Εποχή πανδημίας.
Ο κορονοϊός, οι κίνδυνοι που απορρέουν από την έκθεση σ’αυτόν, οι περιορισμοί στις μετακινήσεις, τα αντισηπτικά, τα γάντια και οι μάσκες έχουν πλέον μπει για τα καλά στη ζωή μας.
Όλοι, λίγο ως πολύ, έχουμε γίνει ειδικοί και γνώστες του ύπουλου εχθρού. Τολμούμε να αρθώνουμε επιχειρήματα για τι είναι ή για το τι δεν είναι... Έτσι... εν είδη εντυπωσιασμού του ακροατηρίου μας.
Διατυπώνουμε γνώμη για τον αριθμό των κρουσμάτων και των θανάτων, όπως και για την ακρίβεια των στοιχείων που καθημερινά παρουσιάζονται από διεθνώς καταξιωμένους επιστήμονες.
Κάτι μας κρύβουν, λένε μερικοί. Κάποιοι άλλοι εξυφαίνουν συνωμοσιολογικά σενάρια. Κυρίως αυτοί που νόμιζαν κάποτε ότι μας ψεκάζουν για να αλλοιώσουν τη βούλησή μας. Ό,τι πιο εκκεντρικό και επιστημονικά αβάσιμο προβάλλεται στα κοινωνικά δίκτυα στρεβλώνοντας την τεκμηριωμένη, από τους ειδικούς, ενημέρωση. Μερικές φορές επαναλαμβάνεται από ανθρώπους ανεξαρτήτου πολιτικού φάσματος. Είμαστε μοναδικοί στο να διαμορφώνουμε σενάρια, να κινδυνολογούμε και να κατασκευάζουμε αόρατους εχθρούς, παραγνωρίζοντας ότι στην παρούσα δύσκολη συγκυρία ο μόνος εχθρός που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι ο κορονοϊός και για να το πετύχουμε πρέπει να ακολουθούμε με ευλάβεια τις οδηγίες των ειδικών.
Υπάρχει όμως κάτι περισσότερο επικίνδυνο από τον ίδιο τον ιό... Ο κορονολαϊκισμός. Δηλητηριάζει την καθημερινότητά μας και ήρθε για να μείνει, στην καλύτερη περίπτωση όσο διαρκεί η πανδημία. Υπ’ αυτή την έννοια αποτελεί σύγχρονη απειλή.
Πάντα ο λαϊκισμός υπήρξε αιτία δεινών, στρεβλώνοντας μέσα από τον δικό του παραμορφωτικό καθρέφτη την πραγματικότητα. Λαϊκισμός, σύμφωνα με τον ορισμό, είναι η στάση και η συμπεριφορά που συναντάται και χαρακτηρίζεται από υπερβολική και μη αυθεντική λαϊκότητα και κατ’ επέκταση από δημαγωγία και προπαγάνδα. Εναντιώνεται στις ελίτ κάνοντας επίκληση στην αυθεντία της μάζας, ως τη μόνη οντότητα που κατέχει την αλήθεια.
Ως εκ τούτου, ιστορικά, παρουσιάζει μια εντυπωσιακή ικανότητα να κινητοποιεί το πλήθος, το οποίο πειθήνια, χωρίς κριτική σκέψη, οδηγείται σε ατραπούς άρνησης της λογικής και του ορθολογισμού που σημάδεψαν τη σύγχρονη δυτική σκέψη.
Το ζήσαμε στην περίοδο της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων, με τη φράση «τα μνημόνια έφεραν την κρίση». Το ζούμε και σήμερα, στην εποχή του Covid-19, όπου κάποιες ομάδες αρνούνται να εμπιστευθούν τα επίσημα, για την εξάπλωση της πανδημίας, στοιχεία ως προερχόμενα από μια ελίτ και, ως εκ τούτου, αναξιόπιστα. Αυτό ακριβώς τις ενοχλεί και είναι εκείνο που τροφοδοτεί τον σύγχρονο κορονολαϊκισμό που, φοβάμαι, ότι θα μας ταλαιπωρήσει και μετά το τέλος της πανδημίας. Ενοχλεί επίσης η αριστεία, την οποία πολλοί εχλεύασαν και πολέμησαν στο όνομα κάποιας αφελούς και απλοϊκής σύλληψης της πραγματικότητας, που ορισμένοι διαμόρφωσαν σύμφωνα με τις δικές τους στρεβλές παραστάσεις.
Υπάρχει, όμως, ο κίνδυνος στο κλίμα του κορονολαϊκισμού να υποκύψουν και κυβερνήσεις. Με το πρόσχημα της στήριξης ορισμένων τομέων της οικονομίας, που πράγματι πρέπει να υπάρξει όπως πάντα συμβαίνει σε έκτακτες καταστάσεις, όταν τα πράγματα επανέρχονται σε μια κανονικότητα, τα μέτρα στήριξης έχουν την τάση να παγιοποιούνται. Οι επιδοματικές-παρεμβατικές πολιτικές καθίστανται κυρίαρχες αυξάνοντας τον βαθμό εξάρτησης από τους πόρους που ο προϋπολογισμός κατανέμει.
Έτσι, τόσο οι παράγωγοι όσο και οι πολίτες καταναλωτές εξαρτώνται από τη γενναιοδωρία του δημόσιου ταμείου, το οποίο χειρίζονται οι πολιτικοί κατά το δοκούν, προσδοκώντας οφέλη.
Στο σημείο αυτό ελλοχεύει ο κίνδυνος της επιστροφής στο προσκήνιο, ενός κράτους ρυθμιστή των πάντων. Ενός παντοδύναμου κράτους, που είναι «πανταχού παρών και τα πάντα πληρών». Ο «δρόμος προς τη δουλεία», έτσι όπως τον παρουσίασε διεξοδικά ο F. A. Hayek στο ομώνυμο βιβλίο, (Αγγλία, 1944) είναι πλέον ορθάνοικτος σε κάθε είδους παρεμβατικές πολιτικές περιορίζοντας τις οικονομικές ελευθερίες.
Η πανδημία είναι πρόσκαιρη. Αργά ή γρήγορα θα υποχωρήσει. Όμως ο κορονολαϊκισμός υπάρχει κίνδυνος να καταστεί κυρίαρχος και να παραμείνει.
Όσο δεν βρίσκεται το κατάλληλο εμβόλιο κατά του κρατισμού, τα υγιή κύτταρα της κοινωνίας μας θα συνεχίζουν να μολύνονται, μέχρις ότου η κατάσταση καταστεί μη αναστρέψιμη.
Ας ελπίσουμε ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο στις 9 Μαΐου
