Έχει έρθει η ώρα να παρέμβουν τα κράτη και οι κεντρικές τράπεζες και να ρίξουν στην οικονομία “χρήματα από το ελικόπτερο”, δηλώνει στο liberal.gr ο καθηγητής του Montpellier Business School Μάνθος Ντελής. Χρειάζονται, όπως λέει παρεμβάσεις που δεν έχουμε ξαναδεί, όπως να τυπωθεί νέο χρήμα, το οποίο θα διατεθεί στην πλευρά της προσφοράς, δηλαδή σε επιχειρήσεις, τράπεζες και όποιον τομέα υποφέρει, προκειμένου να αποφευχθεί η αύξηση της ανεργίας,
“Το μέτρο απαγόρευσης των απολύσεων από τις επιχειρήσεις είναι σωστό, όμως θα πρέπει να συνοδευτεί από παρεμβάσεις πρωτόγνωρες, όπως το λεγόμενο helicopter money, δηλαδή την κατ' ευθείαν παροχή ρευστότητας στο οικονομικό κύκλωμα, προκειμένου οι επιχειρήσεις να συνεχίσουν να λειτουργούν ομαλά, να καθησυχάσει η κοινωνία και να αποφευχθούν κλυδωνισμοί που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ολική του κατάρρευσή”, αναφέρει ο κ. Ντελής.
Ο καθηγητής χρηματοοικονομικής εκτιμά ότι διάφορες ευρωπαϊκές τράπεζες θα χρειασθούν ενίσχυση, ενώ για τις ελληνικές τράπεζες πιστεύει ότι θα χρειαστούν σημαντική βοήθεια και η πολιτική της ΕΚΤ πρέπει να είναι σαφής και γρήγορη.
Αναφορικά με το πακέτο μέτρων που ανακοίνωσε χθες η κυβέρνηση, απαντά ότι η κρίση είναι ακόμη στην αρχή της, είμαστε ακόμη σε αχαρτογράφητα νερά και δεν θα μπορούσε καμία κυβέρνηση να βάλει όλα τα όπλα στο τραπέζι.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Σχολιάστε μας τα μέτρα που εξήγγειλε η κυβέρνηση, είναι αρκετά;
H κρίση είναι στην αρχή της, είμαστε ακόμη σε αχαρτογράφητα νερά και δεν θα μπορούσε καμία κυβέρνηση να βάλει όλα τα όπλα στο τραπέζι.
Σε αυτή την φάση τα μέτρα είναι προς την σωστή κατεύθυνση, ωστόσο είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς αν είναι αρκετά και σίγουρα εφόσον χρειαστούν επιπλέον, θα πρέπει να δούμε ακόμη πιο δραστικά.
Το μέτρο απαγόρευσης των απολύσεων από τις επιχειρήσεις είναι σωστό, όμως θα πρέπει να συνοδευτεί από παρεμβάσεις πρωτόγνωρες, όπως το λεγόμενο helicopter money, δηλαδή την κατ' ευθείαν παροχή ρευστότητας στο οικονομικό κύκλωμα, προκειμένου οι επιχειρήσεις να συνεχίσουν να λειτουργούν ομαλά, να καθησυχάσει η κοινωνία και να αποφευχθούν κλυδωνισμοί που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ολική του κατάρρευσή.
Σε κάθε περίπτωση, το σημείο- κλειδί βρίσκεται στην παροχή ρευστότητας εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία μάλιστα δεν θα πρέπει να καταγραφεί στον εθνικό προϋπολογισμό. Δηλαδή πρέπει να δημιουργηθεί ο δημοσιονομικός χώρος που απαιτείται, προκειμένου να καλυφθεί το έλλειμμα ρευστότητας από την πλευρά των επιχειρήσεων.
Τι εννοείτε όταν λέτε “χρήμα ελικοπτέρου” ;
Εννοώ ότι έχει έρθει η ώρα να τυπωθεί νέο χρήμα το οποίο θα πρέπει να κατατεθεί στην πλευρά της προσφοράς, δηλαδή σε επιχειρήσεις, σε τράπεζες, και σε όποιον τομέα υποφέρει, προκειμένου να αποφευχθεί η αύξηση της ανεργίας. Στην λογική των παρεμβάσεων που δεν έχουμε ξαναδεί, εντάσσεται και η πληροφορία ότι η καγκελάριος Μέρκελ δεν αποκλείει την έκδοση ευρωομολόγου, προκειμένου να περιοριστεί η επίπτωση του κορονοιού.
Τέτοια πολιτική θα αντιμετωπίσει και το ενδεχόμενο οικονομικής καταστροφής, ενώ θα καθησυχάσει και τηνκοινωνία, επιτρέποντας στις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν από καλύτερη θέση όλα όσα χρειάζονται για να αντιμετωπίσει την πανδημία.
Πιστεύετε ότι θα χρειαστούν ενίσχυση και οι τράπεζες;
Περιμένω ότι διάφορες ευρωπαϊκές τράπεζες θα χρειαστούν ενίσχυση. Οι ελληνικές τράπεζες, λόγω της γνωστής κυβερνητικής κωλυσιεργίας του παρελθόντος, αλλά και των δικών τους εσωτερικών προβλημάτων, έχασαν έξι χρόνια για να εξυγιανθούν και βρίσκονται σε κακή κατάσταση. Το νέο κύμα κόκκινων δανείων που ήδη τις πλήττει, μαζί με τη διάλυση των αξιών τους, είναι πολύ βαριά φορτία. Οι ελληνικές τράπεζες θα χρειαστούν σημαντική βοήθεια και η πολιτική της ΕΚΤ πρέπει να είναι σαφής και γρήγορη. Η επεκτατική νομισματική πολιτική από μόνη της δεν μπορεί να κάνει πολλά. Χρειάζεται, όπως σας είπα παραπάνω, ένα ιδιότυπο “helicopter money”, όπου όμως οι λήπτες της βοήθειας θα είναι συγκεκριμένοι. Εδώ, ο ρόλος της ΕΚΤ, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και της EBRD στο φιλτράρισμα του ποιος πρέπει να λάβει βοήθεια πρέπει να είναι καταλυτικός.
