Και ξαφνικά, πέντε έρευνες κοινής γνώμης (MRB, METRON ANALYSIS, PRORATA, INTERVIEW, REAL POLLS) δημοσιεύτηκαν μέσα σε μια μέρα, αναδεικνύοντας τις τάσεις που διαμορφώνουν τους πολιτικούς συσχετισμούς και τη νέα φάση στην οποία βρισκόμαστε. Θα πρέπει να τονιστούν δύο βασικά χαρακτηριστικά που ουσιαστικά εμφανίστηκαν μετά το πέρας της συζήτησης της πρότασης μομφής κατά της Κυβέρνησης, που σηματοδοτούσε το τέλος ενός εκρηκτικού, τοξικού δίμηνου:
- Σταμάτησε να συζητιέται μονοθεματικά από το πρωί έως το βράδυ η τραγωδία των Τεμπών και μάλιστα με τον τρόπο που πραγματοποιόταν αυτή η συζήτηση, χωρίς πολιτική ουσία, ανορθολογισμό, μοναδικές καταγγελίες κατά του Κ. Μητσοτάκη και της Κυβέρνησης. Στην ατζέντα αντικειμενικά τέθηκαν και άλλα θέματα που απασχολούν την ελληνική κοινωνία, αλλά και γενικότερα θέματα που συνταράσσουν τον πλανήτη. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ανοιχτά θέματα με τα Τέμπη που απασχολούν, μειώθηκε όμως η ένταση, αποφορτίστηκε έστω λίγο αυτό το κλίμα της οργής και της εχθροπάθειας.
- Ταυτόχρονα φαίνεται ότι, έστω μικρά σε πρώτη φάση, τμήματα της κοινωνίας ξανασκέφτονται τι έχει ειπωθεί και οι διάφορες θεωρίες που συμπυκνώνονταν στις λέξεις «έγκλημα-ξυλόλιο-μπάζωμα-συγκάλυψη» δέχονται πια πλήγματα. Αν μη τι άλλο, έσπασε το κλίμα μέσα στο οποίο αν κάποιος εξέφραζε κάποια διαφορετική άποψη από την κυρίαρχη κάποιων πραγματογνωμόνων, δικηγόρων, αναλυτών εθεωρείτο «πουλημένος στον Πρωθυπουργό». Ακούστηκαν πορίσματα, απόψεις και έχουν εκτεθεί επιστήμονες και «πραγματογνώμονες», δημοσιογράφοι και οπωσδήποτε κάποια ΜΜΕ. Εκτέθηκαν όμως και κόμματα που πίστεψαν ότι «πέφτει ο Μητσοτάκης» και ξέφυγαν, με κάποια από αυτά να μετράνε τραύματα.
Οι γεωστρατηγικές παρεμβάσεις του Ντ. Τραμπ, η εξαγγελία δασμών, η καθημερινή παράνοια σε έναν πλανήτη που «έχει γυρίσει ανάποδα» δεν μπορούσαν να μην απασχολούν τους Έλληνες. Έχει αυξηθεί η ανησυχία για τα εθνικά θέματα, αλλά και γενικότερα ο κίνδυνος να ζήσουμε γεωστρατηγικές και οικονομικές κρίσεις που θα πλήξουν και τη χώρα και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Γι’ αυτό μαζί με τη διάχυτη καχυποψία και την οργή που καλλιεργήθηκε λόγω των Τεμπών, τώρα βλέπουμε να συνυπάρχουν η αβεβαιότητα, ο φόβος και αυτό οδηγεί στην ενίσχυση της ανάγκης σταθερότητας. Αυτό επηρεάζει την κοινή γνώμη.
Σ’ αυτό το πλαίσιο φαίνεται να σταθεροποιείται δημοσκοπικά η ΝΔ και να ανεβαίνει, επιστρέφοντας περίπου στην επίδοση στις Ευρωεκλογές. Σε όλες τις έρευνες που δημοσιεύτηκαν, η ΝΔ φαίνεται να εισπράττει από 0,5% έως 1% σε σχέση με τις αντίστοιχες μετρήσεις των ίδιων εταιρειών. Μεσοσταθμικά, η μέση τιμή στην εκτίμηση ψήφου είναι στο 27,3%, ενώ έχουν προηγηθεί μετρήσεις που δίνουν ποσοστά πάνω από αυτό (ΜΑRC 28,6%, OPINION POLL 28,1%).
Σε κάθε περίπτωση, η ΝΔ σταθεροποιείται, ανεβαίνει και δείχνει να μπορεί να ανέβει κι άλλο στο επόμενο διάστημα. Αυτό θα εξαρτηθεί από την αποτελεσματικότητα του έργου της στα καυτά θέματα της καθημερινότητας και πριν απ’ όλα το οικονομικό των οικογενειών, τη δυσφορία που φαίνεται να υπάρχει σε σημαντικά τμήματα των μεσοστρωμάτων, το ΕΣΥ, την ασφάλεια των σιδηροδρόμων και βέβαια τους παραπέρα χειρισμούς για τα Τέμπη.
