Εργολαβία με χαρακτηριστικά διορισμού και λύση αυθαίρετη έξω από τις διεθνείς πρακτικές, χαρακτηρίζει την τωρινή διοίκηση του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) η απερχόμενη διευθύντριά του Κατερίνα Κοσκινά, εξηγώντας στον «Φ» ότι «η κ. υπουργός ζητά στους ανθρώπους που τοποθέτησε να εφαρμόσουν αυτό που άφησα και φέρει την υπογραφή μου».
Μιλά για επιλεκτική μνήμη της υπουργού και εξηγεί πως, με την απαιτούμενη χρηματοδότηση, μπορούσε να ανοίξει το μουσείο το καλοκαίρι, την περίοδο δηλαδή που τώρα η κ. Ζορμπά τοποθετεί τα εγκαίνια. Ποιος, λοιπόν, ο στόχος της υπουργού; «Ίσως το άνοιγμα του μουσείου, ανεξάρτητα από τον τρόπο που θα γίνει αυτό, από την κυβέρνηση που της έδωσε αυτή τη θέση», απαντά η κ. Κοσκινά. Εύλογο, λέμε εμείς, γιατί πλησιάζουν και εκλογές!
Συνέντευξη στον Γιώργο Μυλωνά
- Η κ. Ζορμπά προ ημερών κάλεσε στο ΥΠΠΟΑ φορείς του εικαστικού χώρου για να συζητήσει τις διαδικασίες ανάδειξης διευθυντή στο ΕΜΣΤ. Γιατί τώρα αυτή η κουβέντα;
Δεν μπορώ να ξέρω. Είθισται οι συζητήσεις να προηγούνται των ενεργειών. Είναι μία κίνηση, λοιπόν, που ερχόμενη εκ των υστέρων επιβεβαιώνει την αποτυχία της απόφασης να προκηρυχθεί βιαστικά διαγωνισμός χωρίς να μελετηθούν οι συγκυρίες και χωρίς να έχει σχεδιαστεί σωστά. Ίσως έγινε για να προστατευθεί η υπουργός από μια επόμενη αποτυχία.
- Τι εννοείτε με αυτό;
Εννοώ ότι μ'' αυτόν τον τρόπο μπορεί να επικαλεστεί ότι το θέμα συζητήθηκε και ακούστηκαν απόψεις που έλαβε υπ'' όψιν. Δεν θα πρόκειται για μια Επιτροπή, που αμφισβητήθηκε όσο και η διαδικασία που ακολουθήθηκε, την οποία αποφάσισε και επέλεξε μόνη της.
- Προκαλεί απορία ότι η κ. Ζορμπά επέλεξε να ανοίξει το μουσείο με διευθυντή τον κ. Αντωνακάκη, ένα πρόσωπο εγνωσμένου κύρους, αλλά αρχιτέκτονα. Πώς το σχολιάζετε;
Καθίσταται σαφές ότι η κ. υπουργός έχει δική της άποψη για το πώς πρέπει να γίνουν τα πράγματα. Τώρα, αν αυτή η άποψη είναι καθαρά προσωπική ή βασίζεται σε μελέτη διεθνών πρακτικών, είναι άλλη ιστορία. Μου φαίνεται οξύμωρο η επίκληση διαδικασιών εκδημοκρατισμού, εκτός διεθνών πρακτικών και εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας. Η κατάληξη άλλωστε ήταν κακή. Η διαδικασία χαρακτηρίστηκε άγονη και προέκυψε κάτι που δεν προβλέπεται, ο διορισμός μεταβατικού διευθυντή και αναπληρωτή μεταβατικού διευθυντή. Άλλη πρωτοτυπία.
- Παγκόσμια η πρωτοτυπία της υπουργού;
Δεν γνωρίζω πού και αν υπάρχει κάτι αντίστοιχο. Ίσως, σε έκτακτο γεγονός - θάνατο, ασθένεια, παραίτηση. Υπάρχει βέβαια και η λογική της συνέχειας προς όφελος του οργανισμού, που της είναι γνωστή, αφού την εφάρμοσε σε άλλους οργανισμούς. Εδώ, πρόκειται για λύση αυθαίρετη, με χαρακτηριστικά διορισμού, που δεν σταματά με τα εγκαίνια του μουσείου, αλλά ισχύει επ'' αόριστον μέχρι να προκύψει νέος διευθυντής από διαδικασία που ακόμη δεν έχει ξεκινήσει.
