Για το πολυδιαβασμένο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της Τάρα Γουέστοβερ «Μορφωμένη» που εξέδωσε ο «Ίκαρος», στην εξαιρετική μετάφραση, σε άψογα Ελληνικά της Μαρίας Φακίνου και με τη φροντισμένη επιμέλεια που είναι πλέον «σήμα κατατεθέν» του ιστορικού εκδοτικού οίκου, μάλλον έχουν γραφτεί τα πάντα.
Το βιβλίο έγινε παγκόσμιο best seller, έμεινε στην κορυφή κάθε λίστας με ευπώλητα για πολλούς μήνες, γράφτηκαν γι αυτό πλήθος άρθρων στο διεθνή Τύπο και σχολιάστηκε εκτενώς και στη χώρα μας.
Η ιστορία με λίγα λόγια είναι η εξής: η συγγραφέας, μέλος μια πολυμελούς οικογένειας φονταμενταλιστών Μορμόνων που ζει στο Αϊντάχο, σε μια ορεινή, απομονωμένη περιοχή των ΗΠΑ, μεγαλώνει με τα έξι αδέλφια της σε μια μάντρα με παλιοσίδερα. Ο πατέρας δεν αφήνει τα παιδιά του να πάνε στο σχολείο, η ίδια η ηρωίδα μπαίνει για πρώτη φορά στη ζωή της σε τάξη στα 17 ενώ δεν γνωρίζει ο,τιδήποτε για τον κόσμου, ούτε καν ότι έγιναν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι.
Μέχρι τότε είναι αυτοδίδακτη, διαβάζοντας στο σπίτι προφητείες Μορμόνων και μαθαίνοντας μόνη της άλγεβρα και τριγωνομετρία αφού η μόνη της φιλοδοξία τότε ήταν να πάει στο πανεπιστήμιο για να ασχοληθεί συστηματικά με τη μουσική και το τραγούδι και το μάθημα της Άλγεβρας ήταν προαπαιτούμενο.
Αντ' αυτού κατάφερε να βρεθεί στο Κέιμπριτζ και στο Χάρβαρντ και να αναδειχθεί διδάκτορας της Ιστορίας από το πρώτο.
Το βιβλίο είναι μια αφήγηση αυτής της πορείας με μια εντυπωσιακή έλλειψη καταγγελτικότητας, με την αγάπη της ηρωίδας για την οικογένειά της και τους γονείς της να μένει άσβεστη ακόμα κι όταν συνειδητοποιεί την κατάστασή τους, ακόμα κι όταν εκείνοι εκλογικεύουν την άγρια ψυχολογική κακοποίηση που ασκούσε συστηματικά στ' αδέλφια του ο ένας, μάλλον διαταραγμένος μεγαλύτερος αδελφός.
Αυτό είναι το μυθιστόρημα. Ένας θρίαμβος της μεταμορφωτικής δύναμης της μόρφωσης.
Υπάρχει όμως μια πτυχή του μυθιστορήματος που έχει μείνει ασχολίαστη. Καμπή στην πορεία αυτής της γυναίκας ήταν πάντα κάποιος άντρας. Στην αρχή, ο αδελφός της ο Τάιλερ, ο πρώτος από τα αδέλφια της που κατάφερε να βρει το σθένος να «δραπετεύσει» από αυτή την απίθανη οικογένεια ο οποίος την ωθούσε συστηματικά να διαβάζει μόνη της και να αναζητήσει στην οργανωμένη εκπαίδευση και τη μόρφωση καταφύγιο.
Στο Κολέγιο, όταν έκπληκτη ανακαλύπτει πόσα δεν ξέρει, δεν είχε ιδέα ότι είχε συμβεί το Ολοκαύτωμα, υπάρχει ο καθηγητής της Εβραϊκής Ιστορίας. Εκείνος, αντί να τη διώξει, να την απογοητεύσει, να αποτρέψει το πρόσωπο με φρίκη και τελικά να αδιαφορήσει, όταν του εξομολογείται ότι δεν είχε πάει ποτέ στο σχολείο, την ενθαρρύνει. Μάλιστα με δική του φροντίδα παίρνει την υποτροφία Gates για να περάσει ένα καλοκαίρι στο Κέμπριτζ. Ναι, στο Κέμπριτζ της Μεγάλης Βρετανίας.
Στο θρυλικό, μεγαλοπρεπές Κέμπριτζ που συγκεντρώνονται οι καλύτεροι και οι πιο φιλόδοξοι από όλα τα μέρη του κόσμου, υπάρχει η συνήθεια κάθε φοιτητής με υποτροφία να έχει έναν επιβλέποντα καθηγητή. Κι έτσι, το ασήμαντο κοριτσάκι από το Αϊντάχο που μέχρι τα 17 δεν είχε πάει στο σχολείο, βρίσκεται με επιβλέποντα μια εμβληματική φυσιογνωμία στην επιστήμη της Ιστορίας (και του Ολοκαυτώματος). Κι αυτός, η φίρμα, όταν καταλαβαίνει ποια έχει απέναντί του, αντί να αδιαφορήσει ασχολείται. Αφιερώνει ώρες, την ενθαρρύνει χωρίς όμως να της ωραιοποιήσει την κατάσταση. Γιατί τελικά αυτό που κάνει το Κέμπριτζ ξακουστό είναι τούτο: οι καθηγητές του έχουν πλήρη συναίσθηση του τεράστιου χρέους τους προς τους φοιτητές τους και τη γνώση.
Στους τρεις αυτούς άντρες να προσθέσουμε τους φίλους της πρωταγωνίστριας. Επειδή και η ίδια δείχνει ένας άνθρωπος ευαίσθητος και χωρίς κακίες έχει προσελκύσει ανθρώπους, άντρες, φίλους καλούς ανθρώπους που της συμπαραστέκονται χωρίς να θέλουν να της επιβληθούν.
Το μυθιστόρημα «Μορφωμένη» είναι μια ιστορία για τη μεταμορφωτική δύναμη της εκπαίδευσης, της μόρφωσης. Είναι ένα μυθιστόρημα για τη γενναιότητα που οι γυναίκες επιδεικνύουν συχνά όταν συνειδητοποιούν την αδιέξοδη κατάσταση που έχουν περιέλθει. Αλλά είναι κι ένα μυθιστόρημα για τους άντρες που είτε βγήκαν από το δρόμο τους είτε έκαναν απλώς στο ακέραιο το καθήκον τους προς τη συνάνθρωπο, τη συμπολίτη, τη φοιτήτρια με αποτέλεσμα να της αλλάξουν τη ζωή με τρόπο θαυμαστό.
Η χειραφέτηση των γυναικών περνάει μέσα από τους άντρες γιατί αυτοί είναι ο ισχυρός πόλος στο σύστημα. Αυτοί θα μετουσιώσουν κάθε ευκαιρία σε κατάκτηση. Η χειραφέτηση περνάει μέσα από αυτόν που έχει την εξουσία. Κι αυτοί, ακόμα και σήμερα, τον 21ο αιώνα είναι οι άντρες: οι πατεράδες, οι αδελφοί, οι δάσκαλοι, οι σύντροφοι.
Να διαβάσετε το βιβλίο.
Tara Westover, Μορφωμένη. Εκδόσεις Ίκαρος.
