Αύγουστος.
Ο πλέον δημοφιλής μήνας του θέρους. Ταυτισμένος με τη χαλάρωση και τη ραστώνη.
Μέχρι και ο μέγας Ουμπέρτο Έκο είχε πει ότι «δεν υπάρχουν ειδήσεις τον Αύγουστο».
Δυστυχώς, για την πατρίδα μας, αυτή η ρήση δεν επιβεβαιώθηκε.
Ο φετινός Αύγουστος θα μείνει για πάντα χαραγμένος στο συλλογικό μας υποσυνείδητο ως μια τεράστια πληγή.
Οικολογική και ανθρώπινη.
Δε θα υποκύψω στο αρχέγονο αίσθημα της κριτικής.
Διότι δεν είμαι επαΐων. Όπως δεν είχα άποψη για την πανδημία διότι ξεπερνούσε το γνωστικό μου πεδίο και άκουγα τις συμβουλές των ειδικών, έτσι δεν έχω άποψη για το τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά με τις πυρκαγιές.
Μπορώ όμως να πω κάτι μετά βεβαιότητος βασισμένος και στις γνώσεις μου για τη λειτουργία των σωμάτων ασφαλείας αλλά και στη διεθνή μου εμπειρία.
Δεν υπάρχει χώρα στον μάταιο τούτο κόσμο που να διαθέτει μηχανισμούς αντιμετώπισης 175 μετώπων πυρκαγιάς μέσα σ ένα 48ωρο.
Καμία! Ούτε οι υπερδυνάμεις αυτού του πλανήτη.
Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στις ΗΠΑ, βίωσα πολλές φορές την απελπισία των Πυροσβεστικών σωμάτων και των αρχών εν γένει απέναντι στη μανία της φύσης.
Είδα μηχανισμούς πολλαπλάσιου μεγέθους και ασυγκρίτως περισσοτέρων επιχειρησιακών δυνατοτήτων από τους δικούς μας να σηκώνουν τα χέρια ψηλά μετά από wildfires όπως τις αποκαλούν (εσχάτως και Megafires).
Η χώρα μας διαθέτει μια έμπειρη και σοβαρή πολιτική ηγεσία και ένα αξιόμαχο επιχειρησιακό δυναμικό που όμως έχουν όρια.
Σωματικά, υλικοτεχνικά και εν γένει υπηρεσιακά.
Η αυταπάρνηση και ο καλός συντονισμός έχουν ταβάνι.
Τα φυσικά φαινόμενα και η δριμύτητα τους πάντα θα κερδίζουν.
Θέλω όμως να σταθώ στο ζήτημα της ασφάλειας.
Γενικότερα, αλλά και ειδικότερα.
Διότι η έννοια της ασφάλειας είναι επί της ουσίας μία.
Ομοούσια και αδιαίρετη.
Τα παρακλάδια της είναι όλα μέλη του ιδίου σώματος,
Λειτουργούν ως μια αλυσίδα που είναι τόσο δυνατή όσο ο κάθε κρίκος της ξεχωριστά!
Που ακόμα και μια ρωγμή μπορεί να την αποσυνθέσει άμεσα και καθολικά!
Στη χώρα μας παραδοσιακά η έννοια της ασφάλειας ήταν στην καλύτερη περίπτωση παρεξηγημένη, στη χειρότερη μισητή.
Ίσως, ευθύνεται το «χαλαρό» του συλλογικού μας υποσυνειδήτου.
Ίσως, το γεγονός ότι επί πολλές γενιές ήμασταν τρόπον τινά προστατευμένοι σε αυτό το κομμάτι της Μεσογείου και οι κίνδυνοι της καθημερινότητας μας ήταν περιορισμένοι.
Γεγονός είναι πως στο άκουσμα και μόνο της λέξης μας έπιανε μια αποστροφή.
Όποιος ασχολείτο με την ασφάλεια ήταν είτε «κολλημένος» με τους κανονισμούς είτε οπαδός του αστυνομικού κράτους.
Πάντως…παρίας.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι στη σύγχρονη πραγματικότητα η λεγομένη ολιστική προσέγγιση στην ασφάλεια, δεν αφήνει εκτός καμία πτυχή του κοινωνικού γίγνεσθαι.
