Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Σήμερα απαντά στο ερωτηματολόγιό μας για τις Ευρωεκλογές η Μαρία Δαμανάκη, υποψήφια με το Ποτάμι. Η Μαρία Δαμανάκη αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές με αντικείμενο τη Βιοηθική στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ασκεί μάχιμη δικηγορία από το 2013. Είναι επικεφαλής των Νέων του Ποταμιού. Την ευχαριστούμε θερμά και της ευχόμαστε καλό αγώνα και καλή επιτυχία.
— Πόσο ευρωπαϊκή είναι η Ελλάδα;
Όσο ευρωπαϊκή είναι η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία. Είμαστε έκφανση της διαφορετικότητας που συνειδητά επιλέγει να μετέχει ενός κοινού πολιτισμού — έτσι άλλωστε συντίθεται η ευρωπαϊκή ταυτότητα. Αυτή είναι η δύναμή της.
— Πόσο Ευρωπαίοι είναι οι Έλληνες;
Θα μιλήσω για τη γενιά μου. Μπορώ να πω με βεβαιότητα πως η νέα γενιά στην Ελλάδα είναι «ατόφια» ευρωπαϊκή. Ταξιδέψαμε, ζήσαμε τα προνόμια του τι σημαίνει να είσαι Ευρωπαίος πολίτης, σπουδάσαμε έξω, κάναμε την Ευρώπη κομμάτι της ζωής μας. Δεν μπορούμε να φανταστούμε τον εαυτό μας ως κάτι διαφορετικό.
— Γιατί είναι τόσο μεγάλη η αποχή των Ευρωπαίων από τις Ευρωεκλογές;
Πράγματι, από το 1979 ώς σήμερα, η συμμετοχή των Ευρωπαίων στις κάλπες έχει πέσει κατά 20%. Η αποχή αυτή οφείλεται κυρίως στην έλλειψη ενημέρωσης για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τη λειτουργία τους και στο ότι οι Ευρωπαίοι βλέπουν ότι οι μικροπολιτικές των τελευταίων ετών δεν δίνουν λύση στα πιεστικά προβλήματα της καθημερινότητας.
— Γιατί πιστεύετε ότι πολλοί συμπολίτες μας πιστεύουν ότι δεν κερδίζουμε μόνο από τη συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά ότι χάνουμε κιόλας;
Να ορίσουμε καταρχάς τι εννοούμε κέρδος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπάρχει απλώς και μόνο για να ενισχύει οικονομικά τα κράτη-μέλη, αλλά και για να θεμελιώνει ένα σύστημα αποτελεσματικής προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να προστατεύει τα σύνορά της, να προωθεί την πράσινη ατζέντα, να αποτελεί καταφύγιο για ανθρώπους που την έχουν ανάγκη. Μπορώ να κατανοήσω ώς ένα βαθμό τις καταγγελτικές φωνές όταν αναφέρονται στο κομμάτι των άδικων πολιτικών. Αυτό πρέπει όμως να συνιστά παρακίνηση για να βελτιώσουμε την Ευρώπη, όχι για να την γκρεμίσουμε. Το οικοδόμημα δεν φταίει, έχουν φταίξει οι διαχειριστές του.
— Πού βρίσκεται η Ευρώπη σήμερα;
Η Ευρώπη σήμερα βιώνει την «ώρα του λύκου». Το πιο σκοτεινό σημείο του χρόνου, στο οποίο συνυπάρχουν δύο αντιθετικές καταστάσεις: από τη μία έχει επιτύχει μακρόχρονη ειρήνη, υψηλό επίπεδο ευημερίας — σε ένα τουλάχιστον τμήμα της, η τεχνολογία κάνει άλματα? από την άλλη, ακραίες ανισότητες, άνθηση της φασιστικής ρητορικής, πρόσφυγες και μετανάστες διαβιούν σε αναξιοπρεπείς συνθήκες ή πεθαίνουν αβοήθητοι σε ευρωπαϊκό έδαφος. Ζούμε παράλληλα στα καλύτερα και τα χειρότερα χρόνια.
— Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον της Ευρώπης;
Δεν μπορείς να προβλέψεις το μέλλον της Ευρώπης χωρίς να ξέρεις ποιοι άνθρωποι θα είναι αυτοί που θα το καθορίσουν. Η επόμενη πενταετία θα είναι καθοριστική για το προς τα πού θα κινηθούμε στο σταυροδρόμι που βρισκόμαστε. Αν το αποτέλεσμα των εκλογών ανταμείψει τους συντηρητικούς και τους ευρωσκεπτικιστές, το μέλλον επίκειται ζοφερό. Αν ενισχυθούν οι προοδευτικές φωνές στην Ευρώπη, μπορούμε να ελπίζουμε σε καλύτερες μέρες.
