της Μαρίας Χούκλη
Με θηρία στο κλουβί μοιάζουν πολλοί χρήστες των social media. Αιωνίως πεινασμένοι για σάρκα και αίμα. Σχεδόν βλέπεις να κουνούν την ουρά τους από ευχαρίστηση μόλις εμφανιστεί καινούργιο θήραμα. Ζωντανό κατά προτίμηση, για να πονάει, αλλά και νεκρό δεν τους κακοπέφτει.
Πρόσφατο παράδειγμα, η περίπτωση γνωστού μπλόγκερ με χολερική, οφιώδη ρητορική εναντίον όσων δεν συμφωνούσαν με τις αντισυστημικές (ή επαγγελματικές – όπως αποδείχθηκε – θέσεις του) και του υπεραιωνόβιου χουντικού που ουδέποτε μετανόησε για τα βασανιστήρια στα οποία υπέβαλλαν τους αντιπάλους τους οι συνταγματάρχες.
Πολλές οι αναρτήσεις που τους υπερασπίστηκαν σαν θρησκευτικά τοτέμ, αλλά μέχρι εκεί. Μετρημένα στα δάχτυλα ήταν τα άρθρα που εξέφρασαν με κοφτερό ύφος αλλά κόσμια, την απαξιωτική άποψη τους για ό,τι έπραξαν δημοσίως οι θανόντες, οποίοι προφανώς δεν μπορούν να συγκριθούν σαν ιμάντες του «κακού», απλώς η συγκυρία του μοιραίου, τους έκανε δημοφιλή topic που «έτρεχαν» παράλληλα στο twitter και στο facebook.
Τα περισσότερα σχόλια ήταν υβριστικά. Τυφλά υβριστικά. Από ομοϊδεάτες των θανόντων κατά όσων τους άσκησαν κριτική και από διαφωνούντες με τους τεθνεώτες εναντίον όσων τους υπερασπίζονταν. Σχόλια εξοντωτικά, αφανιστικά, αρένα, γήπεδο και βούρκος.
Μάλλον πρέπει να το συνηθίσουμε.
Αυτός ο άυλος κλωβός όπου ζούμε μια δεύτερη ζωή, κάνει απύλωτο το στόμα μας και αχαλίνωτο το χέρι μας πάνω στο πληκτρολόγιο, γιατί συνομιλούμε με τους «ομοίους» μας. Απευθυνόμαστε στη φυλή των φίλων και μπορούμε να ανοιχτούμε άφοβα. Χαιρόμαστε με τα likes, ορμάμε στα dislikes, ικανοποιημένοι από τη βοή που προκαλέσαμε, ενώ απλώς είναι η ηχώ του «θαλάμου».
Το πιθανότερο είναι, αν βρισκόμασταν πρόσωπο με πρόσωπο με τους social media-κούς φίλους και ακολούθους, να μην χρησιμοποιούσαμε τις ίδιες εκφράσεις, αυτό τουλάχιστον έδειξε σχετική έρευνα στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με τον ιστότοπο Big Think. Οι άνθρωποι ενεργούν με διαφορετικό τρόπο σε απευθείας σύνδεση – συχνά χειρότερο – από ό,τι όταν βρίσκονται απέναντι, πρόσωπο με πρόσωπο. Γιατί; Διότι, στο διαδίκτυο βλέπουμε τους άλλους σαν χαρακτήρες σε ένα γιγαντιαίο ψηφιακό δράμα παρά σαν ανθρώπινα όντα. Σαν avatars των καταχωρισμένων φίλων. Όσο ανταλλάσσουμε δηλητήρια τόσο θα τρέφεται η αίσθηση του avatar, θα λιγοστεύει το αίσθημα του σεβασμού της άλλης άποψης και η προσπάθεια αποδυνάμωσή της με επιχειρήματα ή έστω με έναν ζωηρό διάλογο που δεν θα εξαντλείται σε κοσμητικά επίθετα και κατάρες. Το ρίσκο του μίσους είναι μεγάλο. Μοιάζει με άμμο και πάει παντού, μπλοκάροντας σιγά-σιγά την ορθή σκέψη.
Είναι βέβαιο ότι έτσι θα συνεχίσει να λειτουργεί η ηλεκτρονική δημοκρατία. Με τη χαρά της δημόσιας διαπόμπευσης, με ανοησίες και ασυναρτησίες, με στομφώδη κείμενα ακαλλιέργητων ανθρώπων και δήθεν πληροφορίες από ανενημέρωτους, αλλά αυτή είναι-ξαναλέω η ηλεκτρονική δημοκρατία.
Το πρόβλημα το μεγάλο είναι ότι δεν υπάρχουν ισχυρά αντίβαρα στην σαγηνευτική έλξη που ασκεί το κύλισμα στη λάσπη.
Θα μου πείτε, εδώ αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχουν θεσμικά αντίβαρα, ανεξάρτητη και ορθολογική σκέψη στην πραγματική δημοκρατία, θα υπάρχει στη ζούγκλα του διαδικτύου!
