Ο Gary Lineker παλιός superstar της Εθνικής Αγγλίας και της Barcelona σαν Άγγλος που σεβόταν τον εαυτό του, προχώρησε σε ένα παγκοσμίως γνωστό αφορισμό, για να περιγράψει το πείσμα και τη μαχητικότητα των Γερμανών στο ποδόσφαιρο λέγοντας «Το ποδόσφαιρο είναι ένα άθλημα στο οποίο αγωνίζονται για 90 λεπτά δύο ομάδες και παίζουν 22 παίκτες και στο τέλος κερδίζουν πάντα οι Γερμανοί». Δυστυχώς ή ευτυχώς, πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για τους Γερμανούς.
Στη διεθνή πολιτική, η Γερμανία δεν έχει να επιδείξει τις αντίστοιχες ποδοσφαιρικές της επιτυχίες και αυτό στηρίζεται σε ορισμένα πράγματα που θα αναλυθούν. Πιο συγκεκριμένα, η ουσιαστική και ορθή δήλωση του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών που έκανε το γύρο του κόσμου για την κακή στάση της Γερμανίας στα ελληνοτουρκικά, αποτελεί απλώς μια περίπτωση στις πολλές που μπορούμε να μετρήσουμε στην ιστορία μιας χώρας που από τον Μπίσμαρκ και μετά, παλεύει να βρει ρεαλιστικό ευρωπαϊκό και διεθνή ρόλο.
Τα κράτη δεν είναι πρόσωπα. Διαμορφώνονται όμως οι πολιτικές από πρόσωπα και από ομάδες προσώπων. Λαοί και έθνη έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τα οποία τα οφείλουν στην ιστορική τους διαδρομή. Η Γερμανία προέκυψε στο τελευταίο τέταρτο του 19ου από την ένωση πολλών κρατιδίων. Ακόμη πιο πριν, το 1648 μέσα από τη Συνθήκη της Βεστφαλίας, γεννήθηκε το πρώτο κύτταρο του έθνους-κράτους που προέκυψε σαν οργανισμός κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης. Η Γερμανία στηρίχθηκε εν πολλοίς στις στρατιωτικές αρετές της Πρωσίας, μιας περιοχής που έβγαζε πολύ καλούς πολεμιστές. Τόσο κατά την περίοδο του Καϊζερ, όσο και κατά την περίοδο του Χίτλερ, η Γερμανία προσπάθησε να ενώσει τον ρομαντισμό με την πραγματικότητα, κάτι που αποδείχθηκε και μάταιο αλλά και αιματηρό.
Η Γερμανία έχασε και τις δύο φορές που προσπάθησε να φέρει υπό τον έλεγχό της την Ευρώπη και να αποκτήσει εκτεταμένη ακτογραμμή για να ελέγχει τον Ατλαντικό Ωκεανό και τη Μεσόγειο. Παρά την τεράστια προετοιμασία και τις εντυπωσιακές τεχνολογικές επιδόσεις, οι στόχοι που τέθηκαν εξ' αρχής από τους ηγέτες της, ήταν περισσότερο γεμάτοι πείσμα και μωροφιλοδοξία, παρά στρατηγικοί στόχοι. Δε χρειάζεται παρά να δούμε το βιβλίο του Χίτλερ «Ο Αγών Μου» αλλά και τις επιστολές του Καϊζερ για την ιδιότυπη σχέση που είχε με τη μητέρα του και με την Βικτώρια, τη γιαγιά του που εξηγούν τους λόγους που ήθελε να κάνει την Γερμανία να μοιάζει με τη Μεγάλη Βρετανία.
Η Γερμανία δεν το έβαλε κάτω. Μετά τη Συμφωνία του Ποτσδαμ που αποτέλεσε μετά τον Β'Π.Π τη δεύτερη ταπεινωτική συνθηκολόγηση της Γερμανίας μετά από αυτήν των Βερσαλλιών, η Γερμανία στάθηκε τυχερή καθώς η νέα μορφή του διεθνούς συστήματος την καθιστούσε πολύ σημαντική στην πολιτική ανάσχεσης των ΗΠΑ έναντι της ΕΣΣΔ. Κατά τραγική ειρωνεία, η σύμμαχος των ΗΠΑ (ΕΣΣΔ) κατά τη διάρκεια του Β' Π.Π έγινε το αντίπαλον δέος και η Γερμανία, εχθρός των ΗΠΑ και στους δύο Πολέμους, έγινε σύμμαχος. Το «θαύμα του Αντενάουερ» δεν ήταν και τόσο θαύμα καθώς πολλές γερμανικές πηγές αναφέρουν σήμερα τους λόγους για τους οποίους προέκυψε ταχύτατα η γερμανική ανάκαμψη και εν πολλοίς οφείλονται στην αμερικανική βοήθεια.