— Πώς μπορεί να ανασχεθεί το κύμα αντιευρωπαϊκών και εθνικιστικών κομμάτων στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Με συνδυασμό εθνικών και ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών. Ξεκινώντας από το εσωτερικό, ο λαϊκισμός πρέπει να πάψει να είναι το κυρίαρχο στοιχείο του πολιτικού διαλόγου. Το ίδιο και η επίρριψη ευθυνών αποκλειστικά και μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να βγουν αλώβητες εκλογικά οι ηγεσίες των κρατών-μελών. Ας μη γυρίσουμε στο παλιό σύνθημα «Βρέχει, βρέχει φταίει η ΕΟΚ». Αντιστοίχως, πρέπει να κοπούν τα φιλικά χτυπήματα στην πλάτη στο ακροδεξιό ακροατήριο. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η απάντηση είναι μία: δικαιότερη Ευρώπη. Αν μειωθούν οι ανισότητες στην αντιμετώπιση των χωρών και των ανθρώπων της Ένωσης, η Ακροδεξιά και ο σκεπτικισμός δεν θα μπορούν να εκμεταλλευτούν καταστάσεις.
— Ποια είναι η καλύτερη εναλλακτική οδός ανάμεσα στα «ανοιχτά σύνορα» και τα «κλειστά σύνορα»;
Ο συνδυασμός της προστασίας των συνόρων μέσω της ολοκλήρωσης της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής-ακτοφυλακής και της εδραίωσης ενιαίας πολιτικής ασύλου, της δίκαιης κατανομής προσφύγων και μεταναστών στα κράτη-μέλη και της μέριμνας για την κοινωνική τους ενσωμάτωση.
— Είναι το Μεταναστευτικό το #1 πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Σε ανθρωπιστικό επίπεδο ο τρόπος με τον οποίο χειριζόμαστε το Μεταναστευτικό και το Προσφυγικό στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το κυλώνειο άγος της γενιάς μας.
— Ποια θεωρείτε πως είναι τα 5 κυριότερα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει άμεσα η Ευρωπαϊκή Ένωση ;
(1) Την Ευρώπη των δύο ταχυτήτων (χώρες Βορρά/Νότου), (2) το Προσφυγικό-Μεταναστευτικό, (3) τη νεανική ανεργία, (4) την άνοδο της Ακροδεξιάς, (5) τη γραφειοκρατία.
— Ποια θεωρείτε πως είναι τα 5 κυριότερα πράγματα που πρέπει να αλλάξουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
(1) Περαιτέρω εκδημοκρατισμός ως προς τον τρόπο συγκρότησης των ευρωπαϊκών οργάνων, (2) δικαιότερη οικονομική πολιτική, (3) μεγαλύτερη εστίαση σε πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος, (4) ενίσχυση της ατζέντας για τη διαγενεακή δικαιοσύνη, (5) ο Κανονισμός Δουβλίνο 3.
— Ναι ή όχι σε έναν ευρωπαϊκό στρατό;
Ναι. Οι σύγχρονες διεθνείς προκλήσεις δεν αφήνουν περιθώρια για άλλη καθυστέρηση στην αμυντική πολιτική της Ένωσης. Ενιαίο λοιπόν ευρωπαϊκό αμυντικό δόγμα και ίδρυση Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ασφαλείας.
— Ναι ή όχι σε μία ευρωπαϊκή αστυνομία;
Ναι, γιατί η αντιμετώπιση του εγκλήματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαιτεί συντονισμό και συνεργασία.
— Τι σημαίνει για εσάς «ασφάλεια» εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Ασφάλεια σημαίνει να προστατεύονται τα προσωπικά μου δεδομένα έναντι των μεγάλων διαδικτυακών πλατφορμών, να ασκούν οι μειονότητες θαρρετά τα δικαιώματά τους, να ξέρω ότι οι σπουδές μου έχουν αντίκρισμα στην αγορά εργασίας, οι νέες τεχνολογίες να χρησιμοποιούνται προς όφελος και όχι εις βάρος μου, να απολαμβάνω ως πολίτης και ως άνθρωπος σε ευρωπαϊκό έδαφος ένα βασικό επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης. Κοινώς, να ανθίζω σε ένα περιβάλλον προόδου και ηθικών αξιών.
