Η Γερμανία θα επιμείνει μέχρι τέλους στην άρνησή της να δεχθεί «κορονο-ομόλογο». Φοβάται ότι αν αποδεχθεί το αίτημα των εννέα ευρωπαίων ηγετών, αυτό θα αποτελέσει προηγούμενο πάνω στο οποίο θα πατήσουν μετά το τέλος της κρίσης οι χώρες του Νότου, ζητώντας έκδοση και νέων ευρωομολόγων μαζί με χαλάρωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, εξηγεί στο liberal.gr o διευθυντής ερευνών του Γερμανικού Ινστιτούτου DIW Αλέξανδρος Κρητικός.
«Λέγοντας τώρα "όχι" το Βερολίνο, σηκώνει ένα τοίχος σε κάθε μελλοντική σκέψη κάποιων χωρών για χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων οι οποίοι δεν έπαψαν ποτέ να αποτελούν το Ιερό Δισκοπότηρο για την Γερμανία», αναφέρει χαρακτηριστικά, παρά τον κίνδυνο η παρούσα στάση της να μεγαλώσει το χάσμα Βορρά-Νότου.
Ένας επιπλέον λόγος που προβάλλεται στην Γερμανία εναντίον του ευρωομολόγου, όπως επισημαίνει είναι ότι μια τέτοια κίνηση θα έδινε πόντους στην ακροδεξιά και μάλιστα σε μια συγκυρία που αυτή χάνει πολιτικά ποσοστά. "Αλλά ο φόβος ότι ένα “ναι” στο “κορονο-ομόλογο” θα αυξήσει την επιρροή της ακροδεξιάς λειτουργεί και προσχηματικά", όπως λέει, "είναι κυρίως η γερμανική κυβέρνηση, μαζί με την αυστριακή και την ολλανδική που δεν θέλουν ούτε να συζητούν το θέμα".
Επισημαίνει ότι εκτός από τους πολέμιους, υπάρχουν στην Γερμανία και πολλοί υπέρμαχοι της ιδέας ενός ευρωομολόγου, ανάμεσα στους οποίους τμήμα της οικονομίας, που θεωρεί ότι η χρήση προληπτικών πιστωτικών γραμμών του ESM, όπως αυτές που προτείνει η γερμανική κυβέρνηση είναι στην παρούσα φάση προβληματική.
Τέτοιες πιστωτικές γραμμές έχουν βραχυπρόθεσμες προθεσμίες και πρέπει να εξοφλούνται σύντομα, άρα σε πληττόμενες οικονομίες, όπως αυτές του Νότου, αυτό θέτει σε κίνδυνο τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών τους. Σε μια τέτοια συγκυρία συστήνεται μια πιο μακροπρόθεσμη βοήθεια, όπως το ευρωομόλογο, όπου η αποπληρωμή θα γίνονταν σε βάθος χρόνου.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Τελικά θα κάνει πίσω η Γερμανία για το ευρωομόλογο;
-Εκτιμώ ότι η γερμανική κυβέρνηση θα επιμείνει στην άρνηση ως προς το "κορονο-ομόλογο". Οι λόγοι είναι κυρίως πολιτικοί. Σημειωτέον ότι και εδώ στην Γερμανία γίνεται μια μεγάλη δημόσια συζήτηση ανάμεσα στους πολέμιους και τους υπέρμαχους του ευρωομολόγου, υπερ του οποίου είναι και ένα σημαντικό τμήμα της οικονομίας.
Για παράδειγμα το Ινστιτούτο Γερμανικής Οικονομίας (IW) της Κολωνίας, που πρόσκειται στους εργοδότες, τάσσεται ανοικτά υπερ της έκδοσης ενός “κορονο-ομολόγου”. Εκτιμά ότι η χρήση προληπτικών πιστωτικών γραμμών του ESM, όπως αυτές που προτείνει η γερμανική κυβέρνηση είναι στην παρούσα φάση επικίνδυνη. Την ίδια άποψη έχω και εγώ, όχι τόσο για οικονομικούς, όσο κυρίως για πολιτικούς λόγους. Και αυτό καθώς τα επιτόκια ενός ευρωομολόγου και μιας προληπτικής πιστοληπτικής γραμμής μέσω ESM, δεν θα έχουν διαφορά, αμφότερα θα είναι χαμηλά.
