Σε κάποιο σημείο ο Βαρλάμ Σαλάμοφ αναφέρει πως φυλακισμένες στα Γκουλάγκ μητέρες, τον παρακάλεσαν να γράψει μία επιστολή προς τους ανωτέρους με τα αιτήματα και τις παρακλήσεις τους. Όντως ο συγγραφέας κάθισε κι έγραψε μία τέτοια επιστολή, χρησιμοποιώντας συνηθισμένες εκφράσεις. Όταν οι κρατούμενες διάβασαν τι έγραψε τον ξυλοκόπησαν. Η αιτία ήταν πως οι ίδιες θεωρούσαν ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί μία ικετευτική, παρακλητική γλώσσα, προκειμένου να τύχουν της προσοχής και, συνάμα, να επιδείξουν νομιμόφρονα διάθεσή απέναντι στους δεσμώτες τους.
Το σύστημα καταστολής της Γενικής Διεύθυνσης Στρατοπέδων, το οποίο έμεινε στην ιστορία γνωστό ως Γκουλάγκ, αποσκοπούμε στην εξαφάνιση κάθε ανθρώπινου χαρακτηριστικού σε εκείνους που βρίσκονταν στα γρανάζια του ανελέητου μηχανισμού του.
Ως ένα δείγμα αυτής της αντίληψης, της νοοτροπίας των κρατουμένων, παραθέτουμε σήμερα την επιστολή αυτών των μητέρων από ένα τέτοιο στρατόπεδο προς τον τότε πρόεδρο του Ανώτατου Σοβιέτ, δηλαδή τον πρόεδρο της χώρας, Μιχάλη Καλίνιν.
* * *
Από την πόλη Κουϊμπίσεφ
Σοβχόζ Κριαζ
Αγαπητέ Μιχαήλ Ιβάνοβιτς ΚΑΛΙΝΙΝ
Εμείς, οι μανούλες που βρισκόμαστε φυλακισμένες Σας παρακαλούμε, ως πατέρα να λάβετε υπ’ όψιν σας τις συνθήκες στις οποίες ζούμε, γιατί δεν μας αντιμετωπίζουν ως ανθρώπους της Σοβιετικής Ένωσης κα μάλιστα δεν μπορούμε να Σας στείλουμε όλα εκείνα τα παράπονα που μας κάνουν να πονούν. Η μητέρα δεν έχει την δυνατότητα να κάνει ό,τι πρέπει για το παιδί της, στέλνουν έγκυες γυναίκες σε βαριές εργασίες. Εμείς όμως οι γυναίκες δεν είμαστε στην Σοβιετική Ένωση, όπου η μητέρα του παιδιού πρέπει να απολαμβάνει ιδιαίτερης προσοχής, πολύ περισσότερο τώρα κατά τον Μεγάλο Πατριωτικό πόλεμο;
Απομείναμε μόνες μας κυριολεκτικά, οι άντρες μας σκοτώθηκαν στο μέτωπο, ενώ κατά την εκκένωση των περιοχών χάσαμε πολλά έγγραφα και αναγκαστήκαμε να βρεθούμε σε αυτό τα στρατόπεδα, όπου ζούμε σήμερα.
Καταριόμαστε αυτόν τον μισητό πόλεμο, ο οποίος μας χώρισε από το σπίτι και την οικογένειά μας, τα παιδιά και τους συζύγους μας. Διαβάζουμε τα διατάγματά Σας από το προεδρείο του Ανώτατου Σοβιέτ, για τις συνθήκες που πρέπει να ζουν τα ορφανά παιδιά και οι μητέρες τους. Εφόσον, πρόσκαιρα εκτίουμε ποινή, αλλά είμαστε αφοσιωμένες στην Σοβιετική Ένωση, γιατί τα παιδιά μας ζουν εδώ μαζί μας σαν να είναι ένοχα κι αυτά; Αυτά τα μικροσκοπικά πλάσματα, πολλά από τα οποία θηλάζουν ακόμη, είναι απολύτως αθώα.
Αγαπητέ Μιχαήλ Ιβάνοβιτς
Σας παρακαλούμε σαν πατέρα να δείτε πως είναι η ζωή και η καθημερινότητά μας στην φυλακή, η διοίκηση του στρατοπέδου δεν ενδιαφέρεται για τις συνθήκες που ζουν οι μανούλες, οι μανούλες ζουν σε παραπήγματα, όπου υπάρχουν πολλοί κοριοί, ψείρες και ψύλλοι, ενώ μόλις τώρα μας παραχώρησαν ένα δωματιάκι. Δεν μας δίνουν όμως τίποτα για τα παιδάκια, η μανούλα αναγκάζεται να στερηθεί το τελευταίο ξεροκόμματο, για να αγοράσει για το μωρό ένα άθλιο ρουχαλάκι, προκειμένου να μην κυκλοφορεί γυμνό. Δεν μπορούν όμως να σας στείλουν εκεί, όπου στα στρατόπεδα έχει βρεφικούς σταθμούς, όπου η μάνα μπορεί να δουλεύει όπως δουλεύουν όλοι οι πολίτες της Σοβιετικής Ένωσης; Τώρα είμαστε αναγκασμένες να καθόμαστε και να φροντίζουμε τα παιδιά, χωρίς να προσφέρουμε κανένα άλλο όφελος.
Κλείνουμε το γράμμα μας με αυτό και Σας παρακαλούμε να μας βοηθήσετε.
Ακριβές αντίγραφο
Κρατικά Αρχεία της περιοχής της Σαμάρας.