— Θα υπήρχε ούτως ή άλλως ειρήνη στην ήπειρο όλες αυτές τις δεκαετίες και χωρίς την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ώς σήμερα ο βασικότερος εγγυητής της ειρήνης στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Ο στόχος του Σπινέλι, της Χίρσμαν και του Ρόσι να αποτραπεί η επανάληψη των σκηνικών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πέτυχε. Αν δεν υπήρχε η Ένωση, τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά — εθνικιστικές εξάρσεις, διαφορετικά κυριαρχικά συμφέροντα, ανταγωνισμός.
— Τι πιστεύετε για τα αποσχιστικά ή αυτονομιστικά κινήματα εντός κάποιων χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Για μένα, το συμφέρον, η δύναμη κρύβεται στο μαζί — όχι στη διάσπαση. Από την άλλη, αν το περί αυτοδιάθεσης αίσθημα είναι τόσο επιτακτικό και τίθεται τόσο από τους αιτούντες την απόσχιση όσο και από το ίδιο το κράτος-μέλος όπου διατυπώνεται το αίτημα, καλό είναι να εξεταστεί. Να μην ξεχνάμε όμως ότι ο κατακερματισμός συχνά ευνοεί την ποδηγέτηση — γι' αυτό χρειάζονται ισχυρά εχέγγυα δημοκρατίας και προοδευτικής ματιάς για να αποτραπεί.
— Ποια είναι η διαφορά μεταξύ εθνικισμού και φασισμού;
Οι έννοιες αλληλοδιαπλέκονται. Κρίσιμο συστατικό και των δύο ιδεολογιών είναι η «υπεροχή» έναντι του άλλου, του «κατώτερου». Υιοθετείς δηλαδή μια αντίληψη περί θέσης ισχύος που σου δίνει το πλεονέκτημα της αυθαιρεσίας.
— Πιστεύετε στην ανεξαρτησία των χωρών-μελών;
Η εθνική ταυτότητα δεν απολύεται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντιθέτως, υποχρεώνει την Ένωση να σκύψει πάνω από τις διαφορές, να τις συνεκτιμήσει και να επιτύχει consensus. Από την άλλη, δεν μπορεί να υπάρξει ομοσπονδία χωρίς εκχώρηση κάποιων εξουσιών από τα κράτη-μέλη. Η ισορροπία βρίσκεται στις δημοκρατικές διαδικασίες και την άσκηση πολιτικής με γνώμονα το συμφέρον του συνόλου των Ευρωπαίων πολιτών.
— Μπορεί να συμπεριλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση χώρες όπως η Ρωσία, η Τουρκία και το Ισραήλ;
Ναι, υπό προϋποθέσεις. Μία από τις βασικές, ο σεβασμός των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έτσι ξεκίνησε άλλωστε το ευρωπαϊκό ιδεώδες: με στόχο να πάρει από το χέρι τα κράτη και να τα οδηγήσει σε πιο φωτεινά μονοπάτια.
— Ποιο θα θέλατε να είναι το μέλλον του Ηνωμένου Βασιλείου όσον αφορά τις σχέσεις του με την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι σημαντικό επιχειρηματικό κέντρο, πυρήνας πολιτισμού και κυψέλη για πολλούς Ευρωπαίους πολίτες. Η αγαστή συνεργασία μεταξύ των δύο, παρά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, πρέπει να είναι αδιαπραγμάτευτη.
— Ποιοι είναι οι κυριότεροι λόγοι που οι Βρετανοί ψήφισαν υπέρ τού Brexit πριν τρία χρόνια;
Ο ευρωσκεπτικισμός δεν είναι κάτι καινούργιο για τους Βρετανούς, γιγαντώθηκε όμως εν μέσω οικονομικής κρίσης. Η λαϊκίστικη προπαγάνδα, οι εθνικιστικές κορόνες του Φάρατζ, η μοιραία, άτολμη στάση του Κόρμπιν που δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, συνέβαλαν κατά την άποψή μου καθοριστικά στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
— Υπάρχει Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο;
Όσο λυπηρό κι αν είναι, υπάρχει — εφόσον αυτό αποτελεί απόφαση του κράτους-μέλους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να ανασυγκροτηθεί και να προχωρήσει με τα νέα δεδομένα.
