Του Θάνου Πλεύρη*
Σε μια εποχή πλήρους δαιμονοποίησης της φαρμακευτικής βιομηχανίας η χώρα αναζητά επενδύσεις προκειμένου να μπορέσει να έχει αναπτυξιακό πρόσημο στην οικονομία. Η φαρμακοβιομηχανία παραμένει ισχυρός πυλώνας προστιθέμενης αξίας στο ΑΕΠ της Ελλάδας με ισχυρή εγχώρια φαρμακοβιομηχανία άκρως ανταγωνιστική με εξαγωγικό προσανατολισμό.
Οι παραγωγικές αυτές μονάδες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα παρέχουν εργασία σε χιλιάδες κόσμο ενώ παράλληλα με τις εξαγωγές βοηθούν στη βελτίωση του ισοζυγίου της χώρας και πληρώνουν εκατομμύρια Ευρώ ετησίως σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές. Γι αυτόν τον λόγο και πρέπει να υπάρχουν κίνητρα για την ενίσχυσή τους.
Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία κερδίζει διαγωνισμούς στο εξωτερικό και λόγω του υψηλού επιπέδου ποιότητας εγκαταστάσεων και ανθρωπίνου δυναμικού κερδίζει έδαφος στον διεθνή ανταγωνισμό. Το υψηλό ανθρώπινο δυναμικό της χώρας σε ιατρικό προσωπικό και επαγγελματίες στο χώρο του φαρμάκου και της υγείας δίνει τη δυνατότητα ανάπτυξης και του τομέα των κλινικών δοκιμών φαρμάκων. Οι κλινικές δοκιμές φαρμάκων γίνονται κυρίως από μεγάλες εταιρίες και παρέχουν πλεονεκτήματα τόσο στον τομέα της υγείας όσο και στην οικονομία.
Βασικό πλεονέκτημα είναι αρχικά ένα ανθρωποκεντρικό, καθώς ο ασθενής έχει πρόσβαση σε νέες, τις πιο εξελιγμένες θεραπείες και πολλές φορές του δύνεται δυνατότητα να βρεθεί σε μια κλινική δοκιμή όταν η στατική ιατρική αδυνατεί να δώσει λύσεις. Παράλληλα σε οικονομικό επίπεδο οι κλινικές δοκιμές συνδυάζονται με έσοδα για την χώρα, το σύστημα υγείας, δημιουργία θέσεων εργασίας και μάλιστα υψηλών απαιτήσεων και αμοιβών.
Σύμφωνα με ενδιαφέρουσα παρουσίαση στοιχείων στην ΔΕΘ προέκυψε ότι στην ΕΕ επενδύονται ετησίως 34 δις ευρώ στις κλινικές δοκιμές. Στην Ελλάδα δυστυχώς το 2014 επενδύθηκαν 80 εκ και το 2016 λόγω του αντεπενδυτικού κυβερνητικού προγράμματος των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ αντί το ποσό αυτό να αυξηθεί επενδύθηκαν μόλις 42 εκ ευρώ. Στο Βέλγιο με αντίστοιχο πληθυσμό επενδύονται 2,9 δις ευρώ το χρόνο.
Άμεσα λοιπόν γίνεται αντιληπτό ότι εάν η χώρα δώσει κίνητρα στην ανάπτυξη των κλινικών δοκιμών και φθάσουμε όχι στα 2,9 δις ευρώ του Βελγίου άλλα έστω τα 200 εκ, στόχος άκρως ρεαλιστικός, τα οφέλη για το σύστημα υγείας, τον ασθενή και την οικονομία θα είναι άμεσα. Ειδικώς τώρα που έχει τροποποιηθεί το ευρωπαϊκό πλαίσιο με τον Νέο Κανονισμό 536/14 που θα τεθεί σε ισχύ η χώρα δεν πρέπει να χάσει ευκαιρίες.
Η απροθυμία ανάπτυξης κλινικών δοκιμών από τις εταιρίες εντοπίζεται σε δύο βασικά επίπεδα. Στον επίπεδο των καθυστερήσεων στις εγκρίσεις στα Νοσοκομεία και στην απουσία κινήτρων. Βασικά λόγω του μηχανισμού αυτόματης επιστροφής (claw back) υπάρχουν αντικίνητρα τόσο για την προσέλκυση κλινικών δοκιμών, αλλά κυρίως και για την στήριξη της παραγωγικής διαδικασίας στην χώρα, αφού εταιρίες που επενδύουν με ισχυρή βιομηχανικές μονάδες παραγωγής φαρμάκου στην χώρα δεν έχουν κανένα ουσιαστικό κίνητρο. Ειδικά η σημερινή κυβέρνηση δημιούργησε λόγω της ποινικοποίησης του επιχειρείν απροθυμία των εταιριών σε επενδύσεις και για αυτό μάλιστα μειώθηκαν και τα ποσά των κλινικών δοκιμών στο μισό. Η δε παραγωγική διαδικασία πιέζεται, καθώς επί ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ διπλασιάστηκε λόγω της ανικανότητας ελέγχου της δαπάνης το claw back.
Η πολιτεία λοιπόν πρέπει να δώσει κίνητρα στις εταιρίες που παράγουν φάρμακα στην Ελλάδα ή διενεργούν κλινικές δοκιμές, ιδίως φάσης I και II, που σήμερα δεν διενεργούνται σχεδόν καθόλου. Η ύπαρξη του μηχανισμού αυτόματης επιστροφής (claw back) που είναι ο βασικότερος παράγοντας πίεσης της φαρμακοβιομηχανίας μπορεί να αποτελέσει και το εφαλτήριο δημιουργίας κινήτρων.
Στο πρότυπο της Πορτογαλίας η Ελλάδα μπορεί να συνδέσει ποσοστιαία μείωση του claw back στις εταιρίες που είτε παράγουν στην Ελλάδα είτε διενεργούν κλινικές δοκιμές. Επειδή μάλιστα το ΣτΕ παγίως έχει αποφανθεί ότι το claw back δεν είναι ούτε φόρος ούτε τέλος δεν συνιστά μια τέτοια πρωτοβουλία και αντίθεση στο Ευρωπαϊκό κεκτημένο. Το πώς θα δοθούν αυτά τα κίνητρα είναι θέμα στάθμισης μιας φιλοεπενδυτικής κυβέρνησης που δεν μπορεί να είναι η σημερινή. Η ουσία είναι ότι με αυτόν τον τρόπο θα δοθούν κίνητρα στις φαρμακοβιομηχανίες να παράγουν στην Ελλάδα και να την επιλέγουν για διενέργεια κλινικών δοκιμών.
Εν τέλει προς όφελος και της υγείας των ασθενών και της οικονομίας είναι μέσω κινήτρων μείωσης του claw back ή ασφαλιστικών εισφορών στις εταιρίες που παράγουν στη χώρα ή διενεργούν κλινικές δοκιμές να επιβραβεύονται όσοι επιλέγουν να παράγουν στην χώρα ή να συμβάλλουν στην αύξηση της καινοτομίας.
*Ο κ. Θάνος Πλεύρης είναι τ. Βουλευτής Α Αθηνών ΝΔ, κάτοχος διδακτορικού τίτλου στο Νομικό Πλαίσιο των Κλινικών Δοκιμών Φαρμάκων.
