«Εάν έχετε παρενοχληθεί ή κακοποιηθεί σεξουαλικά, γράψτε #metoo ως απάντηση σε αυτό το tweet» έγραψε η ηθοποιός Αλίσια Μιλάνο στις 25 Οκτωβρίου 2017. Είχε μόλις αποκαλύψει όσα υπέστη από τον παραγωγό Χάρβεϊ Γουάινστιν, ο οποίος σήμερα έχει καταδικαστεί για ανάλογες περιπτώσεις και βρίσκεται στη φυλακή. Το αποτέλεσμα της κίνησής της δε θα μπορούσε να το φανταστεί κανείς. Χιλιάδες ήταν οι απαντήσεις από γυναίκες και από άνδρες, που δήλωναν πως είχαν υπάρξει θύματα. Ανάμεσά τους, σταρ του Χόλιγουντ.
Το κίνημα #metoo, που μόλις «ξέσπασε» και στην Ελλάδα, είχε ξεκινήσει το 2006 από μια μαύρη, την Ταράνα Μπουρκ. «Ενας φίλος πρότεινε: ‘αν όλες οι γυναίκες που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά ή παρενοχλήθηκαν έγραφαν Μe too (κι εγώ) σαν δήλωση κατάστασης (status στη γλώσσα του ίντερνετ, θα δίναμε στον κόσμο μια αίσθηση για το μέγεθος του προβλήματος». Αυτή ήταν και είναι η λογική του κινήματος που συκοφαντήθηκε, χλευάστηκε, λοιδωρήθηκε, αλλά βοήθησε πολλά θύματα σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η Ταράνα Μπουρκ πάλευε μόνη, έως ότου η Αλίσια Μιλάνο υιοθέτησε το σύνθημα. Τότε το είδε να γίνεται παγκόσμιο. Στο πλαίσιό του, έγιναν και υπερβολές. Έγιναν και λάθη. Χρησιμοποιήθηκε και στο πλαίσιο του politically correct. Όμως κατά βάση και πρωτίστως, βοήθησε ανθρώπους που είχαν υπομείνει το έγκλημα της σεξουαλικής (και όχι μόνο) κακοποίησης να μιλήσουν. Όποτε μπόρεσε ή θέλησε η καθεμιά. Συχνότατα πολλά χρόνια μετά.
Δεν έχει καμία σημασία αν έπαυσε η περίοδος οπότε μπορούσε να ασκηθεί δίωξη στον θύτη. Το μόνο επιθυμητό δεν είναι η τιμωρία του. Είναι και η πορεία προς την ίαση του ίδιου του θύματος. Δεν αντιμετωπίζεις τον τρόμο, την απέχθεια, την αηδία, ακόμα και την ενοχή ίσως (αν και απολύτως άδικα) αν δεν το αντιμετωπίσεις. Και για να το αντιμετωπίσεις, πρέπει να το περιγράψεις, ώστε να υπάρξει. Ύστερα το πολεμάς.
Κι όχι μονάχα αυτό. Οι γενναίοι που μιλούν βοηθούν και άλλα στόματα να ανοίξουν. Στηρίζουν και άλλους που έπαθαν να καταγγείλουν. Σε ένα μικρότερο βαθμό, σπέρνουν φόβο και στον κάθε θύτη, πως ατιμωρησία δεν υπάρχει. Σε μια χώρα όπου τρεις στις τέσσερις γυναίκες δηλώνουν ότι έχουν υποστεί σεξουαλική βία, (ας γίνει και μια έρευνα για τους άνδρες, φοβάμαι πως πάλι θα βγουν τέρατα) είναι πολύ σημαντικό να ξέρεις πως κάποιοι θα σε πιστέψουν.
Πολλοί και κυρίως πολλές, φαντασιώνονται πως θα αντιδρούσαν δυναμικά, ακόμα και βίαια, σε περίπτωση που ο θύτης στρεφόταν προς αυτούς. Ας σκεφτούν όμως: θα το έκαναν σίγουρα αν τύχαινε να είναι ανήλικα και αισθάνονταν κάποιον να τους θωπεύει σε γεμάτο μέσο μαζικής μεταφοράς; Θα το έκαναν αν, όπως καταγγέλλει μία από τις Ελληνίδες ηθοποιούς, ήταν 22 ετών και ο εν λόγω κλείδωνε την πόρτα και… άρχιζε; Δεν περνά από το μυαλό κανείς από όσους κοκορεύονται ότι εκείνη τη στιγμή αισθάνεσαι ότι αυτό που ο άλλος κάνει σε λερώνει και παγώνεις; Είναι κάτι πιο βαθύ από τη «μοράβια» (την βρώμα με τα λάδια των καραβιών που την καθαρίζεις μόνο με ξυστρί) όπως λέει ο Νίκος Καββαδίας στο «Οι επτά νάνοι στο s/s Cyrenia»:
«Κουφός ο Σάλαχ το κατάστρωμα σαρώνει.