Η Γερμανία κατάφερε αυτή τη φορά να πιάσει στον ύπνο την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Η αμερικανική πλευρά έσπευσε για να δημιουργήσει ταχύτατα μια οικονομική κοινότητα η οποία μαζί με το ΝΑΤΟ θα καθιστούσαν απροσπέλαστη τη Δυτική Ευρώπη από τη σοβιετική επιρροή. Η Γερμανία αναπτυσσόταν και μετά την ένωση των δύο Γερμανιών, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα που εξελίχθηκε σε ΕΕ στηρίχθηκε στη γερμανική παραγωγικότητα. Από εκεί και πέρα, τι;
Το Βερολίνο κατάφερε ουσιαστικά να κάνει την ΕΖ μια αντανάκλαση των γερμανικών συμφερόντων τόσο εντός ΕΕ όσο και εκτός. Η Γερμανία έγινε κάτι σαν καζίνο και σαν τράπεζα μαζί, έμοιαζε να μη χάνει ποτέ, όπως όταν μέσα σε 15 μέρες κατέκτησε τη Γαλλία στον Β' Π.Π. Οι Γερμανοί θεώρησαν οτι βρήκαν επιτέλους τη χρυσή τομή για να κάνουν την Ευρώπη, «αυλή» τους. Να καταφέρουν ό,τι δεν κατάφεραν στο παρελθόν. Το 2009-2010 τελειώνει η γραμμική πορεία και η μέθη της γερμανικής πίστης ότι η ΕΕ θα είναι μια κοινότητα στην οποία οι γερμανικές εταιρείες θα παίρνουν όλες τις δουλειές εντός των κρατών-μελών ενώ ταυτόχρονα, η Γερμανία θα μπορούσε να ταϊζει τις μεγάλες αγορές της Ασίας.
Η Γερμανία θυσίασε την ΕΕ για να κρατήσει ψηλά τις εξαγωγές της προς άλλες χώρες, εκτός ΕΕ. Όταν οι ΗΠΑ ξεκίνησαν την επιβολή δασμών μέσα από νομοσχέδια όπως το Magnitsky Act και το CRIEEA (Countering Russian Influence in Europe and Eurasia Act) περιόριζαν τα οικονομικά συμφέροντα της Γερμανίας. Δε χρειάζεται καν να αναφερθεί το δασμολόγιο των ΗΠΑ έναντι της ΕΕ αλλά και οι αποκαλύψεις για μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες της Γερμανίας οι οποίες ήρθαν στο φως την περίοδο Obama.
Η λιτότητα στις χώρες του Νότου που επιβλήθηκε κυρίως από τη Γερμανία μιας και εκείνη ηγούταν της ΕΕ, ανησυχούσε ιδιαίτερα τις ΗΠΑ οι οποίες είδαν πως η επιρροή της Ρωσίας (στο ενεργειακό επίπεδο) και της Κίνας (στο εμπορικό) αυξήθηκαν στην περιοχή που η Γερμανία φτωχοποίησε. Η πτώση της αγοραστικής δύναμης στην ΕΕ θα έφερνε μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αρνητικές συνέπειες. Έτσι η Γερμανία αποφάσισε να επιβάλλει τους όρους της και στο προσφυγικό, θυσιάζοντας έτσι την ασφάλεια και την ευημερία της ΕΕ και έφερε την Τουρκία σε ρόλο ρυθμιστή εξελίξεων στην ΕΕ. Η Γερμανία τελικά γιατί φταίει; Έχει δίκιο ο Νίκος Δένδιας για τα ελληνοτουρκικά και το ρόλο της Γερμανίας; Είναι λαϊκισμός να αποδίδουμε ευθύνες σε ένα τρίτο κράτος για τα πάντα;
Το Βερολίνο έχει τις εξής αντιφάσεις: Επιθυμεί να μιλά για αλληλεγγύη αν για παράδειγμα χώρες σαν την Ελλάδα έχουν διαφορετική άποψη για ζητήματα που αφορούν την Κίνα, τις ΗΠΑ ή τη Ρωσία. Παράλληλα, το 2018 επέτρεψε την εξαγορά του 10% της Daimler από τον Li Shufu έναντι 7,5 δις ευρώ. Η Γερμανία θέλει να λέει ότι προσπαθεί να μειώσει την επιρροή της Ρωσίας στην Ευρώπη, ενώ ταυτόχρονα κάνει ό,τι μπορεί για να μην σκληρύνει η θέση της ΕΕ στη Λιβύη και προστατεύει τον στρατηγικό εταίρο της Μόσχας, την Τουρκία. Η Γερμανία μιλά για ενεργειακή διαφοροποίηση της ΕΕ αλλά συνοικοδομεί με τη Ρωσία τον Nord Stream II.