- Ναι, αλλά η διάχυτη ανησυχία ειδικά στις χώρες του Νότου είναι ότι τα χρήματα του ESM συνοδεύονται πάντα από “αιρεσιμότητες”...
Σύμφωνοι, αλλά από την στιγμή που ο ίδιος ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας Κλ. Ρέγκλινγκ δεσμεύεται ότι αυτή η προληπτική πιστωτική γραμμή (ECCL) δεν θα συνοδεύεται από όρους και προϋποθέσεις, δηλαδή δεν θα συνιστά ένα νέο Μνημόνιο, όπως φοβούνται οι χώρες του πληττόμενου Νότου, θεωρώ ότι θα τηρήσει την δέσμευσή του. Διαφορετικά καμία χώρα δεν θα δεχτεί δανειοδότηση που συνεπάγεται νέο MuO.
Το πρόβλημα επομένως δεν είναι τόσο οικονομικό, όσο βαθιά πολιτικό. Ευρωομόλογο σημαίνει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, σημαίνει ότι ο Βορράς ακούει το αίτημα του Νότου, αντιλαμβάνεται ότι χρειάζονται διαφορετικές δημοσιονομικές συνταγές απέναντι στα τεράστια προβλήματα που δημιουργεί η κρίση της πανδημίας. Έπειτα φυσικά είναι και οι πολιτικοί λόγοι, που σχετίζονται ως ένα βαθμό με τις ισορροπίες μέσα στην γερμανική πολιτική σκηνή.
- Τι εννοείτε;
Ένας παράγοντας είναι ο ρόλος της ακροδεξιάς, του ΑfD. Αρκετοί μέσα στην κυβέρνηση, μέσα στο CDU και το SPD φοβούνται ότι ένα “ναι” του Βερολίνου στο ευρωομόλογο θα έδινε πόντους στην ακροδεξιά σε μια μάλιστα συγκυρία που αυτή χάνει πολιτικά ποσοστά. Αλλά ο φόβος ότι ένα “ναι” στο “κορονο-ομόλογο” θα αυξήσει την επιρροή της ακροδεξιάς λειτουργεί και προσχηματικά. Είναι κυρίως η γερμανική κυβέρνηση, μαζί με την αυστριακή και την ολλανδική που δεν θέλουν ούτε να συζητούν το θέμα. Σε κάθε περίπτωση δεν βλέπω την Γερμανία να υποστηρίζει "κορονο-ομόλογο".
- Γιατί όμως αντιδρά τόσο πολύ το Βερολίνο στο “κορονο-ομόλογο”;
Αντιδρά γιατί φοβάται ότι ένα “ναι” στο ευρωομόλογο ισοδυναμεί με διάλυση της δημοσιονομικής πειθαρχίας στην ΕΕ, δηλαδή το “Άγιο Δισκοπότηρο” για την ίδια την Γερμανία. Ανησυχεί ότι άπαξ και εκδοθεί ένα “κορονο-ομόλογο”, αυτό θα ανοίξει την πόρτα και θα αποτελέσει την αφετηρία για να εκδοθούν στο μέλλον και άλλα ευρωομόλογα. Φοβάται ότι αυτό θα αποτελέσει “παράθυρο” για να χαλαρώσει η δημοσιονομική πειθαρχία στην ΕΕ, ότι θα γίνει ένα προηγούμενο, πάνω στο οποίο θα πατήσουν πολλές χώρες-μέλη για να ζητήσουν έκδοση ευρωομολόγων και μετά την κρίση, όταν αυτή θα έχει τελειώσει. Λέγοντας επομένως τώρα “όχι” το Βερολίνο, βάζει ένα “στοπ” για κάθε μελλοντική σκέψη και επιδίωξη των χωρών του Νότου.
- Τι θα συμβεί επομένως αν η Γερμανία δεν κάνει πίσω;
Σε οικονομικό επίπεδο, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, δεν θα υπάρξει κάποια μεγάλη διαφορά, καθώς το σενάριο που προκρίνεται αυτή την στιγμή ως λύση, δηλαδή η προληπτική πιστωτική γραμμή (ECCL) χωρίς όμως όρους και προυποθέσεις, δηλαδή χωρίς μνημόνια, όπως τουλάχιστον δήλωσε ο επικεφαλής του ESM, Κλ. Ρέγκλινγκ, έχει στην ουσία παρόμοια επιτόκια, άρα και παρόμοια αποτελέσματα.