-M' ένα ξυστρί καθάρισέ με απ' τη μοράβια
Μα είν’ ένα κάτι πιο βαθύ που με λερώνει
-Γιε μου πού πας; - Μάνα θα πάω στα καράβια.»
Ας το πάρουμε απόφαση. Το #metoo ξέσπασε και στην Ελλάδα. Καλώς ξέσπασε. Το πώς θα συνεχιστεί, εξαρτάται από το πόσο ώριμοι είναι όλοι. Τα κόμματα, τα σωματεία, η κοινωνία, τα ΜΜΕ. Τώρα φαίνονται όλες οι παθογένειες.
Όταν ως κόμμα(τα) δεν έχεις/ έχετε ασχοληθεί ποτέ με το μείζον αυτό θέμα, είναι σίγουρο πως θα προσπαθήσεις να κουκουλώσεις τις καταγγελίες για τον «δικό» σου καλλιτέχνη/ προσωπικότητα και να ανεβάσεις στα ύψη τις καταγγελίες για τον καλλιτέχνη του άλλου κόμματος. Δυστυχώς, θύματα και θύτες υπάρχουν παντού, σε κάθε κόμμα, σε κάθε παράταξη. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν: να ξεκινήσει η συζήτηση και για τις σεξουαλικές κακοποιήσεις αλλά και για τα εργασιακά «μπούλινγκ»
Όταν ως σωματείο, ενώ όλοι γνωρίζουν πως ο χώρος σου είναι ευεπίφορος σε τέτοιες συζητήσεις δεν εξέτασες ποτέ και αυτά τα δικαιώματα, που συχνάκις εμπλέκονται με τα εργασιακά, να ξέρεις πως κάποτε η βόμβα θα σκάσει. Και έσκασε. Από το πόσο σοβαρά θα κινηθούν τα σωματεία (ανάμεσά τους και η ΕΣΗΕΑ) θα εξαρτηθεί πόσο βαθιά θα είναι η κάθαρση. Μέσω των αρμοδίων οργάνων τους, πάντοτε. Όχι ασύναχτα.
Όταν τα ΜΜΕ θυμούνται πως υπάρχει και αυτό το θέμα, ενώ μάστιζε, μαστίζει και θα μαστίζει την κοινωνία, και δίνουν χρόνο στα λεγόμενα πρωινάδικα (που έχουν εκπαιδεύσει το κοινό τους σε άλλα) η κατάσταση θα συνεχιστεί ως έχει. Μερικά μέσα, προς τιμήν τους, έδωσαν χώρο στα δελτία ειδήσεων και αφιέρωσαν σελίδες στο να μιλήσουν τα θύματα με γενναιότητα, αξιοπρέπεια, με πόνο και θλίψη, αλλά χωρίς κανιβαλισμό. Άντε και σε καμιά σοβαρή εκπομπή λόγου, σε καμία έρευνα, γιατί το θέμα είναι πολύ πιο σοβαρό από όσο παρουσιάστηκε τα πρωινά (αλλά να πούμε και «μπράβο» στη νεαρή παρουσιάστρια που πρώτη δέχθηκε να αποκαλύψει κάτι τέτοιο από την εκπομπή της).
Εδώ πρέπει να είναι και η πολιτεία, για όποιες νομοθετικές και άλλες πρωτοβουλίες χρειαστούν, και για τη στήριξη των θεμάτων, εδώ και η Δικαιοσύνη, στην οποία εναποθέτουμε την τελευταία ελπίδα ώστε να δούμε πως εκτός από τυφλή δεν είναι και κουφή.
Τέλος, εδώ πρέπει να είναι και η κοινωνία, όχι για να κάνει καθημερινό κουτσομπολιό όποια καταγγελία σκάει, αλλά για να κατηγορηθούν οι όντως ένοχοι. Αυτοί που τσάκισαν ψυχές και ζωές. Μέσα στον πολτό των ημερών, κάτι τέτοιο περνάει και χάνεται σαν το νερό. Αλλά η λάσπη πρέπει να μείνει στον πάτο, για τους φταίχτες. Να μην την ανακατεύουμε και βρωμίζονται τα πάντα. Αυτή να είναι η διαφορά μας από τους ενόχους κάθε κακοποίησης. Εμείς να τους καταγγέλλουμε όπου πρέπει χωρίς να λερώνουμε έστω και έναν αθώο.
