Στους συνταξιούχους... τεσσάρων ταχυτήτων που δημιούργησε ο κυκεώνας ρυθμίσεων γύρω από το νόμο Κατρούγκαλου, αναφέρεται μιλώντας στο Liberal.gr o καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά Μιλτιάδης Νεκτάριος, εκφράζοντας τη πεποίθηση ότι όλα αυτά θα προκαλέσουν νέα κύματα προσφυγών, και σίγουρα θα κριθούν αντισυνταγματικά.
"Η κυβέρνηση για καθαρά προεκλογική σκοπιμότητα, αποσύρει τη διάταξη για τις περικοπές, κρατά όμως άθικτο το πρώτο σκέλος, δηλαδή τις "προσωπικές διαφορές" που ανά πάσα στιγμή με μια νέα διάταξη μπορεί να καταργηθούν και μάλιστα χωρίς να θεωρηθεί το ψαλίδι αντισυνταγματικό γιατί τα ποσά αυτά δεν θεωρούνται σύνταξη", αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρώην διοικητής του ΙΚΑ.
Με αφορμή τη παρουσίαση τη Τετάρτη του βιβλίου που έχει συγγράψει από κοινού με τους Πλ.Τήνιο και Γ.Συμεωνίδη "Συντάξεις για νέους", επισημαίνει ότι η Ελλάδα θα είχε γλιτώσει τη κατάρρευση του συστήματος συντάξεων, αν είχε θεσπίσει τον κεφαλαιοποιητικό πυλώνα πριν 15-20 χρόνια, όταν κάποιοι είχαν επιχειρήσει να τον εφαρμόσουν.
Και παραθέτει μια σειρά ασφαλιστικών συστημάτων "success stories", από την Ελβετία και τη Σουηδία έως την Ολλανδία και τη Βρετανία, που επειδή ακολούθησαν αυτά τα μοντέλα ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, σήμερα οι χώρες αυτές αφενός έχουν εξασφαλίσει επαρκείς συνταξιοδοτικές παροχές στις απερχόμενες γενιές εργαζομένων, αφετέρου έχουν συσσωρεύσει κολοσσιαία ποσά αποθεματικών, ίσα με το 70-120% του ΑΕΠ τους.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Αν και τελικά οι συντάξεις δεν περικόπηκαν, ωστόσο από 1η/1/2019, τίθεται σε εφαρμογή ο επανυπολογισμός του νόμου Κατρούγκαλου. Μπορείτε να μας διαφωτίσετε ως προς το τι ακριβώς θα ισχύσει από 1ης Ιανουαρίου;
Με τις αλλεπάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις που έγιναν πρόσφατα, από την 1.1.2019 θα δημιουργηθούν 4 κατηγορίες συνταξιούχων, ως εξής:
1. Παλαιοί συνταξιούχοι (όσοι βγήκαν στη σύνταξη ως 12/5/2016). Οι συντάξεις τους παγώνουν και δεν θα έχουν μειώσεις ως 18%. Όμως μένουν οι «προσωπικές διαφορές» που μπορεί να κοπούν στο μέλλον.
2. Νέοι συνταξιούχοι, όσοι βγήκαν ή θα βγουν στη σύνταξη, στο διάστημα από 13/5/2016 ως το τέλος του 2018, χωρίς «προσωπική διαφορά»: Για αυτούς ισχύει η μείωση 20%.
3. Νέοι συνταξιούχοι με προσωπική διαφορά αν έχουν μείωση άνω του 20%. Όσοι αποχώρησαν από Μάιο (13/5/2016) ως και το Δεκέμβριο 2016 και έχουν μείωση άνω του 20%, τους χαρίζεται το 50% της περικοπής ως «προσωπική διαφορά». Με έξοδο το 2017 διατηρούν το 33% ως «προσωπική διαφορά» και το 2018 τους χαρίζεται το 25% της μείωσης ως «προσωπική διαφορά». Η ρήτρα αυτή θα καταργούταν από 1ης/1/2019 και θα επέφερε κατάργηση προσωπικών διαφορών με μειώσεις άνω του 20%.
4. Νέοι συνταξιούχοι, με έξοδο από 1ης/1/2019 με μειώσεις χωρίς περιορισμό, ως και 30%, καθώς δεν προβλέπεται καμία «προσωπική διαφορά».