Δεν πρέπει δε να αγνοεί ότι η ολιγωρία, τα λάθη και η μεταρρυθμιστική ραθυμία που φάνηκε της έχουν δημιουργήσει πλήγμα στην αξιοπιστία, στην πεποίθηση ότι μπορεί να τα καταφέρει. Δεν έχει την πολυτέλεια να απωλέσει άλλο χρόνο και πολιτικό κεφάλαιο, ούτε να προχωρά με άγνοια κινδύνου όπως φάνηκε από τα αντανακλαστικά της στην υπόθεση των Τεμπών, όταν άπραγη παρακολουθούσε να εμπεδώνονται αντιλήψεις και θεωρίες στην κοινωνία από ειδικούς, κόμματα, πρόσωπα, bots και τρολς.
Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεφεύγει πως το γεγονός ότι εννέα χρόνια από τότε που ο Κ. Μητσοτάκης και η ΝΔ πέρασαν δημοσκοπικά στην πρώτη θέση και έξι περίπου χρόνια από όταν ξεκίνησε την κυβερνητική θητεία, είναι πρώτη με διαφορά 11%-13% από τον δεύτερο. Αυτό δείχνει αντοχές, δυνατότητες. Ωστόσο, αν μέχρι τον Σεπτέμβριο δεν ανέβει σε ποσοστά 30%-32%, θα κινείται χωρίς ελπίδα αυτοδυναμίας.
Ωστόσο, αν και η Κυβέρνηση βρέθηκε στο επίκεντρο κριτικών, επιθέσεων, απομονώθηκε και χτυπήθηκε, οι μεγάλοι ηττημένοι είναι οι δυνάμεις της Κεντροαριστεράς, με πρώτο το ΠΑΣΟΚ. Σύμφωνα με τις μετρήσεις της OPINION POLL αλλά και άλλων εταιρειών από τον Νοέμβριο, οπότε και επανεκλέχτηκε Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ο Ν. Ανδρουλάκης, μέχρι σήμερα, το ΠΑΣΟΚ έχει χάσει 5%-7% στην εκτίμηση ψήφου με μείωση της συσπείρωσής του, απώλειες κατά μέσο όρο 15% προς την ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ και χάνοντας δυνάμεις και προς τη ΝΔ, χάνοντας και την πρόσβαση στον χώρο του Κέντρου στον οποίο ήταν πρώτο στις Ευρωεκλογές.
Είναι προφανές ότι έχασε το timing και τώρα είναι σε μια κρίσιμη κομβική στιγμή να αξιολογήσει τι έφταιξε και αν μπορεί, όντας πια καθαρά τρίτο και με μέση τιμή εκτίμησης ψήφου 12,3% (τουλάχιστον στις πέντε τελευταίες δημοσκοπήσεις), να κάνει τις απαραίτητες προσαρμογές για να επιδιώξει να σταματήσει σε πρώτη φάση την κατρακύλα στα ποσοστά του. Η τακτική της άρνησης, η έλλειψη αφηγήματος και εναλλακτικής κυβερνητικής πρότασης, ο ακροβατισμός μεταξύ θεσμικότητας-αντισυστημισμού του κόστισαν. Αν συνεχίσει να πέφτει, κινδυνεύει. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ, που δείχνει μια αξιοπρόσεχτη αντοχή και τάσεις ανόδου, απέχει μόλις 2% στη μέση τιμή στην εκτίμηση ψήφου.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, βρισκόμενος στο 6,6% και με τη ΝΕΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ στο 1,7%, δείχνει να έχει τάση επιστροφής και σε χαμηλότερα ποσοστά. Πίστεψαν ότι διώχνοντας με κάθε τρόπο τον Σ. Κασσελάκη και μη κάνοντας καμία προσαρμογή που εκκρεμεί από το 2023, όταν από το 32% του 2019 βρέθηκε στο 17%, ότι θα προχωρήσουν και θα ανέβουν. Τώρα εμφανίζονται σαν κόμμα που χάνει προς παντού. Σύμφωνα με την ανάλυση της MRB, έχει συσπείρωση μόλις 20,1% (!) και χάνει το 23,5% των δυνάμεών του προς την ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, το 7,7% προς το ΚΙΝΗΜΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, το 7,3% προς την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ, το 5,5% προς Κ.Κ.Ε κ.λπ.
