Η εφιαλτική πραγματικότητα της παγκόσμιας επιδημίας που βιώνουμε, αιφνιδίασε όλο τον πλανήτη. Αλλά μήπως δεν συμβαίνει το ίδιο και με τα άλλα φαινόμενα της νέας εποχής που διανύουμε, όπως αυτά της κλιματικής κρίσης και των διογκούμενων κυμάτων των μεταναστευτικών εισβολών, που βρίσκουν απροετοίμαστα και αμήχανα τα πολιτικά συστήματα και τους μηχανισμούς διακυβέρνησης του πλανήτη μας, ώστε αδυνατούν να δώσουν άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις;
Το σίγουρο είναι ότι, όλο και περισσότερο, αυτά τα σύγχρονα φαινόμενα που επηρεάζουν και, εντέλει, καθορίζουν ένα νέο τρόπο ζωής, παραγωγής και οργάνωσης των κοινωνιών μας, θα διαμορφώνουν και την δυναμική της γεωπολιτικής ισχύος σε παγκόσμια κλίμακα. Η έντονη υπαρξιακή απειλή που νιώθουν οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, οδηγεί πολλούς να εύχονται να υπάρξει μια οικουμενική συνεργασία δράσης και αλληλοβοήθειας. Είναι, όμως, βέβαιο και αναπόφευκτο, ότι μέσα στα πλαίσια της παγκόσμιας προσπάθειας για επιβίωση και ανάπτυξη, θα εξελίσσεται και ο παγκόσμιος ανταγωνισμός της γεωπολιτικής και της γεω-ιδεολογίας.
Οι κεντρικοί πόλοι του πλανήτη όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ευρωπαική Ένωση, ήδη αναζητούν αναβάθμιση γεωπολιτικού τους ρόλου και επιδιώκουν την παγκόσμια ιδεολογική ηγεμόνευση του παραδείγματός τους, μέσω του σκληρού ανταγωνισμού τους.
Η Κίνα, ως αφετηρία της κρίσης, αιφνιδιάστηκε και προσπάθησε να χειραγωγήσει το γεγονός, υποβαθμίζοντάς το. Η σφοδρότητα, όμως, της εκδήλωσής του, την ανάγκασε να το αποδεχθεί και να το αντιμετωπίσει ενεργητικά, μέσα από ένα καθεστώς ακραίου κρατικού αυταρχισμού απέναντι στον πληττόμενο πληθυσμό της. Η βιαιότητα της πειθάρχησης, βέβαια, δεν ήταν τίποτε περισσότερο από μια προέκταση του καθημερινού και κανονικού τρόπου ζωής και οργάνωσης της κινέζικης κοινωνίας. Κεντρικός στόχος της επιλογής αυτής, ήταν και είναι, η επιβίωση και η παγκόσμια αντεπίθεση του κρατικοκαπιταλιστικού κομμουνιστικού κινεζικού καθεστώτος
Το ότι η Κίνα κατάφερε να ελέγξει την επιδημία στην πρώτη αυτή φάση της, καθόλου δεν θέτει εκτός προβληματισμού την Κινεζική αντίληψη, ως πρακτική βίαιου καταναγκασμού και ανελευθερίας. Το ότι αυτό προσπαθεί να καλυφθεί κάτω από την επιχείρηση «βοήθεια της μάσκας και αντισηπτικών», προς τις Δυτικές χώρες, δεν αλλάζει τον χαρακτήρα της.
Την ίδια στιγμή, η εξελισσόμενη προσπάθεια αντιμετώπισης του φαινομένου από τις ΗΠΑ, παρουσιάζει τα δικά της χαρακτηριστικά. Προηγήθηκε μια απόπειρα εφαρμογής ενός μοντέλου του τύπου «ανοσία της αγέλης» στο Ηνωμένο Βασίλειο, που προφανώς ήταν υποταγμένο στην προτεραιότητα διάσωσης του οικονομικού μοντέλου της χώρας. Γρήγορα, όμως, ο Τζόνσον ανέκρουσε πρύμνα. Στο δίλημμα προστασία της κοινωνίας ή της οικονομίας, επικράτησε, μετά από την λαϊκή κατακραυγή, το πρώτο.
Όμως ο Τραμπ στις ΗΠΑ, μέχρι στιγμής επιμένει και αρνείται να προκηρύξει Ομοσπονδιακή καραντίνα. Θεωρώ επιφανειακή την άποψη ότι ο Τζόνσον, όπως και ο Τραμπ, παρουσιάζουν «απώλεια εις τας φρένας». Αν για τον Τζόνσον υπήρχε απλά το θέμα διάσωσης της βρετανικής οικονομίας που θα κρινόταν από μια άμεση και ολική καραντίνα, για τον Τράμπ και τις ΗΠΑ υπάρχει το διακύβευμα της παγκόσμιας πρωτοκαθεδρίας. Ένα βύθισμα της αμερικανικής οικονομίας, μπορεί ν’ αποτελέσει το κύκνειο άσμα των ΗΠΑ στον παγκόσμιο ανταγωνισμό με την Κίνα. Το ενδεχόμενο επίσης της εκλογικής του ήττας, τον τρομάζει.