— Υπάρχει Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς την Ελλάδα;
Για μένα, όχι. Ούτε διανοούμαι το μέλλον της Ελλάδας εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.
— Μπορεί να σταθεί η κάθε χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στις παλιές και τις αναδυόμενες οικονομίες;
Μπορεί, με ευρωπαϊκή βοήθεια. Με ενίσχυση των τομέων υπεροχής κάθε κράτους-μέλους και με ευρωπαϊκή ρύθμιση των νέων μορφών οικονομίας.
— Τι ενώνει και τι χωρίζει τους λαούς και τα έθνη της Ευρώπης;
Τους ενώνει η δυναμική που πηγάζει από τη διαφορετικότητα, οι κοινές αρχές και η συναπόφαση να διαμορφώσουν μαζί το μέλλον που οραματίζονται. Τους χωρίζει η άνιση μεταχείριση σε επίπεδο ευρωπαϊκών πολιτικών και η ρητορική των εσωτερικών ηγετίσκων.
— Πιστεύετε στο όραμα της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης;
Ακράδαντα. Για να φτάσουμε όμως εκεί πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που τίθενται πιεστικά αυτή τη στιγμή στην ευρωπαϊκή ατζέντα. Πώς να μιλήσουμε τελέσφορα για Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση τη στιγμή που ο ευρωσκεπτικισμός αλώνει την Ευρώπη;
— Ποιος είναι ο κυριότερος ρόλος ενός ευρωβουλευτή;
Να συννομοθετεί με τόλμη και προοδευτική ματιά. Να υψώνει τη φωνή του κατά της αδικίας, των κακών πρακτικών, όλων όσων κρατούν πίσω την Ευρωπαϊκή Ένωση.
— Θα αποτελέσουν πρόκριμα οι ευρωεκλογές για τις Εθνικές Εκλογές;
Το θεωρώ απαράδεκτο να αντιμετωπίζονται οι Ευρωεκλογές ως πρόκριμα των εθνικών. Καπηλεύεσαι μια κορυφαία στιγμή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να στείλεις δήθεν μήνυμα στην κυβέρνηση ή την αντιπολίτευση, ειδικά τη στιγμή που οι εθνικές εκλογές ακολουθούν σε λίγους μήνες. Όσοι θέτουν τέτοια ατζέντα, δεν δικαιούνται να ομιλούν για το κατάντημα της Ευρώπης, αφού, με τις στρεβλώσεις που προκαλούν, συμβάλλουν οι ίδιοι σε αυτό.
— Τι πιστεύετε ότι θα συνεισφέρετε προσωπικά στην Ευρώπη εάν εκλεγείτε;
Τόσα χρόνια μελετώ νόμους διαπιστώνοντας κενά, αναζητώντας λύσεις, ερμηνεύοντάς τους με βάση τις επιταγές του ευρωπαϊκού δικαίου, αγωνιζόμενη για τα δικαιώματα όσων προστρέχουν σε μένα λόγω της επαγγελματικής μου ενασχόλησης. Με την υποψηφιότητά μου στις Ευρωεκλογές επιθυμώ να πράξω το ίδιο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εισερχόμενη όμως σε προηγούμενο κρίκο της αλυσίδας: σε αυτόν της νομοθέτησης. Στοχεύω να ενισχύσω τη φωνή των νέων ανθρώπων ευρωπαϊκά, συνδιαμορφώνοντας την ατζέντα της επόμενης πενταετίας για τη νέα γενιά, την προοδευτική, δίκαιη Ευρώπη που ονειρευόμαστε και που τόσο κινδυνεύει. Να υπερασπιστώ τα δικαιώματα και τη διαφορετικότητα των Ευρωπαίων.
— Τι πιστεύετε ότι θα συνεισφέρετε προσωπικά στην Ελλάδα εάν εκλεγείτε;
Το 80% περίπου της εθνικής νομοθεσίας προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οπότε η καλή νομοθέτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελεί όφελος για τη χώρα μας. Στόχος μου για την Ελλάδα είναι η ισότιμη αντιμετώπισή της σε επίπεδο οικονομικών ευρωπαϊκών πολιτικών και πολιτικών ανάπτυξης, η αποτελεσματική ενασχόληση με τη νεανική ανεργία, η πίεση για τροποποίηση του κανονιστικού πλαισίου για την πολιτική ασύλου και η ενίσχυση της θέσης των γυναικών και των νέων στην πολιτική εκπροσώπηση, την εργασία και την κοινωνία.
