Το 2012 το ελληνικό κοινοβούλιο κύρωσε τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και το προαιρετικό της Πρωτόκολλο(ν.4074) ενώ το 2017 με τον ν.4488 θεσπίστηκε ένα γενικό πλαίσιο ρυθμίσεων για την εφαρμογή της Σύμβασης.
Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία αποτελεί το πρώτο νομικά δεσμευτικό διεθνές μέσο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την οποία έχουν προσυπογράψει η ΕΕ και τα κράτη μέλη της.
Σε λίγες μέρες ολοκληρώνεται και τυπικά η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αναπηρία 2010-2020. Πρόκειται για την Ευρωπαϊκή Στρατηγική που συνδέθηκε με την κύρωση της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία τον Δεκέμβριο του 2010. Από την 1η Ιανουαρίου 2021 αρχίζει η αντίστροφη πορεία για την ανακοίνωση της έναρξης της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030.
Σε συνέχεια όλων των παραπάνω η Κυβέρνηση, για πρώτη φορά, υλοποιώντας την προγραμματική δέσμευση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, επιχειρεί μια ολιστική σύνθεση, σε μια ενιαία ομπρέλα πολιτικής, δράσεων όλων των Υπουργείων για τη μέριμνα των ατόμων με αναπηρία.
Οι δράσεις στο Εθνικό Σχέδιο για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία στηρίζονται σε μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση, όπου το άτομο με αναπηρία, είναι στο επίκεντρο της δικαιωματικής αντίληψης, στο επίπεδο σχεδιασμού και υλοποίησης πολιτικών στο οποίο ταξινομούνται έξι πυλώνες δρομολογώντας μια στρατηγική ενίσχυσης της θέσης των ατόμων με αναπηρία μέσα στην κοινωνία.
Ωστόσο δεν είναι κάτι στατικό, αλλά έχει δυναμικό χαρακτήρα, που υπό την καθοδήγηση του Υπουργού Επικρατείας, καθηγητή Γεώργιου Γεραπετρίτη και την επίβλεψη του ίδιου του Πρωθυπουργού, θα επικαιροποιείται, θα εξειδικεύεται και θα εμπλουτίζεται, πάντα προς το συμφέρον των ατόμων με αναπηρία, και σύμφωνα πάντα με τα πορίσματα της τακτικής και συνεχούς διαβούλευσης. Αποτελεί το πρώτο βήμα προς τη βελτίωση του κοινωνικού περιβάλλοντος ώστε αυτό να είναι προσβάσιμο σε όλες του τις διαστάσεις, είτε αφορά την εργασία, την εκπαίδευση, την υγεία, τη δικαιοσύνη, την μετακίνηση κ.α.
Για καθένα από τα άρθρα της Σύμβασης, το εθνικό σχέδιο δράσης, παρουσιάζει συγκεκριμένες πολιτικές και αναδεικνύει τις επιλογές της πολιτείας και της δημόσιας διοίκησης για τα άτομα με αναπηρία φιλοδοξώντας να αποτελέσει το σημείο αναφοράς για την ελληνική δημόσια διοίκηση αλλά και για τα ίδια τα άτομα με αναπηρία. Μέσα από έξι πυλώνες 1) Το Κράτος στην υπηρεσία του Ατόµου µε Αναπηρία, 2) την Προστασία των Δικαιωµάτων των Ατόµων µε Αναπηρία, 3) την Προσβασιµότητα, 4) τη Συµµετοχή σε κάθε έκφανση της ζωής, 5) την Ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και της Δηµόσιας Διοίκησης και τη 6) Συνέργεια και Ανάπτυξη αναδεικνύονται οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης και οι κεντρικές επιχειρησιακές επιλογές για τα θέματα που μπορούν να βελτιώσουν τη καθημερινότητα των ατόμων με αναπηρία.
Η υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία αποτελεί τη πολιτική βούληση του ίδιου του Πρωθυπουργού και αντανακλά το χρέος της πολιτείας που πρέπει όλοι να επιδεικνύουμε. Με βάση τα πορίσματα του διεθνούς δικαίου, το Εθνικό Σχέδιο Δράσης εξελίσσει το πρότυπο υιοθέτησης συγκεκριμένων θετικών υποχρεώσεων για την προστασία των δικαιωμάτων που συναντάται στις θεματικές συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης, ως αξίωση εξασφάλισης ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης και συμμετοχής στην κοινωνική ζωή.
Η συνδρομή του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων στο εθνικό σχέδιο δράσης για την αναπηρία, επικεντρώνεται σε πολιτικές και προγράμματα τα οποία πρόκειται να υποστηρίξουν τα άτομα με αναπηρία σε επίπεδο προσωπικό αλλά και επαγγελματικό.
Η θεσμοθέτηση του «προσωπικού βοηθού» και η πιλοτική του εφαρμογή αποτελεί παρέμβαση ουσιαστική και ριζική στη κατεύθυνση ενίσχυσης της ανεξάρτητης διαβίωσης.
Επίσης, ο σχεδιασμός της «πρώιμης παρέμβασης» για παιδιά με αναπηρία 0-6 ετών και η κατόπιν υλοποίηση του προγράμματος αυτού, επ’ ωφελεία τόσο των παιδιών όσο και της οικογένειάς τους. Επιπλέον η υλοποίηση του προγράμματος αποϊδρυματοποίησης που συνδέεται άμεσα με τις πρόσφατες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο για την υιοθεσία/αναδοχή αλλά και με την ανάπτυξη ποιοτικών υποστηρικτικών δομών διαβίωσης και φροντίδας των παιδιών, ενηλίκων με αναπηρία, κ.α. Τέλος, μέσω του Εθνικού Σχεδίου πρόκειται να ενισχυθούν και οι συνθήκες απασχόλησης για τα ΑμεΑ, και να προωθηθεί η δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης ΑμεΑ μέσω της κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης δεν είναι απλά μια αποτύπωση θεωρητικών κατασκευών αλλά αντιθέτως, αποτελεί, τη θεμελιώδη επιταγή της πολιτείας και συνιστά δέσμευση πολιτική, για μια σειρά από υλοποιήσιμες και αξιολογήσιμες ενέργειες που στοχεύουν είτε στη θέσπιση μιας σειράς δικαιωμάτων είτε στην ενδυνάμωση της ικανότητας του ατόμου με αναπηρία να διαβιεί με αξιοπρέπεια με βάση την αρχή της μη διάκρισης και της ισότητας.
*Ο κ. Γιώργος Σταμάτης είναι Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
