Διαβάζοντας το άρθρο της Νεκταρίας Μαραγιάννη εδώ στο liberal, σχετικά με την παρουσίαση της τραγωδίας «Πέρσες» του Αισχύλου στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, δεν θα μπορούσαμε παρά να κάνουμε αναγωγές με τον πόλεμο που ζούμε σήμερα, σε μια χώρα της οποίας η πρωτεύουσα, το Κίεβο, απέχει λιγότερο από 1.500 χλμ. από την Αθήνα. Σε μια χώρα που είναι σχεδόν δίπλα μας.
Δυστυχώς στη χώρα μας, δεν είναι λίγοι οι πολίτες που δεν έχουν αντιληφθεί το τι συμβαίνει σήμερα στη γειτονιά μας. Και όσοι το έχουν αντιληφθεί εστιάζουν, περισσότερο στις επιπτώσεις που τους αφορούν άμεσα, όπως είναι η αύξηση των τιμών σε καύσιμα, σε θέρμανση και ηλεκτρικό. Αποφεύγοντας να δουν με τα μάτια τους τη φρικαλεότητα του πολέμου, την αλαζονεία της εξουσίας, καθώς και τον πόνο από τις ζωές που χάνονται βίαια και ξαφνικά.
Η τραγωδία πραγματεύεται τον αντίκτυπο, που είχε στην περσική αυλή στα Σούσα, η ήττα των Περσών στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, που ήταν η σφοδρότερη και πιο καθοριστική μάχη της δεύτερης περσικής εισβολής στην Ελλάδα. Οι «Πέρσες» είναι ένα βαθιά αντιπολεμικό έργο. Διότι ο Αισχύλος παρ’ όλο που εστιάζει στη δικαιοσύνη, στον αγώνα για την ανεξαρτησία, στον αγώνα κατά της καταπίεσης και της μεγαλεπίβολης κυρίαρχης δύναμης των Περσών που είχαν κάψει μέχρι και τους ναούς των Θεών των Αθηναίων στην Αττική, δείχνει μια μοναδική ανθρωπιά και ενσυναίσθηση, κατανοώντας τον αντίπαλο, αντιλαμβανόμενος τον πόνο του.
Η επηρμένη και βλάσφημη συμπεριφορά του Ξέρξη, έχει υπερβεί ακόμα και αυτά τα όρια που έχουν θέσει οι δίκαιοι κριτές, που είναι οι Θεοί. Και έτσι έρχεται η νέμεσις και τιμωρεί τον υβριστή. Αφού το αποτέλεσμα της ναυμαχίας της Σαλαμίνας είναι καταστροφικό για τους Πέρσες, με δεδομένο ότι τριακόσιες δέκα τριήρεις, είχαν βυθίσει χίλια διακόσια επτά περσικά καράβια. Η συγκεκριμένη τραγωδία του Αισχύλου περιγράφει και αναπαριστά την ήττα μιας χρυσοποίκιλτης αυτοκρατορίας, αναδεικνύοντας τον θρίαμβο της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.
Πώς εξηγεί την καταστροφή των Περσών, ο Αισχύλος; Την αποδίδει στην ύβρη του Ξέρξη. Και όπως είχε περιγράψει σε παλαιότερη σχετική ανάλυση του ο Κων. Γεωργουσόπουλος, το φινάλε των Περσών, όπου ένας ταπεινωμένος ηγεμόνας ρακένδυτος οδηγείται στα «παρασκήνια» από τον οργισμένο και θρηνούντα Χορό είναι η εικόνα του Ναπολέοντα, του Χίτλερ, του Μουσολίνι, του Σαντάμ Χουσεΐν, του Πολ Ποτ μετά από τις ήττες του και μέσα σε ποταμούς αιμάτων και δακρύων. Και όπως είχε σημειώσει, οι «Πέρσες» του Αισχύλου δεν είναι ιστορικό δράμα. Είναι ένας στοχασμός πάνω στην Ιστορία ως αφήγηση των ύβρεων μωροφιλόδοξων ηγεμόνων και αστόχαστων, αφελών λαών.
Όπως σημειώνει και η Νεκταρία Μαραγιάννη, μέσα από την παράσταση εγείρεται το ερώτημα εάν ο υπαίτιος του πολέμου συναισθάνεται και πονά για την απώλεια ή εξακολουθεί να υπερισχύει η αλαζονεία και η τάση επεκτατισμού. Και ο υπαίτιος βρίσκεται απέναντι από όλους εκείνους που έχασαν κάποιον δικό τους. Και καθώς τον περικυκλώνουν, μιλούν δυνατά και σπαραχτικά με φράσεις όπως «μαύρη καταραμένη συμφορά», «κλάψε το στράτευμα», «στα μάτια σου βροχή το δάκρυ», «χτύπα το στήθος σου, πες μοιρολόγια», προχωρώντας όλοι μαζί προς το σκοτάδι, ώσπου χάνονται.
Όταν λοιπόν κουβαλάμε μια τόσο πλούσια και βαριά κληρονομιά, όπως είναι «Οι Πέρσες» του Αισχύλου πως είναι δυνατόν σήμερα να κρατάμε ίσες αποστάσεις ανάμεσα στο θύτη και στο θύμα; Ανάμεσα στον εισβολέα και στον αμυνόμενο; Πώς είναι δυνατόν να μην καυτηριάζουμε τον ηγεμόνα – υπαίτιο και να μιλάμε για ένα γενικόλογο σταμάτημα του πολέμου; Πώς είναι δυνατόν να μην αντιστεκόμαστε στην αλαζονεία και στον επεκτατισμό; Και να γκρινιάζουμε, που το χειμώνα που έρχεται δεν θα έχουμε επαρκή θέρμανση και θα υποστούμε μια πιεστική υποχώρηση στο επίπεδο της ζωής μας; Η αισχυλική τραγωδία είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.
Υ.Γ. Μπορείτε να ακολουθείτε την αρθρογραφία της Νεκταρίας Μαραγιάννη επί θεμάτων πολιτισμού, στο https://www.liberal.gr/author/nektaria-maragianni/page1
