Του Αλέξανδρου Σκούρα
Στο μεγαλύτερο μέρος του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα έχουμε τους μισθούς μας, μετά έχουμε δώρο Πάσχα, επίδομα αδείας και δώρο Χριστουγέννων. Αυτό μπορεί να δημιουργεί την εντύπωση στον εργαζόμενο ότι κάποιος του κάνει ένα δώρο για να πάει διακοπές, να αγοράσει λαμπάδες και αρνί το Πάσχα, και δώρα για τα παιδιά και τους συγγενείς του τα Χριστούγεννα. Στην πραγματικότητα, η ύπαρξη αυτών των πληρωμών αποτελεί ένα άτοκο δάνειο που δίνουν οι εργαζόμενοι στους εργοδότες και ως πρακτική, αποτελεί μία ακόμα πατερναλιστική παρέμβαση του κράτους στις τσέπες των εργαζομένων. Για να γίνει αυτό αντιληπτό και στον πιο κακοπροαίρετο επικριτή, σκεφτείτε το εξής παράδειγμα:
Ένας εργαζόμενος λαμβάνει 14.000 ευρώ το χρόνο καθαρά (για λόγους απλούστευσης). Υπάρχει η δυνατότητα αυτά τα χρήματα να του καταβληθούν σε 14 μισθούς των 1.000 ευρώ ή σε 12 μισθούς των 1.167 ευρώ. Η διαφορά των 167 ευρώ που προκύπτει είναι το ποσό που κάθε μήνα η επιχείρηση παρακρατεί ώστε να το αποδώσει με τη μορφή δώρου. Λογιστικά και στις δύο περιπτώσεις ο εργαζόμενος θα λάβει 14.000 σε διάστημα δώδεκα μηνών. Ακόμα όμως και σε περίπτωση απόλυσης ή παραίτησης, όταν το λογιστήριο της εταιρίας θα κάνει την εκκαθάριση, θα αποδώσει το ποσό που αναλογεί στον εργαζόμενο κι ας μην έχει έρθει το Πάσχα ή τα Χριστούγεννα. Αυτό σημαίνει ότι αυτά που αποκαλούμε ως επιδόματα και δώρα, στην πραγματικότητα είναι δεδουλευμένα και νόμιμες αποδοχές της εργασίας.
Όταν ο νόμος υποχρεώνει τον εργοδότη να παρακρατεί τα δεδουλευμένα των εργαζομένων για να τα αποδώσει μαζεμένα στο μέλλον, τα διαθέσιμα μετρητά της εταιρίας αυξάνονται σε σχέση με αν καταβάλλονταν κάθε μήνα τα παρακρατούμενα 167 ευρώ. Υπ' αυτή την έννοια, οι εργαζόμενοι δίνουν ένα δάνειο στους εργοδότες τους και μάλιστα άτοκο.
Φανταστείτε ο νόμος να υποχρέωνε τις επιχειρήσεις να καταβάλουν 12 μισθούς των 1.167 ευρώ και ταυτόχρονα να υποχρέωνε και κάθε εργαζόμενο να αποταμιεύει αυτά τα 167 ευρώ κάθε μήνα, χωρίς να μπορεί να τα εκταμιεύσει παρά μόνο σε τρεις συγκεκριμένες ημερομηνίες: Πάσχα, Ιούλιο και Χριστούγεννα. Στην περίπτωση αυτή, κανονικά οι εργαζόμενοι θα έβλεπαν στους λογαριασμούς τους όχι μόνο τα υποχρεωτικά αποταμιευμένα ποσά, αλλά και έναν μικρό τόκο. Αυτό το μικρό ποσό είναι που κάνει τη διαφορά.
Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις έχουν μόνο να κερδίσουν από αυτή την πρακτική, καθώς έτσι τρέχουν 3 μισθοδοσίες παραπάνω από τις 12, πράγμα που συνεπάγεται πρόσθετα κόστη γι' αυτές.
Ο κύριος ωφελούμενος είναι βεβαίως το κράτος και οι κυβερνήσεις που συχνά χρησιμοποιούν τον «13ο και 14ο μισθό» ως εργαλείο προεκλογικής ψηφοθηρίας. Ήρθε όμως η ώρα να δούμε αυτά τα «δώρα» στην πραγματική τους διάσταση: ως δεδουλευμένα που οι εργαζόμενοι στερούνται κάθε μήνα για να τα εισπράξουν μαζεμένα - ως μια καταναγκαστική, άτοκη αποταμίευση. Μόνο αν το συνειδητοποιήσουμε αυτό θα καταλάβουμε ότι κανείς, και ιδίως το κράτος, δεν 'δωρίζει' τίποτα σε κανέναν.