- Με την κ. Συραγώ Τσιάρα, που ανέλαβε θέση αναπληρωτή, είχατε συνεργαστεί στο παρελθόν, στη Θεσσαλονίκη. Θεωρείτε τη στάση της αντισυναδελφική;
Το ήθος, δυστυχώς, είναι αποκλειστικά ζήτημα προσωπικής ερμηνείας. Άλλη ερώτηση;
- Τουλάχιστον η κ. Τσιάρα έχει εμπειρία, όχι μόνο ως ιστορικός τέχνης, αλλά και στη διοίκηση ενός μουσείου.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τόσο ο κ. Αντωνακάκης όσο και η κ. Τσιάρα είναι, ουσιαστικά, εργολάβοι, αφού θα εφαρμόσουν τη δική μου μελέτη και δουλειά. Σας ακούγεται συναδελφικό ή δεοντολογικά ορθό;
- Κι εσείς βρεθήκατε σε αντίστοιχη θέση, όταν διαδεχθήκατε την κ. Καφέτση.
Εγώ δεν λειτούργησα ως εργολάβος. Έκανα έργο που δεν είχε γίνει. Επιπλέον, δεν ξέρω αν θα ήμουν εκεί, αν γνώριζα σε τι περιπέτειες έμπαινα. Άλλα πίστευα, άλλα ίσχυαν. Άλλα έλεγε ο νόμος, άλλα έγραφε στο ΦΕΚ διορισμού μου. Ο νόμος λέει ότι ο διευθυντής διορίζεται για τέσσερα χρόνια κι εγώ βρέθηκα με θητεία 13 μηνών, παίρνοντας παρατάσεις που δεν προβλέπονται από τον νόμο. Μόνον εκ των υστέρων νομιμοποιήθηκε αναδρομικά η θητεία μου, συμπεριλαμβάνοντας και τους 13 μήνες υπολοίπου θητείας της προκατόχου μου. Αναγκάστηκα να προσφύγω δις στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Για να επανέλθω όμως στο ερώτημα, εγώ κλήθηκα να υλοποιήσω πράγματα για τα οποία δεν γνώριζα πως δεν είχαν γίνει. Αυτός είναι και ο λόγος που αρχικά φάνηκα αισιόδοξη ως προς τα εγκαίνια του μουσείου.
- Δηλαδή;
Ακούγοντας τόσα χρόνια ότι το ΕΜΣΤ είναι έτοιμο να ανοίξει, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι δεν είχε γίνει ούτε η προσωρινή παραλαβή του κτιρίου, πόσο μάλλον η οριστική. Ότι δεν υπήρχε εσωτερικός κανονισμός, ότι οι μελέτες δεν ήταν εγκεκριμένες. Η κ. Καφέτση είχε κάνει μία μουσειολογική μελέτη, η οποία δεν είχε λάβει τελική έγκριση από το συμβούλιο μουσείων, καθώς έπρεπε να γίνουν τροποποιήσεις. Οι υπόλοιπες μελέτες δεν είχαν τελικές εγκρίσεις. Δηλαδή υπήρχαν πολλές ελλείψεις και ανοιχτά μέτωπα, ενώ δινόταν η εντύπωση στα ΜΜΕ ότι όλα ήταν σχεδόν έτοιμα. Η προκάτοχός μου είχε πολλά χρόνια μπροστά της, από το 2000 έως και το 2014.