Τα παραπάνω δείχνουν ότι έχει πλέον δημιουργηθεί ένας απίθανος κυκεώνας ρυθμίσεων με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου. Όλες αυτές οι ρυθμίσεις αποδεικνύουν ότι διατηρούνται και επαυξάνονται οι πρακτικές διαφορετικής μεταχείρισης των ασφαλισμένων που έχουν τις ίδιες προϋποθέσεις ασφάλισης. Όλα αυτά θα προκαλέσουν νέα κύματα προσφυγών στα διοικητικά δικαστήρια και σίγουρα θα κριθούν αντισυνταγματικά.
- Τι συμβαίνει με όλο εκείνο το κύμα αιτήσεων για αναδρομικά, το οποίο μέχρι πρότινος έφτανε τις 350.000 αιτήσεις;
Αυτές οι απαιτήσεις για τα αναδρομικά παραμένουν ισχυρές, εφόσον στηρίζονται σε αποφάσεις του ΣτΕ. Η τύχη, όμως, των αιτήσεων που έχουν κατατεθεί στον ΕΦΚΑ μπορεί να επηρεαστεί από την πρόσφατη τροπολογία της κυβέρνησης για την μη μείωση ως 18% των παλαιών συντάξεων.
Με βάση την τροπολογία, η «προσωπική διαφορά» αποσυνδέεται από τη σύνταξη και μπορεί να κοπεί στο μέλλον. Η κυβέρνηση για καθαρά προεκλογική σκοπιμότητα αποσύρει την διάταξη για τις περικοπές, κρατά όμως άθικτο το πρώτο σκέλος, δηλαδή τις «προσωπικές διαφορές» που ανά πάσα στιγμή με μια νέα διάταξη μπορεί να καταργηθούν και μάλιστα χωρίς να θεωρηθεί το ψαλίδι αντισυνταγματικό γιατί τα ποσά αυτά δεν θεωρούνται σύνταξη.
Ως σύνταξη από τις 20/12/2018, όπως θα φανεί και στα ενημερωτικά σημειώματα των παλαιών συνταξιούχων, θα θεωρούνται η ανταποδοτική και η εθνική σύνταξη, και η προσωπική διαφορά θα είναι ξεχωριστό ποσό που δεν θα αποτελεί «σύνταξη».
Με την ακύρωση των μειώσεων, οι συντάξεις παγώνουν και αν ποτέ δοθούν αυξήσεις (από το 2023 λέει ο νόμος) οι παλαιοί συνταξιούχοι θα είναι σαν να τις έχουν πάρει μέσω της προσωπικής διαφοράς!
- Την Τετάρτη, γίνεται η παρουσίαση του βιβλίου "Συντάξεις για Νέους", που έχετε συγγράψει από κοινού με τους Πλ.Τήνιο και Γ.Συμεωνίδη. Που βρίσκεται το αναπτυξιακό στοιχείο στη δική σας πρόταση;
Το νέο μας βιβλίο παρουσιάζεται την Τετάρτη 19/12, και ώρα 7.00 μμ, στο Ξενοδοχείο Wyndham Grant Athens (Πλατεία Καραϊσκάκη, στο Μεταξουργείο), από την κυρία Άννα Διαμαντοπούλου και τον κ. Γιάννη Στουρνάρα.
Η ουσία της νέας πρότασης μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας βασίζεται στην αναπτυξιακή διάσταση της κοινωνικής ασφάλισης. Περιγράφουμε ένα νέο σύστημα συντάξεων για τις νέες γενιές, με δραστική μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, και δομημένο σε δύο πυλώνες: τον διανεμητικό και τον κεφαλαιοποιητικό.
Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζονται υψηλότερες συντάξεις για τους σημερινούς εργαζόμενους, ενώ μειώνεται ταυτόχρονα το συνολικό μακροχρόνιο κόστος του συστήματος. Αυτό συμβαίνει λόγω της λειτουργίας του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα, τον οποίο εάν είχαμε θεσπίσει πριν 15-20 χρόνια δεν θα είχε συμβεί η τρέχουσα κατάρρευση του συστήματος συντάξεων της χώρας.