Η ασφάλεια από το κοινό έγκλημα, σχετίζεται με την πυρασφάλεια, με τη θαλάσσια ασφάλεια, με την κυβερνο-ασφάλεια, με την ασφάλεια ιδιωτικής περιούσιας και όλες μαζί με την Εθνική μας ασφάλεια!
Όσο παράξενο και αν ακούγεται όλοι αυτοί οι τομείς είναι αλληλένδετοι σε μεγαλύτερο βαθμό από αυτόν που φανταζόμαστε.
Σαν ένα μεγάλο ντόμινο, οι αρνητικές εξελίξεις σε οποιοδήποτε από αυτούς τους τομείς, συμπαρασύρουν και τους άλλους σε ένα αποσταθεροποιητικό κρεσέντο που μπορεί να αποβεί μοιραίο για τα συμφέροντα και ακόμα την ίδια την ύπαρξη της πατρίδας.
Γίνεται πλέον αντιληπτό ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να ευημερήσει αν δεν έχει διασφαλίσει συνθήκες ασφαλούς διαβίωσης σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας.
Η ασφάλεια (με όποιο συνθετικό μπροστά) είναι προϋπόθεση για την ευημερία.
Η επένδυση στον νευραλγικό τομέα της ασφάλειας είναι επένδυση που θα αποσβέσει γρήγορα το ελληνικό κράτος και θα αρχίσει να απολαμβάνει τους καρπούς της άμεσα.
Σε παλαιότερο άρθρο μου είχα κάνει έκκληση να αποδοθεί στους φορείς ασφαλείας ένα σημαντικό πόσο από τις ενισχύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης.
Με χαρά πληροφορούμαι ότι είναι ειλημμένη απόφαση να ενισχυθούν οι υποδομές ασφαλείας της χώρας για την αντιμετώπιση όλων των μορφών ασύμμετρων απειλών.
Πολύς λόγος γίνεται εσχάτως για την ατομική ευθύνη και αν είναι πιο σημαντική από την κρατική ευθύνη απέναντι στους πολίτες.
Έχω την αίσθηση ότι αυτό είναι ψευτοδίλημμα.
Το κράτος έχει σίγουρα ευθύνη εκ του Νόμου και του Συντάγματος να προστατεύει τους πολίτες ακόμα και αν εκείνοι δεν επιθυμούν να προστατευθούν…
Το σύγχρονο περιβάλλον απειλών όμως είναι ιδιαιτέρως περίπλοκο και εντός αυτού δεν μπορεί να υπάρξει το «κράτος-πατερούλης» που θα μεριμνά για τα πάντα.
Δεν είμαστε υπήκοοι, είμαστε πολίτες με γνώση, κρίση και λογική.
Για να ξαναγυρίσω στο αρχικό παράδειγμα λοιπόν, το ασφαλές κράτος αρχίζει με τον λογικό πολίτη που εγκαθιστά σύστημα συναγερμού και πόρτα ασφαλείας στο σπίτι του, το ασφαλίζει για φωτιά (ιδίως αν το έχτισε μέσα σε δασική έκταση), καθαρίζει τα ξερά κλαδιά και χόρτα και συνεργάζεται με τις αρχές.
Που δεν κινείται στη ΛΕΑ επιδεικνύοντας όχι απλώς παράνομη αλλά άκρως αντικοινωνική συμπεριφορά.
Που δεν βρίζει αστυνομικούς και πυροσβέστες όταν δεν βρίσκονται έξω από την πόρτα του.
Που φωνάζει για αστυνομοκρατία αλλά οργίζεται όταν δεν υπάρχει ένας αστυνομικός έξω από την πόρτα του όταν τον χρειαστεί.
Το δε κράτος εξοπλίζεται, εκπαιδεύεται, μαθαίνει και μεριμνά.
Μια αλυσίδα αρωγής, υπευθυνότητας και κατανόησης που δεν διαρρηγνύεται.
Ας γλείψουμε τις πληγές μας και ας αναλογιστούμε όλοι τι θα πράξουμε την επόμενη φορά.
Διότι θα έλθει…
ΥΓ. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για εμπρησμούς σε όλη την επικράτεια. Η κρατική ασφάλεια που τόσες επιτυχίες έχει στο ενεργητικό της, πρέπει να αναλάβει τη διερεύνηση του φαινομένου.
* Ο Κωνσταντίνος Δούβλης είναι εγκληματολόγος, διδάκτωρ Κοινωνιολογίας της Αστυνόμευσης.