Εγώ στον λίγο χρόνο που είχα, ολοκλήρωσα μία μελέτη που εγκρίθηκε ομόφωνα και βάσει αυτής εγκρίθηκαν και οι υπόλοιπες μελέτες για τη λειτουργία και τον εξοπλισμό του κτιρίου. Υλοποιήθηκαν δηλαδή όλα τα προαπαιτούμενα λειτουργίας που ζητούσε και το Ίδρυμα Σ. Νιάρχος για να εγκρίνει τη δωρεά. Επίσης, κατατέθηκε προγραμματισμός. Λόγω αυτών εγκρίθηκε τον περασμένο Αύγουστο και η δωρεά των 3 εκατομμυρίων του Ιδρύματος. Αρα, έχω αφήσει μία σοβαρή παρακαταθήκη για την πλήρη λειτουργία του μουσείου. Η κ. υπουργός ζητά στους ανθρώπους που τοποθέτησε να εφαρμόσουν αυτό που άφησα και φέρει την υπογραφή μου.
- Η κ. Ζορμπά υποστηρίζει ότι δεν είχε αντίρρηση να συνεχίσετε, αν δίνατε απάντηση στο οριστικό άνοιγμα του μουσείου.
Δεν ισχύει αυτό. Αρχικά ισχυρίστηκε ότι δεν προσκόμισα επιχειρησιακό σχέδιο και απάντησα ότι δεν υπήρχαν ούτε τα χρήματα, ούτε οι κατάλληλοι άνθρωποι για να γίνει αυτό. Κατόπιν άκουσα πως δεν έδωσα ημερομηνία εγκαινίων στην υπουργό. Ισως η κ. υπουργός θυμάται μόνο το ήμισυ της απάντησής μου. Είπα, λοιπόν, ότι το άνοιγμα του ΕΜΣΤ είναι απόφαση πολιτική. Αυτά που έπρεπε να γίνουν από πλευράς του μουσείου, είχαν γίνει. Κατά συνέπεια, από την ίδια αναμέναμε πλέον απάντηση. Αυτό που εκκρεμούσε ήταν η έγκριση τακτικού προϋπολογισμού, ικανού να καλύψει τα ανελαστικά έξοδα της λειτουργίας και μισθοδοσίας. Αν αυτό συνέβαινε στις αρχές του 2018, όπως μας είχε υποσχεθεί η κ. Κονιόρδου, τότε θα είχαμε εγκαίνια τον Δεκέμβριο του '18.
Διαβεβαίωσα την κ. υπουργό ότι αν εγκρίνει τον προϋπολογισμό του 2019 έγκαιρα και έρθουν οι αναγκαίοι νέοι υπάλληλοι, μπορεί το ΕΜΣΤ με πίεση να ανοίξει τέλη Ιουνίου - μέσα Ιουλίου, προκειμένου να μη χαθεί δεύτερη τουριστική σεζόν. Είχαν γίνει οι διαδικασίες και αναμέναμε τα κονδύλια. Εννοείται ότι χρονικά ήταν πιεστικό, αλλά εφικτό, παρόλο που το Ιδρυμα μας έδινε περισσότερο χρόνο για να γίνουν τα πράγματα σωστά. Αυτό αναφέρεται σε δημοσιεύματα και απαντήθηκε και κατά τη συνέντευξη Τύπου. Είχα μάλιστα καταθέσει και πρόταση για την έναρξη: στους τρεις επάνω ορόφους να εκτεθεί η μόνιμη συλλογή και στους κάτω ορόφους να εκθέσουμε νέα αποκτήματα και να μεταφέρουμε, με χορηγία που είχε ήδη βρεθεί, την Μπιενάλε κινούμενης εικόνας από το Μουσείο Mamco, στην οποία συμμετείχαν το ΕΜΣΤ και η ΤΑΤΕ.
- Επιτρέψτε μου, κυρία Κοσκινά, για να το καταλάβει ο κόσμος, το ζήτημα που θέσατε στην υπουργό για το άνοιγμα του μουσείου είναι ο προϋπολογισμός. Ζητήσατε χρήματα για να λειτουργήσει το μουσείο.