Το δεύτερο στοιχείο της πρότασής μας έγκειται στην προστασία των σημερινών συνταξιούχων, με μια σειρά από μέτρα που εγγυώνται τουλάχιστον το υφιστάμενο επίπεδο παροχών, ενώ θα υπάρχει και ρήτρα αύξησης των συντάξεων σε εναρμόνιση με την πορεία της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.
Εδώ πρέπει να σημειώσω ότι θα προβλέπεται ένα εντελώς νέο πλαίσιο μεταβατικών ρυθμίσεων για τους παλιούς και νέους συνταξιούχους που θα εξομαλύνει πλήρως το σημερινό “αλαλούμ” που έχει δημιουργηθεί με τον νόμο Κατρούγκαλου και στο οποίο αναφέρθηκα παραπάνω.
Συνολικά, το νέο σύστημα συντάξεων που προτείνουμε, όχι μόνο θα επιλύσει οριστικά το ασφαλιστικό πρόβλημα της χώρας, αλλά θα συμβάλλει καθοριστικά και στην ενίσχυση της ανάπτυξης της οικονομίας, με τα αποθεματικά του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα.
- Πώς τα κατάφεραν άλλες χώρες, που σήμερα έχουν βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα ; Ποια είναι τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα "success stories";
Η συνταγή ήταν γνωστή από την δεκαετία του '70 και εμείς την είχαμε προτείνει να εφαρμοστεί στην Ελλάδα από την δεκαετία του '90.
Στις αρχές του '70 διαπιστώθηκε ότι τα διανεμητικά συστήματα συντάξεων έπρεπε να συμπληρωθούν με ένα κεφαλαιοποιητικό πυλώνα, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα επικείμενα δημογραφικά προβλήματα της γήρανσης των πληθυσμών στις αναπτυγμένες χώρες.
Η πρώτη χώρα που θέσπισε κεφαλαιοποιητικά συστήματα ήταν οι ΗΠΑ το 1976, και μέχρι το τέλος της δεκαετίας του '90 ακολούθησαν οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης, όπως η Σουηδία, Νορβηγία, Δανία, Ολλανδία, Μεγάλη Βρετανία, Φινλανδία, Ελβετία.
Σήμερα, οι χώρες αυτές έχουν εξασφαλίσει επαρκείς συνταξιοδοτικές παροχές στις απερχόμενες γενιές εργαζομένων ενώ, ταυτόχρονα, έχουν συσσωρεύσει κολοσσιαία ποσά αποθεματικών, που ανέρχονται στο 70-120% του ΑΕΠ της κάθε χώρας.
- Τελικά η περικοπή των συντάξεων είναι διαρθρωτικό ή δημοσιονομικό μέτρο;
Η περικοπή των συντάξεων είναι ένα μέτρο που επιβλήθηκε στη χώρα μας λόγω των ασυνεπειών στην συμπεριφορά της τρέχουσας διακυβέρνησης.
Αυτή την έλλειψη εμπιστοσύνης των πιστωτών προς την διακυβέρνηση της χώρας την πληρώσαμε πολύ ακριβά και με πολλούς τρόπους, όπως υπέρογκα πλεονάσματα μέχρι το 2060, υποθήκευση της δημόσιας περιουσίας για 90 χρόνια, δημιουργία πρόσθετου αποθεματικού, κλπ.
Δυστυχώς, δεν βάζουμε μυαλό και τώρα βρισκόμαστε στο μέσο μιας αδιάντροπης διαδικασίας προεκλογικών παροχών που θα υπονομεύσουν καίρια τις ελάχιστες προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας.
Έχουμε φθάσει στο έσχατο σημείο, μετά από δέκα χρόνια ύφεσης, να κόβουμε τις δημόσιες επενδύσεις για να δίνουμε επιδόματα. Επομένως, το κύριο θέμα δεν είναι η μη περικοπή των συντάξεων, αλλά το γεγονός ότι δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι με αυτά που κάνουμε η επόμενη χρεοκοπία απέχει ελάχιστα.
* O Μιλτιάδης Νεκτάριος είναι καθηγητής στο Τμήμα Στατιστικής & Ασφαλιστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς και πρώην διοικητής του ΙΚΑ