Βέβαια, η χρήση προληπτικών πιστωτικών γραμμών από τον ESM είναι προβληματική, καθώς τέτοιες πιστωτικές γραμμές έχουν βραχυπρόθεσμες προθεσμίες και πρέπει να εξοφλούνται σύντομα. Άρα σε πληττόμενες οικονομίες, όπως αυτές του Νότου, αυτό θέτει σε κίνδυνο τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών τους. Σε μια τέτοια συγκυρία συστήνεται μια πιο μακροπρόθεσμη βοήθεια, όπως το ευρωομόλογο, όπου η αποπληρωμή θα γίνονταν σε βάθος χρόνου.
Επίσης εφόσον η Ελλάδα δανειστεί χρήματα μέσω ESM αυτό θα οδηγούσε πιθανότατα σε αύξηση των επιτοκίων των ελληνικών ομολόγων, άρα υπάρχει ο κίνδυνος μιας αύξησης του χρέους της χώρας ως ποσοστό του ΑΕΠ. Από την άλλη όμως πλευρά, από την στιγμή που η ΕΚΤ έχει συμπεριλάβει τα ελληνικά ομόλογα στο έκτακτο πρόγραμμα παρέμβασης ύψους 750 δισ ευρώ, πιθανώς αυτό να εξισορροπήσει τις όποιες πιέσεις στα επιτόκια.
Στην παρούσα συγκυρία, ασφαλώς και θα προτιμούσα το “κορονο-ομόλογο”, από οικονομικής σκοπιάς είναι καλύτερο. Ωστόσο για να δημιουργηθεί αυτό θα απαιτηθεί καιρός, καθώς χρειάζεται οι χώρες να βρουν κεφάλαιο ή εγγυήσεις. Ενώ τα χρήματα του ESM είναι άμεσα διαθέσιμα.
Επομένως καλό θα ήταν παράλληλα με την διάθεση χρημάτων από τον ESM, να μπει μπροστά και η προετοιμασία για την έκδοση ενός ευρωομολόγου. Διότι μην ξεχνάτε ότι τα 410 δισ ευρώ που έχει στον κουμπαρά του ο ESM βρίσκονται εκεί, ως “μαξιλάρι” στο σενάριο που υπάρξει κάποια νέα κρίση χρέους στην Ευρώπη. Διατρέχουμε τον κίνδυνο αν τα κεφάλαια αυτά διατεθούν τώρα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, να βρεθούμε με άδειο το ταμείο σε περίπτωση που κάποια στιγμή τα χρειαστούμε. Και ίσως, οι τρεις χώρες, Γερμανία, Αυστρία και Ολλανδία, να συνειδητοποιήσουν όταν δουν πως αδειάζει σταδιακά ο κουμπαράς του ESM ότι η πρόταση του Νότου είναι μονόδρομος και να αρχίσουν να υποστηρίζουν την ιδέα έκδοσης ενός ευρωομολόγου σε μακροπρόθεσμη βάση.
Τι θα συμβεί επομένως, εφόσον η Γερμανία επιμείνει στην άρνηση της απέναντι στο ευρωομολόγο;
- Κυρίως αυτό που θα συμβεί αν η Γερμανία συνεχίσει να λέει “όχι” αφορά το χάσμα μεταξύ του Βορρά και του Νότου. Η απόσταση θα μεγαλώσει, η δυσαρέσκεια θα αυξηθεί, οι διαφορές θα βαθύνουν. Ευρωομόλογο, ισόν πάνω απ' όλα ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Το χάσμα Βορρά-Νότου όχι μόνο θα παραμείνει, αλλά θα διευρυνθεί επικίνδυνα. Οι συνθήκες με το 2010 είναι εντελώς διαφορετικές. Τότε η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα έφεραν συγκεκριμένες ευθύνες για την κατάσταση των δημοσιονομικών τους. Τώρα δεν ισχύει αυτό. Η πανδημία αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία, προκειμένου ο Βορράς να δείξει αλληλεγγύη στο Νότο, για περισσότερη ένωση.