Πώς σχολιάζετε την δήλωση Τσακαλώτου που μίλησε για ανάγκη κευνσυανής πολιτικής ενίσχυσης της ζήτησης;
Είναι λάθος καθώς εκ των πραγμάτων, η ζήτηση δεν μπορεί να ενισχυθεί με τις επιχειρήσεις κλειστές και τους καταναλωτές στο σπίτι. Υποδηλώνει έλλειψη γνώσης της οικονομικής θεωρίας. Αυτό που πρέπει να στηριχθεί αποτελεσματικά είναι η απασχόληση, οι ίδιες οι επιχειρήσεις και να εκπονηθεί ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο.
Σωρευτικά, τα μέχρι τώρα μέτρα που έχουν ανακοινωθεί από τις μεγαλύτερες κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες, αθροίζονται πολλά τρισεκατομμύρια. Οι αγορές δεν συγκινούνται. Τι βλέπουν;
Η λήξη του υγειονομικού συναγερμού θα σημάνει άνοδο των αξιών. Αυτό περιμένουν οι αγορές. Όσο είμαστε κλεισμένοι στο σπίτι (δικαίως γιατί η υγεία προέχει των οικονομιών), δεν καταναλώνουμε και δεν παράγουμε. Η οικονομική επιστήμη είναι κοινωνική επιστήμη ακριβώς γιατί τα άτομα έχουν αποφασίσει να είναι κοινωνικά όντα και να συναλλάσσονται.
Αν δεν τραβήξει πολύ το υγειονομικό πρόβλημα, οι οικονομίες θα επανέλθουν. Αν τραβήξει πέραν του Ιουνίου, τα οικονομικά προβλήματα θα πολλαπλασιαστούν γιατί θα πληγεί η παραγωγή, η εργασία και τα εισοδήματα. Ελπίζω το πρόβλημα να μείνει όσο το δυνατόν στο κομμάτι της ζήτησης. Ο ρόλος της Ευρώπης, μέσω όλων των διαθέσιμων πολιτικών και χωρίς κωλυσιεργίες και παρωπίδες είναι κρίσιμος. Η Ευρώπη νίκησε όταν συνεργάστηκε και υπήρξε αλληλέγγυα. Είμαι αισιόδοξος.
Σε κάποιες χώρες έχει ανοίξει συζήτηση ακόμη και για εθνικοποίηση επιχειρήσεων που δοκιμάζονται σκληρά. Ποια η γνώμη σας;
Θα ήταν λάθος να κρατικοποιηθούν εταιρείες που ήταν υγιείς. Πρέπει να υπάρξουν πολιτικές ενίσχυσης των εταιρειών ώστε αυτές να επενδύσουν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα και οι κοινωνίες να καρπωθούν τα αποτελέσματα όταν απαλλαγούμε επιστημονικά από τον ιο. Η απόδοση των επενδύσεων θα έρθει ώστε να διαγραφεί μια κακή χρονιά. Είναι ευκαιρία να επενδύσουμε σε νέες τεχνολογίες, στην πράσινη ενέργεια και παραγωγή, σε ένα παραγωγικό μοντέλο που θα βοηθήσει τον πλανήτη και την ανθρωπότητα. Είναι τώρα η ευκαιρία να πάρουμε το κόστος της καινούριας επένδυσης, μια και βραχυπρόθεσμα θα γράψουμε ζημίες ούτως ή άλλως, και να έχουμε αποτελεσματικότερη παραγωγή στο μέλλον.
Βλέπετε επανεκκίνηση της οικονομίας σε ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο, με τις πλέον προβληματικές επιχειρήσεις να κλείνουν;
Ελπίζω να συμβεί αλλά όχι λόγου του ιού. Αν αφήσουμε τον ιο να καθορίσει ποιες επιχειρήσεις θα κλείσουν, τότε το μάρμαρο θα πληρώσουν τα αδύναμα οικονομικά στρώματα που δεν μπορούν να εκπαιδευτούν γρήγορα.
Ελπίζω το ξεσκαρτάρισμα να σημάνει καθαρότερη παραγωγή, καθαρότερη αυτοκίνηση, αποτελεσματικότερη παραγωγή, επένδυση στην έρευνα και την καινοτομία, επένδυση στις υπηρεσίες παιδείας και υγείας και ποιοτικότερα δημόσια αγαθά. Ελπίζω, επίσης, η Ευρώπη να εφαρμόσει πολιτικές μεγαλύτερης ενοποίησης και σύγκλισης σε θέματα ποιότητας των θεσμών, διότι η οικονομική σύγκλιση των κρατών αποτελεί μακρινή ανάμνηση. Εκεί πρέπει να επενδύσουμε. Οι επιχειρήσεις πρέπει να ενισχυθούν βραχυπρόθεσμα και θα βρουν το δρόμο τους.
Ο ρόλος των τραπεζών είναι επίσης πολύ σημαντικός. Μέχρι σήμερα οι τράπεζες, ως ο βασικός πυλώνας χρηματοδότησης της καινοτομίας, δεν έδωσε οικονομικά κίνητρα στης υλοποίηση τέτοιων δράσεων. Η επόμενη ημέρα πρέπει να βρει τα επιτόκια χρηματοδότησης της καινοτομίας σε χαμηλότερα επίπεδα, ιδιαίτερα σε ζητήματα πράσινης οικονομίας.