Αποτέλεσμα της αντίληψής του αυτής, είναι η εναγώνια αναζήτηση του φαρμάκου και του εμβολίου, η πίεση και η χρηματοδότηση να υπάρξουν αποτελέσματα, που έφτασε μέχρι του σημείου να επιδιώξει την εξαγορά Γερμανικής εταιρίας που ασχολείται με το εμβόλιο, «μόνο για τις ανάγκες των ΗΠΑ», όπως είπε. Το ανθρωπιστικό στοιχείο έρχεται δεύτερο στις προτεραιότητες του Τραμπ, αλλά και του Αμερικανικού κατεστημένου. Η ωμή δήλωση του κυβερνήτη του Τέξας ότι «προκειμένου να σωθεί η αμερικάνικη οικονομία ας πεθάνουν οι υπερήλικες», είναι δηλωτική της αντίληψης που δίνει προτεραιότητα στην οικονομία έναντι της κοινωνίας.
Και η Ευρωπαϊκή Ένωση; Είναι γεγονός ότι επίσης αιφνιδιάστηκε, σε μεγάλο βαθμό ολιγώρησε και, σε μικρότερο, αντέδρασε έγκαιρα. Αξίζει να σημειώσουμε δύο στοιχεία: από τη μία πλευρά τον κοινωνικό ανθρωπισμό με τον οποίο αντιμετωπίζουν την πανδημία στην πλειοψηφία τους οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, τα συστήματα υγείας και τα πολιτικά συστήματα και, από την άλλη, τον ασυντόνιστο και διαφοροποιημένο τρόπο αντίδρασης των κρατών μελών.
Αναδεικνύεται έτσι, ότι η Ευρώπη διαθέτει ευρέως την αξιακή πρώτη ύλη της ανθρώπινης προτεραιότητας και της κοινωνικής αλληλεγγύης, που συνδυάζονται με την προσωπική και συλλογική ευθύνη. Όμως υστερεί δραματικά, στον ενιαίο, ομογενοποιημένο και συντονισμένο ρόλο της. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι αυτή η κρίση την οδήγησε σε οπισθοδρόμηση και την μετέτρεψε σε αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης, τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την Κίνα, για διαφορετικούς λόγους.
Ο αναγκαίος οικονομικός συντονισμός της Ευρώπης για άμεση βοήθεια, δεν διαγράφει ούτε ξεπερνάει το πρόβλημα της επείγουσας βαθύτερης ενοποίησης. Οι οικονομιστές, ιδίως της αριστεράς, ας μην ανησυχούν. Ό,τι ζητήσουν, λίγο πολύ θα το πάρουν. Το ευρωπαϊκό πρόβλημα, όμως, ας μη γελιόμαστε, παραμένει στην ουσία βαθύτατα πολιτικό. Αυτό θέτουν, άλλωστε, ευθέως και επί της ουσίας, οι εννέα αρχηγοί κρατών με αφορμή το ευρωομόλογο. Αυτό είναι και το ανανεωμένο στοίχημα της Ευρώπης, στο νέο τοπίο των μεγάλων σύγχρονων κρίσεων και προκλήσεων.
Το κεντρικό πολιτικό ευρωπαϊκό πρόβλημα, δεν μπορεί να επιλυθεί συμβιβαστικά, συμψηφιστικά και τεχνικά. Απαιτούνται σοβαρές πολιτικές αλλαγές, με τις κατάλληλες θεσμικές αποτυπώσεις στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα, όπως και στα επι μέρους εθνικά πολιτικά συστήματα. Είναι, επίσης, ανάγκη, να προηγηθεί μια καθολική κινητοποίηση της ευρωπαϊκής διανόησης, σε υπερβατικές κατευθύνσεις μετατροπής του υπάρχοντος ευρωπαϊκού αξιακού και πολιτισμικού υλικού, σε νέες πολιτικές συνθέσεις, που να υπερβαίνουν την συνολικά γηρασμένη κομματική γεωγραφία της ηπείρου μας.
Σε κατευθύνσεις και πολιτικές συνθέσεις, που αντιδιαστέλλονται από την αυταρχική κινεζοποίηση, που ξεπερνούν τον οικονομίστικο αμερικανισμό και που απαραιτήτως θα κινούνται σε νέες ράγες αναζήτησης ενός μεταφιλελεύθερου και, βεβαίως, μεταριστερού ευρωπαϊσμού, ως οικουμενικού υποδείγματος στη μετάβαση της νέας παγκόσμιας ιδρυτικής εποχής.