Με τέτοια εικόνα δύσκολα μπορεί να υπάρχει πρόβλεψη ότι θα ξεφύγει από μια δίνη πτώσης. Είναι σίγουρο ότι ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και ΝΕΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ, αντιμετωπίζουν τα σοβαρότερα προβλήματα αυτή την ώρα. Η συνέχιση αυτής της δημοσκοπικής εικόνας, πολύ περισσότερο η επιδείνωσή της, θα φέρει αντικειμενικά διεργασίες σε κάθε ένα κόμμα ξεχωριστά, αλλά και συνολικά στον χώρο της Κεντροαριστεράς με απρόβλεπτες επιδράσεις.
Ο μεγάλος κερδισμένος αυτής της περιόδου είναι η ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ. Εμφανίζει μέση τιμή 16,2% στις τελευταίες πέντε έρευνες, φτάνοντας σε κάποιες μετρήσεις και το 17,8%, 17,9%! Ταυτόχρονα, η Ζωή Κωνσταντοπούλου πέρασε πρώτη σε δημοφιλία και δεύτερη στην καταλληλότητα για Πρωθυπουργός, αφήνοντας τέταρτο τον Ν. Ανδρουλάκη, που τον πέρασε και ο Κ. Βελόπουλος. Μοιάζει σαν όλοι να εργάστηκαν για αυτήν στο προηγούμενο διάστημα. Είναι τέκνο της οργής λόγω των Τεμπών και της αδυναμίας των άλλων δυνάμεων της Αντιπολίτευσης.
Αν πάρει κάποιος τη φωτογραφία όσων απαντούν ότι θα ψηφίσουν ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, σύμφωνα με την ανάλυση της PRORATA, το 19% ήταν παλιοί ψηφοφόροι της, το 27% πρώην ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ, το 13% Κ.Κ.Ε, το 10% Ν.Δ, το 7% ΠΑΣΟΚ, το 7% ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ και το 17% από άλλο κόμμα ή την αποχή των Ευρωεκλογών. Έτσι εξηγείται και το φαινόμενο του ελατηρίου.
Μέσα στο κλίμα λαϊκισμού, οργής, θεωριών συνωμοσίας και τοξικότητας η Ζωή Κωνσταντοπούλου ξεχώρισε ως ο αυθεντικός εκφραστής αυτών των δυνάμεων που είδαν στο πρόσωπό της δυναμισμό, κανένα κράτημα να μιλάει για δολοφόνους και Κυβέρνηση σχεδόν εγκληματική συμμορία. Και τώρα;
Ας μην βιάζονται κάποιοι να μιλήσουν για « ξεφούσκωμά» της, όταν υπάρχει τέτοια αδυναμία από τις άλλες δυνάμεις της αντιπολίτευσης, οι όποιες δεν τολμούν κιόλας να της αντιπαρατεθούν ακόμα και τώρα παρασυρμένες στον ρυθμό που βόλευε την ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ και την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ. Το κωμικοτραγικό δε είναι ότι όταν η Κυβέρνηση ασκεί δια στελεχών της σκληρή κριτική στη Ζωή Κωνσταντοπούλου, σπεύδουν να πουν ότι η Κυβέρνηση προσπαθεί να την αναγορεύσει σε βασικό αντίπαλο γιατί τη βολεύει. Ξεχνώντας ότι είναι ο βασικός αντίπαλός της αφού πατώντας σ΄αυτές εκτοξεύτηκε.
Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά της νέας φάσης η εξέλιξη της οποίας έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον. Οι πολιτικοί συσχετισμοί που θα διαμορφωθούν μέχρι τον Σεπτέμβριο- Οκτώβριο θα παίξουν καθοριστικό ρόλο για τα μελλούμενα, τόσο για πολιτικές πρωτοβουλίες που θα εκδηλωθούν, όσο και την πορεία προς τις βουλευτικές εκλογές.
Ας μη ξεχνάμε δε ότι πάνω από το 20% των πολιτών βρίσκεται στην γκρίζα ζώνη, κάτι που διατηρεί έντονη την πολιτική ρευστότητα, όπως και όσες αλλαγές έχουμε ζήσει από τις Βουλευτικές Εκλογές του 2023 μέχρι σήμερα. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο πολιτικός χρόνος είναι πυκνός και ότι η διεθνής συγκυρία, τα προβλήματα της κοινωνίας και η ανταπόκριση των κομμάτων στις ανάγκες των καιρών και απέναντι σε τυχόν απρόοπτα, θα κρίνουν πολλά. Πριν απ΄όλα για το κλίμα μέχρι τις εκλογές και αν θα κυριαρχήσει στην ψήφο την κρίσιμη στιγμή η θέληση να υπάρχει λύση διακυβέρνησης και σταθερότητα ή τιμωρητική διάθεση και «τυφλή ψήφος». Κατ΄επέκταση και για τους συσχετισμούς…
* Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι Διευθυντής Ερευνών της OPINION POLL - Πολιτικός Αναλυτής.
