Του Αλέξανδρου Σκούρα
Όταν ήμουν μικρός ήμουν σίγουρος ότι οι αγορές ήταν ανάλγητες και σκληρές. Πως το μοναδικό πράγμα που καταλαβαίνουν είναι το κέρδος, στο βωμό του οποίου είναι διατεθειμένες να θυσιάσουν μέχρι και μικρά παιδιά σαν κι εμένα. Φανταστείτε λοιπόν πόσο δικαιωμένος ένιωσα όταν έμαθα ότι οι τράπεζες δανείζουν στους φτωχότερους με μεγαλύτερα επιτόκια από ότι στους πλούσιους! Πόσο άδικη είναι η στάση τους, αφού οι φτωχοί έχουν περισσότερο ανάγκη τα χρήματα από τους πλούσιους! Ήταν μία θριαμβευτική επιβεβαίωση των συναισθημάτων μου η οποία διήρκεσε μέχρι να καταλάβω τις βασικές οικονομικές έννοιες όπως τόκοι, επιτόκια, το κόστος ευκαιρίας κλπ.
Μόλις απέκτησα πρόσβαση σε αυτές τις έννοιες - εργαλεία κατανόησης του σύγχρονου κόσμου, η παιδική θεωρία συνωμοσίας περί κακών αγορών αντικαταστάθηκε από έναν θαυμασμό προς τον μηχανισμό των τιμών, της ελεύθερης αγοράς και των αναπόφευκτων συνεπειών της σύγκρουσης των μύθων με την πραγματικότητα. Βλέπετε, τότε κατάλαβα ότι οι τράπεζες δεν ενδιαφέρονται τόσο για το πόσο πλούσιος ή φτωχός είναι κάποιος αλλά για το κατά πόσο αισθάνονται σίγουρες ότι ο εκάστοτε δανειστής θα τηρήσει τις υποσχέσεις αποπληρωμής του παρεχόμενου δανείου. Όσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες να αποπληρωθεί ένα δάνειο, τόσο μεγαλύτερο είναι το ρίσκο που αναλαμβάνει ο δανειστής. Όσο μεγαλύτερο ρίσκο αναλαμβάνει ένας δανειστής, τόσο μεγαλύτερη ανταμοιβή θέλει για να καλύψει το ενδεχόμενο της μη αποπληρωμής του. Αντίθετα, όσο πιο σίγουρη είναι η αποπληρωμή, τόσο μικρότερο το ρίσκο και κατά συνέπεια η αμοιβή που μπορεί να χρεώσει ο δανειστής.
Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάστηκαν τα πρώτα χρόνια της κρίσης τα spreads και τα επιτόκια δανεισμού του κράτους έμοιαζε πολύ με τον τρόπο που σκεφτόμουν όταν ήμουν παιδί. Οι ανάλγητες αγορές, θέλουν το κακό μας γιατί εμείς είμαστε σπουδαίοι και ενάρετοι ενώ αυτές είναι ανήθικες και κερδοσκοπικές. Με τα χρόνια, μέχρι και ο ΣΥΡΙΖΑ κατάλαβε ότι η κύρια ευθύνη για το κόστος δανεισμού του κράτους δεν βρίσκεται πίσω από τις κλειστές πόρτες των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων αλλά στο εσωτερικό της χώρας. Όσο πιο νοικοκυρεμένα είναι τα δημοσιονομικά μας και όσο πιο σταθερή είναι η οικονομική και πολιτική ζωή του τόπου, τόσο πιο αξιόπιστο είναι και το εκάστοτε αίτημα για δανεικά.
Μπορεί να πέρασαν 10 χρόνια κρίσης, όμως το μάθημα αυτό - έστω και διαισθητικά - πρέπει να το έχουν καταλάβει οι περισσότεροι συμπολίτες μας. Ο ΣΥΡΙΖΑ τα τελευταία χρόνια έβαλε τάξη στα δημοσιονομικά, έστω και με λανθασμένο μείγμα πολιτικής που έδωσε έμφαση στην υπερφορολόγηση και όχι στο συμμάζεμα των κρατικών δαπανών. Οι αγορές ομολόγων, που πρωτίστως νοιάζονται για την πιστοληπτική ικανότητα των δανειζομένων, ανταποκρίθηκαν και μείωσαν αισθητά τα επιτόκια.
Η πτώση που παρατηρείται τις τελευταίες ημέρες στα spreads, που σπάνια συνοδεύει στη χώρα μας ένα εκλογικό αποτέλεσμα που προμηνύει αλλαγή κυβέρνησης, δεν μπορεί παρά να ερμηνευτεί ως επιβεβαίωση των αγορών για την αξιοπιστία του Κυριάκου Μητσοτάκη. Και τι ενδιαφέρει αυτό, θα ρωτήσει εύλογα κάποιος, τον απλό πολίτη; Η απάντηση είναι απλή και ξεκάθαρη. Η πρόσβαση σε φτηνό χρήμα, που είναι φτηνό λόγω αξιοπιστίας, δίνει το μήνυμα στους εγχώριους και ξένους επενδυτές ότι η ελληνική οικονομία προβλέπεται να είναι σταθερή για τα επόμενα χρόνια, χωρίς αναταραχές ή φαινόμενα αντίστοιχα με αυτά του 2010-2015. Επίσης, δείχνει πλέον ότι οι αγορές εμπιστεύονται τα ελληνικά στατιστικά στοιχεία και είναι πεπεισμένες ότι και η επόμενη κυβέρνηση δεν θα επαναλάβει τα σφάλματα του παρελθόντος.
Τέλος, τα χαμηλά spreads δείχνουν ότι οι Έλληνες φορολογούμενοι θα επιβαρυνθούν λιγότερο από τα ελλείμματα του κράτους.
