Tον γύρο του κόσμου έκαναν τον περασμένο Αύγουστο οι εικόνες από την έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού. Από τότε ωστόσο, πολύ λίγα έχουμε ακούσει για την κατάσταση στον πολύπαθο Λίβανο. Η χώρα σήμερα βιώνει μια πρωτοφανή οικονομική και πολιτική κρίση με καταστροφικές συνέπειες. Ο λιβανικός λαός είναι διχασμένος και η χώρα βρίσκεται στο χείλος της οικονομικής κατάρρευσης.
Ας δούμε αναλυτικότερα τι συμβαίνει:
Η έκρηξη του Αυγούστου ήταν καταστροφική, όμως η χώρα ήταν ήδη αντιμέτωπη με πολύ σοβαρά προβλήματα εξαιτίας της πανδημίας, της διαφθοράς, του προσφυγικού – ο Λίβανος σήμερα συνεχίζει να φιλοξενεί 1,5 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες – και φυσικά της οικονομικής κρίσης. Ο πληθωρισμός, για παράδειγμα, είχε αυξηθεί από το 10%, τον Ιανουάριο του 2020 σε 112,3% τον Ιούλιο του ίδιου έτους (πριν την έκρηξη). Είναι γεγονός ωστόσο, ότι η κατάσταση έχει σοβαρά επιδεινωθεί μετά τον Αύγουστο του 2020: στις 11 Μαρτίου, ο υπηρεσιακός υπουργός Ενέργειας Raymond Ghajar προειδοποίησε ότι η χώρα κινδυνεύει να βυθιστεί στο σκοτάδι διότι το κράτος δεν διαθέτει επαρκείς πόρους για την παραγωγή και εισαγωγή ενέργειας, ενώ ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός δήλωσε, στις 7 Μαρτίου, ότι η χώρα βρίσκεται πολύ κοντά στην πτώχευση εξαιτίας του μη βιώσιμου δημοσίου χρέους.
Όμως για να αντιμετωπιστεί η οικονομική κρίση, πρέπει πρωτίστως να βρεθεί λύση στο πολιτικό αδιέξοδο. Η χώρα παραμένει ουσιαστικά ακυβέρνητη τους τελευταίους επτά μήνες. Ο φιλικά προσκείμενος στην Χεζμπολλάχ πρωθυπουργός Hassan Diab παραιτήθηκε στις 10 Αυγούστου. Στην συνέχεια, διορίστηκε ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός από τον πρόεδρο Michel Aoun, μέχρις ότου σχηματιστεί νέα κυβέρνηση. Η κρίση αυτή έδωσε την ευκαιρία στον πρώην πρωθυπουργό Saad Hariri να ξεκινήσει διαβουλεύσεις, τον Οκτώβριο του 2020, για τον σχηματισμό νέας κυβέρνηση και την επιστροφή στην εξουσία της χώρας. Ο Hariri είχε παραιτηθεί το 2019 μετά από πολύμηνες διαδηλώσεις και θεωρείται μεταρρυθμιστής και φιλοδυτικός πολιτικός. Αποτελεί δε τον κύριο πολιτικό αντίπαλο της Χεζμπολλάχ η οποία μάλλον ευθύνεται για την δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού και πατέρα του, Rafic Hariri. Γι’ αυτό και ο Saad Hariri διατηρούσε πολύ στενές σχέσεις με την Σαουδική Αραβία.
Στις 18 Μαρτίου, ο Hariri συναντήθηκε με τον πρόεδρο Aoun, του οποίου η παράταξη συνεργάζεται με το κόμμα της Χεζμπολλάχ. Ο πρόεδρος ζήτησε από τον Hariri να ολοκληρώσει αμέσως τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης ή να αποσυρθεί. Ο πρώην πρωθυπουργός από την μεριά του, κατηγόρησε τον Aoun ότι δεν εγκρίνει την κυβέρνηση που προτείνει. Το επιχείρημα του προέδρου είναι ότι το προτεινόμενο υπουργικό συμβούλιο δεν εκπροσωπεί όλες τις θρησκευτικές/σεκταριστικές ομάδες του Λιβάνου. Ο Hariri προσπαθεί να σχηματίσει μια κυβέρνηση τεχνοκρατών η οποία θα απευθυνθεί στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Η πολυετής οικονομική και πολιτική κρίση έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση της κοινωνίας. Παρά την πανδημία, οι διαδηλώσεις οι οποίες ξεκίνησαν το 2019 εντατικοποιήθηκαν μετά την καταστροφή του Αυγούστου. Η διαμάχη μεταξύ Σιιτών και Σουνιτών δεν έχει καμφθεί. Οι διαδηλώσεις ωστόσο, δεν αφορούν στους σεκταριστικούς διαχωρισμούς της κοινωνίας. Οι πολίτες διαδηλώνουν εναντίον του πολιτικού κατεστημένου και όλων των συστημικών πολιτικών παρατάξεων. Εναντιώνονται τόσο στον Hariri όσο και στον Aoun και την Χεζμπολλάχ.
Παράλληλα, η κατάσταση στον Λίβανο έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον εξωτερικών δυνάμεων: ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron, αφού κατηγόρησε τα πολιτικά κόμματα του Λιβάνου για την κρίση που βιώνει η χώρα αυτή, δήλωσε ότι η Γαλλία θα μεσολαβήσει ώστε να βρεθεί κάποια λύση στο πολιτικό αδιέξοδο. Ο Macron επισκέφθηκε την Βηρυυτό μετά την έκρηξη του καλοκαιριού, γεγονός που σηματοδοτεί την απόφαση της Γαλλίας να επιστρέψει στην περιοχή την οποία ήλεγχε ως αποικιακή δύναμη μέχρι το 1946. Την επιρροή τους επιθυμούν να αυξήσουν επίσης η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, τα Εμιράτα, αλλά και η Τουρκία.
Κλείνοντας, ο Λίβανος αντιμετωπίζει μια βαθιά οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση η οποία, αν δεν αντιμετωπιστεί σύντομα, ενδέχεται να οδηγήσει σε μια ανθρωπιστική κρίση παρόμοια με εκείνη που βίωσε η χώρα κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Πρώτο και απαραίτητο βήμα αποτελεί ο σχηματισμός νέας κυβέρνησης έτσι ώστε η χώρα, κάνοντας τα απαραίτητα βήματα, να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση. Ο πρόεδρος Aoun οφείλει να αναγνωρίσει ότι η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να εγκρίνει την κυβέρνηση τεχνοκρατών που προτείνει ο Hariri με σκοπό η χώρα να απευθυνθεί στο ΔΝΤ. Ειδάλλως, είναι υποχρεωμένος να προκηρύξει πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να βρεθούν άμεσα λύσεις, διότι η κρίση αυτή δημιουργεί σοβαρά προβλήματα για τον λαό του Λιβάνου και αποσταθεροποιεί περαιτέρω τη Μέση Ανατολή.
