Του Τάσου Ι. Αβραντίνη
Στο πλαίσιο της παρουσίασης της ατζέντας «Ελλάδα 2012», το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών «Μάρκος Δραγούμης» (ΚΕΦίΜ) παρουσίασε μεταξύ άλλων μια επεξεργασμένη πρόταση για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ο τίτλος της πρότασης «Εκπαίδευση: από τον κρατικό έλεγχο στη δημιουργία ελευθερίας».
Καθώς η 4η Βιομηχανική Επανάσταση αναμένεται να προκαλέσει πολύ μεγάλες αλλαγές στην οικονομία και τις αγορές εργασίας του μέλλοντος, αντιστοίχως μεγάλες είναι οι νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα παραδοσιακά συστήματα εκπαίδευσης.
Σύμφωνα, λ.χ., με πρόσφατη μελέτη του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, έως το 2022 περισσότεροι από το 54% των εργαζόμενων θα χρειαστούν επανακατάρτιση (reskilling) ή αναβάθμιση των δεξιοτήτων τους (upskilling), ενώ όλες οι σχετικές έρευνες συμφωνούν ότι η πλειονότητα των σημερινών επαγγελμάτων δεν θα υπάρχει στο πολύ κοντινό μέλλον. Η πλειονότητα των εργαζομένων θα αλλάξει κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου της περισσότερες από τέσσερις δουλειές.
Η συζήτηση για το ποιες νέες δεξιότητες θα πρέπει να καλλιεργηθούν έχει ξεκινήσει προ πολλού στις προηγμένες χώρες. Παρά τις διαφοροποιήσεις που παρατηρούνται, όλοι οι ειδικοί συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η έμφαση θα δοθεί σε δεξιότητες, οι οποίες είτε δεν μπορούν να υποκατασταθούν από την τεχνολογία είτε δρουν συμπληρωματικά με γνωστικές δεξιότητες, τις οποίες θα μιμούνται πλέον οι «μηχανές».
Είναι επίσης δεδομένο ότι, πέρα από την αυτονόητη αύξηση της ζήτησης σε ψηφιακές δεξιότητες, ακόμη μεγαλύτερη θα είναι η ζήτηση για πολύ «ανθρώπινες» δεξιότητες ή αλλιώς τις λεγόμενες «δεξιότητες του 21ου αιώνα», όπως η δημιουργικότητα, η ενσυναίσθηση, η πρωτοτυπία, η μεταγνώση, η κριτική σκέψη, η πειθώ, η επιμονή, η προσαρμοστικότητα, η προσοχή στη λεπτομέρεια κ.ο.κ. (ενδεικτικά The Future of Jobs Report, 2018; Fostering and Measuring Skills: Improve Cognitive and Non-Cognitive Skills to Improve Lifetime Success, OECD 2014). Πρόκειται δηλαδή για τις δεξιότητες που συνειδητά υποβαθμίζει το ελληνικό υπερσυγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Οι παραπάνω αλλαγές είναι λογικό να προκαλούν ανησυχία σε πολλούς. Επίσης, είναι βέβαιο ότι ο φόβος για το μέλλον θα γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τις δυνάμεις του λαϊκισμού. Η ιστορική εμπειρία αποδεικνύει ωστόσο ότι τέτοιου είδους ανησυχίες δεν είναι βάσιμες. Αντιθέτως, είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι διάφορες βιομηχανικές επαναστάσεις δημιούργησαν πολύ περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας από όσες εξαφανίστηκαν από την τεχνολογική εξέλιξη.
Στη λογική αυτή κινείται και η πρόταση του ΚΕΦίΜ. Τα κύρια χαρακτηριστικά της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που θα μας επιτρέψει να προετοιμαστούμε κατάλληλα για τις παραπάνω προκλήσεις θα πρέπει να είναι:
- μέγιστη αυτονομία σχολείων και πανεπιστημίων,
- ελεύθερη επιλογή σχολείου και συνακόλουθα διαφάνεια και λογοδοσία για τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα,
- ενίσχυση του ανταγωνισμού σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, με στόχο τη βελτίωση και την προσέλκυση μαθητών και φοιτητών,
- για τον εκπαιδευτικό, αυστηρό σύστημα επιλογής, συστηματική αξιολόγηση, συστηματική επιμόρφωση και κίνητρα για ανέλιξη των ικανότερων,
- προώθηση της αριστείας και της αξιοκρατίας παντού.
Τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα είναι αυτές που θα επιτρέψουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας και τη μετατροπή της εκπαίδευσης από πρόβλημα σε ευκαιρία.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο Παρασκευής 12 Απριλίου
