Τις μέρες που μας πέρασαν το ΚΕΦίΜ ανακοίνωσε τα αποτελέσματα του δεύτερου ετήσιου κύματος της πανελλαδικής δημοσκόπησης με θέμα «Πώς βλέπουν οι Έλληνες την Επανάσταση του 2021»; που διεξήγαγε σε συνεργασία με τη MARC.
Λέγεται, και ορθά, ότι το σημαντικότερο και πιο χρήσιμο στοιχείο στις έρευνες κοινής γνώμης είναι η μεταβολή των απαντήσεων μέσα στον χρόνο. Αυτός, εφόσον ακολουθείται η ίδια μεθοδολογία από τον ίδιο φορέα, είναι ο ασφαλέστερος τρόπος να διαπιστωθεί τι μένει σταθερό και τι αλλάζει.
Αυτή η έρευνα γνώμης λοιπόν του ΚΕΦίΜ έχει δύο πολύ ενδιαφέροντα πορίσματα - το ένα απ’ αυτά αφορά τη σταθερότητα και το άλλο την αλλαγή.
Ως προς τη σταθερότητα, έχει ενδιαφέρον ότι τόσο σε αυτήν, όσο και στην προηγούμενη δημοσκόπηση, οι Έλληνες ανεξαρτήτως όλων των επιμέρους δημογραφικών στοιχείων έχουν μια ενιαία εικόνα για τον χαρακτήρα της επανάστασης καθώς αναγνωρίζουν τα τρία βασικά γνωρίσματά της: τον εθνικό, θρησκευτικό και φιλελεύθερο χαρακτήρα της.
Σε μια εποχή νέας όξυνσης και διαιρετικών τομών, αυτός ο κοινός τόπος αναφοράς είναι ένα παρήγορο και αισιόδοξο συμπέρασμα καθώς αναδεικνύει την ένταση και τη βαθύτητα των στοιχείων της συλλογικής μας αφήγησης που μας συνέχουν ως έθνος ανεξάρτητα από τις επιμέρους μας διαφορές.
Σε ό,τι αφορά τώρα το στοιχείο της αλλαγής, εδώ εντοπίζεται κάτι που επίσης αισιόδοξο, ιδιαίτερα για εμάς τους φιλελεύθερους: Η σημαντικότερη μεταβολή που παρατηρήθηκε σε σχέση με τους επιμέρους χαρακτηρισμούς της Επανάστασης αφορά τον φιλελεύθερο χαρακτήρα της. Έτσι, το 73,9% των απαντησάντων χαρακτηρίζουν φιλελεύθερο το 1821, έναντι 66,6% της προηγούμενης σχετικής δημοσκόπησης, μια εντυπωσιακή διαφορά που ξεπερνά τις εφτά ποσοστιαίες μονάδες.
Μια ιδιαίτερα σημαντική λοιπόν πλειονότητα των Ελληνίδων και των Ελλήνων βλέπουν σήμερα τις φιλελεύθερες ιδέες ως ένα συστατικό στοιχείο της εθνικής μας παλιγγενεσίας. Κι αυτή είναι η καλύτερη απάντηση απέναντι σε όσους - ιδίως στο παρελθόν, αλλά και σήμερα - προσπαθούν να παρουσιάσουν τις ιδέες και τις προτάσεις της ελευθερίας ως κάτι ξένο προς τον ελληνισμό, ξενόφερτο και επιβεβλημένο έξωθεν.
Δεν είναι λοιπόν οι “ξένες δυνάμεις” που μας έμαθαν τον φιλελευθερισμό. Οι ρίζες του είναι βαθιές και φτάνουν μέχρι τον Επιτάφιο του Περικλή και τους Αχαρνής του Αριστοφάνη. Τρέφονται από τον Αριστοτέλη, τους επικούρειους και τους στωικούς, και βλασταίνουν στην παράδοση της ρωμαϊκής δημοκρατίας. Στην πορεία τους οι ιδέες της ελευθερίας συγκρότησαν έναν από τους ισχυρότερους και σημαντικότερους πυλώνες της ευρωπαϊκής ταυτότητας και εμπλουτισμένες τόσο από τους στοχαστές της Δύσης, όσο και από τους εκπροσώπους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού ενέπνευσαν ξανά τους αγωνιστές και τις αγωνίστριες του 1821.
Υπό αυτό το πρίσμα, ίσως παρά την πανδημία που σε μεγάλο βαθμό ακυρώνει τον πανηγυρικό χαρακτήρα της φετινής επετείου, τα διακόσια αυτά χρόνια εντέλει να αποδειχθούν ένα ορόσημο για την αυτογνωσία μας και τον προσανατολισμό μας για το μέλλον. Ήρθε ίσως η ώρα να διαβάσουμε ξανά τον Ύμνο προς την Ελευθερία του Διονύσιο Σολωμού - αυτή τη φορά, ίσως όπως και ο ίδιος ο εθνικός μας ποιητής το προόριζε.