Το διοικητικό συμβούλιο του μουσείου ζητάει. Εγώ εισηγούμαι. Με τις οικονομικές υπηρεσίες ενημερώσαμε για το ύψος των απαιτήσεων, που βάσει νομοθεσίας καλύπτονται αποκλειστικά από τον τακτικό προϋπολογισμό. Αυτά είναι η μισθοδοσία και τα λειτουργικά έξοδα. Τα χρήματα που έδινε το υπουργείο δεν κάλυπταν καν τη μισθοδοσία. Ακόμη και το 2017, όταν έγινε διπλασιασμός του προϋπολογισμού, πάλι δεν καλυπτόταν. Αιτηθήκαμε και τότε αύξηση προϋπολογισμού. Ως την ημέρα που έφυγα από το μουσείο, δεν είχε εγκριθεί ο αναγκαίος προϋπολογισμός από το ΥΠΠΟΑ.
- Πώς, λοιπόν, θα ανοίξει το ΕΜΣΤ εφόσον δεν καλύπτονται οι μισθοί του προσωπικού;
Δεν γνωρίζω. Ίσως εγκρίθηκε αφού η κ. Ζορμπά έχει δεσμευθεί ότι θα άνοιγε το μουσείο τον Απρίλιο. Κατόπιν μετέφερε την ημερομηνία τον Μάιο και τώρα μιλάει για καλοκαίρι. Εφόσον το λέει, σημαίνει ότι το υπουργείο Πολιτισμού θα ανταποκριθεί στον τακτικό προϋπολογισμό ώστε να καλύπτεται η μισθοδοσία και οι λειτουργικές δαπάνες. Γι'' αυτό λέω ότι η απάντηση είναι δική της και είναι πολιτική.
- Το γεγονός ότι η κ. Ζορμπά δεν ενέκρινε τον προϋπολογισμό, μήπως έχει να κάνει μ'' εσάς προσωπικά; Μήπως η απομάκρυνσή σας από το ΕΜΣΤ είναι αποτέλεσμα πολιτικής εμπάθειας στο πρόσωπό σας από την κυβέρνηση; Σας ρωτώ γιατί θυμόμαστε τον πρώτο υπουργό Νίκο Ξυδάκη, που με ύφος (καπνίζοντας μέσα στο ΕΜΣΤ, το πούρο του ενεργοποίησε και το σύστημα πυρανίχνευσης) έδειχνε φανερά ενοχλημένος δίπλα σας.
Είναι δύσκολο να ξεχάσει κανείς τη στάση τού τότε αναπληρωτή υπουργού, ο οποίος ήρθε για να χαιρετήσει τη μετακίνηση των υπηρεσιών του μουσείου στον νέο του χώρο και την έναρξη λειτουργίας του. Ήταν ένα καθοριστικό βήμα. Ξέρω τι σημαίνει προσωπική εμπάθεια και σ'' αυτή την περίπτωση δεν βλέπω τι έχω να χωρίσω με την κ. Ζορμπά. Αλλά πολιτική εμπάθεια, γιατί; Δεν επιδίωξα πολιτικό ρόλο, δεν είμαι κομματικά οργανωμένη πουθενά.
- Η κ. Ζορμπά στον σύντομο χρόνο που ανέλαβε έχει καταφέρει να κάνει άνω κάτω τον καλλιτεχνικό κόσμο. Θα μπορούσε να έχει πολιτικά οφέλη από το γενικευμένο «ξήλωμα» που επιχειρεί;
Πώς να κάνω υποθέσεις για τους λόγους που ωθούν την κ. Ζορμπά να αντιδρά με τρόπους που πληγώνουν τον χώρο και το κύρος της χώρας, με την απαξίωση των ανθρώπων που θεραπεύουν εδώ και χρόνια τον πολιτισμό της; Δεν ξέρω τι επιδιώκει. Ίσως το άνοιγμα του μουσείου, ανεξάρτητα από τον τρόπο που θα γίνει αυτό, από την κυβέρνηση που της έδωσε αυτή τη θέση. Ίσως να ευαγγελίζεται πολιτιστική μεταρρύθμιση. Το αν μπορεί να γίνει τόσο σύντομα και μάλιστα από έναν και όχι διακομματικά σε εθνικό επίπεδο, είναι θέμα.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο Παρασκευής 12 Απριλίου