Η Γερμανία επικαλείται την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη όταν είναι να επιβάλλει κυρώσεις για τη Λευκορωσία αλλά τη σπουδαιότητα της Τουρκίας στα ελληνοτουρκικά και στο Κυπριακό. Το Βερολίνο δεν έλυσε καμία κρίση από αυτές που έκαναν την ΕΕ να μην έχει δυναμικό παρόν και να έχει δυσοίωνο μέλλον. Η Γερμανία διαπραγματεύεται την εθνική κυριαρχία των κρατών-μελών της σαν αντάλλαγμα για να διατηρήσει τις πωλήσεις όπλων σε χώρες όπως είναι η Τουρκία. Ξαφνικά, και εν μέσω κρίσης στα ελληνοτουρκικά και ενώ η Γερμανία δε μας έκανε την τιμή να μας καλέσει στη Διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη, δυσαρεστήθηκε για τη μη ενημέρωσή της για την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία μερικής οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών.
Η πολιτική των βορείων εταίρων μας, είναι η ίδια και στην διαδικασία Berlin+ . Ποιόν ρόλο θέλει τελικά το Βερολίνο να έχει η Ελλάδα; Κανέναν, πέραν του τουριστικού και προσφυγικού χώρου που θα συγκρατεί τις ροές για να μείνει όρθιο το γερμανικό πολιτικό σύστημα από την άνοδο της ακροδεξιάς. Το Βερολίνο πρόσφατα, έκανε λόγο για νοθευμένο ανταγωνισμό για τα ναυπηγεία που πρόκειται να αγοραστούν με αμερικανικά χρήματα. Η Γερμανία δεν επιθυμεί όχι μόνο να προστατεύσει την Ελλάδα και την Κύπρο από την Τουρκία σαν έντιμος διαμεσολαβητής, αλλά και δε θέλει να αποκτήσει η Ελλάδα ειδικές σχέσεις με τη χώρα που θα αντικαταστήσει σταδιακά το γερμανικό ρόλο στην Ευρώπη, τη Γαλλία.
Με άλλα λόγια, ναι φταίνε οι Γερμανοί, όμως όχι μόνο στα ελληνοτουρκικά. Όταν μια ομάδα αποτυγχάνει, φταίει πρώτα ο προπονητής. Η Γερμανία ήθελε να ηγηθεί στα κέρδη της από την ΕΕ αλλά όχι στις ζημιές της. Ένας προϊστάμενος ενός project σαφώς και ευθύνεται όταν ο στόχος του ήταν αρχικά η ευημερία των λαών της Ευρώπης και η πολιτική ένωση και τελικά η ΕΕ έχει ένα μέλος λιγότερο και ενώ το ένα veto διαδέχεται το άλλο σε θέματα που αφορούν την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας, ο νους του είναι να διευρύνει τη βιομηχανική πίττα του στα Δυτικά Βαλκάνια για να μην επενδύει εκεί η Κίνα, επειδή δεν επένδυσε αυτός (σ.σ η Γερμανία). Αδιέξοδα, στα όρια της παράνοιας.
Η ελληνική πολιτική αλλά και η ελληνική κοινωνία, πρέπει να πάψουμε να έχουμε taboo για τη Γερμανία η οποία δεν προσφέρει συλλογικά αγαθά στην οικογένεια που ανήκουμε, (ΕΕ) περιπλέκει και εμποδίζει τις σχέσεις μας με άλλες χώρες όπως είναι οι ΗΠΑ, η Αίγυπτος, η Γαλλία και η Αυστρία και που δεν μπορεί να επιλύσει κανένα σημαντικό πρόβλημα, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και συνολικά της ΕΕ. Πρέπει να γίνουμε ρεαλιστές και να ορίζουμε τις δεσμεύσεις μας πάνω στα συμφέροντά μας. Με άλλα λόγια, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών έχει δίκιο και οφείλουμε να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τη Γερμανία, συνολικά.
* Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι Research Fellow in Hellenic American Leadership Council (HALC)
