιγοστεύει την προσφορά προϊόντων απογειώνοντας στις τιμές.
Στη Μεγάλη Βρετανία, από την αγορά της οποίας λείπουν κάποιες δεκάδες χιλιάδες οδηγοί φορτηγών, τα ράφια των καταστημάτων τροφίμων μένουν άδεια, διότι οι παραγωγοί έχουν μειώσει αισθητά την παραγωγή τους στα ευάλωτα προϊόντα και ειδικά στα γαλακτοκομικά.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Υπηρεσίας Τροφίμων και Γεωργίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (FAO), οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί κατά 31% μέσα στο τελευταίο δωδεκάμηνο. Και με δεδομένο ότι η αύξηση του πληθυσμού της γης θα συνεχιστεί για χρόνια και η ανάγκη για τρόφιμα θα οδηγήσει στην καταστροφή δασών που θα μετατραπούν σε αγροτικές εκτάσεις, στην καταστροφή των υπόγειων υδάτων από τη χρήση φυτοφαρμάκων και στην ανεξέλεγκτη αύξηση του ζωικού πληθυσμού, με ό, τι σημαίνει αυτό για το περιβάλλον, δεν θα υπάρχουν μόνο συνεχείς αυξήσεις των τιμών, αλλά και αυξημένες δαπάνες για την εξισορρόπηση των βίαιων ανατροπών του οικοσυστήματος.
Ωστόσο, ένα εγχείρημα που δοκιμάζεται στις ΗΠΑ ίσως και να ανοίγει ένα νέο δρόμο, προσφέροντας λύσεις, στην αλυσίδα της παραγωγής, της αποθήκευσης, της επεξεργασίας και της μεταφοράς, μέχρι τα αγροτικά προϊόντα να φτάσουν στον τελικό καταναλωτή. Αυτό το εγχείρημα ονομάζεται «κάθετη φάρμα».
Ποια είναι τα συστατικά της φιλοσοφίας αυτού του εγχειρήματος;
Αγροτική παραγωγή απαλλαγμένη από τις κλιματολογικές συνθήκες.
Αγροτική παραγωγή απαλλαγμένη από παράσιτα και άλλους κινδύνους βιολογικής προέλευσης.
Αγροτική παραγωγή απαλλαγμένη από φυτοφάρμακα.
Αγροτική παραγωγή βασισμένη στη συνετή διαχείριση αρδευτικών συστημάτων.
Αγροτική παραγωγή που σε κάθε βήμα της παρακολουθείται και ελέγχεται από αυτόματα συστήματα ψηφιακής τεχνολογίας.
Αγροτική παραγωγή που βρίσκεται πολύ κοντά στο τελικό σημείο πώλησης και δίπλα στον καταναλωτή.
Οι μονάδες «κάθετης αγροτικής παραγωγής» εγκαθίστανται στις παρυφές των μεγαλουπόλεων των ΗΠΑ. Ως γνωστόν στις παρυφές των μεγάλων πόλεων υπάρχουν εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις της παλαιάς βιομηχανίας, παλαιά εργοστάσια, ερειπωμένες αποθήκες, καθώς και άλλα κτίρια που δεν χρησιμοποιούνται.
Μέσα σε αυτά κτίρια κατασκευάζονται μονάδες παραγωγής αγροτικών προϊόντων με βάση τις αρχές της υδροπονίας, της αεροπονίας μέσα σε ειδικές σκάφες που δεν χρειάζονται χώμα. Οι σκάφες αυτές τοποθετούνται σε ειδικά ράφια, τα οποία με τη σειρά τους τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλλο όπως στις βιβλιοθήκες.
Ο φωτισμός είναι τεχνητός, μέσω λαμπών τεχνολογίας led. Το πότισμα εξαρτάται από την υγρασία του «υπεδάφους» πάνω στο οποίο αναπτύσσονται τα φυτά. Και όταν η παραγωγή είναι έτοιμη, μέσα σε λιγότερο από μια ώρα βρίσκεται συσκευασμένη, ασφαλής και καθαρή στα ράφια των supermarkets ή στα σπίτια των ιδιωτών συνδρομητών πελατών της φάρμας.
Η ψηφιακή τεχνολογία όσον αφορά τον έλεγχο του φωτισμού, της υγρασίας, ακόμα και της ωρίμανσης των φυτών, εξελίσσεται με τόσο ραγδαίους ρυθμούς που αναμένεται η παραγωγή να περάσει από τα παλαιά κτήρια σε κοντέινερς.
Η αγορά των λεγόμενων Vertical Farms (δηλαδή, κάθετες φάρμες αφού η αγροτική παραγωγή αναπτύσσεται σε ύψος και όχι σε πλάτος), αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ, υπολογίζεται στα $280 εκατ. και οι εκτιμήσεις των ειδικών αναλυτών προβλέπουν ότι το 2027 θα έχει υπερβεί το $1δισ.
