Ο Νοέμβριος «μπήκε» με το δεξί στις αγορές, που προεξοφλούν τους τελευταίους μήνες την επάνοδο της παγκόσμιας οικονομίας στην κανονικότητα. Εισερχόμαστε πλέον στο εορταστικό κλίμα της περιόδου, με την αργία του Thanksgiving να ανοίγει την αυλαία στις ΗΠΑ.
Όπως αναφέραμε στο προηγούμενο άρθρο μας με τίτλο «Επιχείρηση σώστε τα Χριστούγεννα», οι αγορές θα κοιτάξουν με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον το πώς θα συμπεριφερθούν οι καταναλωτές κατά την εορταστική περίοδο. Κι όπως είναι γνωστό σε όλους το 60-80% του τζίρου των επιχειρήσεων γίνεται τις τελευταίες ημέρες του έτους. Τα νέα που διατηρούν την θετική εικόνα των αγορών είναι η επιτυχής έκβαση για το εμβόλιο κατά της μάστιγας, από την Pfizer και την Moderna αλλά και από την παγκόσμια προσπάθεια που γίνεται για εξεύρεση λύσης. Όπως τονίσαμε στις αρχές τις πανδημίας οι αγορές αυτό που θα χρειάζονται είναι το εμβόλιο. « Οι εικόνες που αντικρίζουμε καθημερινά και οι ειδήσεις από την φονική εξάπλωση του ιού είναι ικανές να δημιουργήσουν τον τέλειο «μαύρο κύκνο». Πολλές φορές μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις και αυτό που θα ζήσουμε θα έχει πλήρη εξάρτηση από τις εν λόγω εικόνες. Είτε αυτές θα είναι τα θύματα του ιού, είτε τα άδεια ράφια στα σούπερ μάρκετ του πλανήτη, είτε θα είναι ο επιστήμονας που θα ανακαλύψει ένα βράδυ, και αφού έχουν χάσει οι αγορές -50% ή -20%, το εμβόλιο για τον «κινέζικο ιό»! (Σάββατο 7 Μαρτίου 2020, Θα είναι ο κινεζικός ιός ο «μαύρος κύκνος»;)
Το εμβόλιο έρχεται, είναι γεγονός, και οι αγορές καλούνται να προεξοφλήσουν την επίδραση του στην παγκόσμια οικονομία και φυσικά στις χρηματαγορές του πλανήτη. Ήδη οι πρώτες αναλύσεις είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές για την ανάκαμψη τα επόμενα χρόνια. Η στήλη θα κάνει μια αναδρομή στην προηγούμενη πανδημία της Ισπανικής γρίπης, 100 χρόνια πριν το 1918. Η ισπανική πανδημία γρίπης στοίχισε τη ζωή σε 675.000 Αμερικανούς πολίτες και σε πάνω από πενήντα εκατομμύρια παγκοσμίως. Η κυρίαρχη άποψη ότι οι οικονομικές κρίσεις ήταν τραπεζικές κρίσεις και εφόσον δεν υπήρξε τραπεζική κρίση στις ΗΠΑ δεν υπήρχε και λόγος πτώσης των χρηματαγορών ήταν ικανή να διατηρήσει την ψυχραιμία, κάτι που δε συνέβη τον Μάρτιο του 2020. Το σημαντικότερο όμως στοιχείο που έκανε τη διαφορά, με τη σημερινή εποχή, είναι ότι πολύ λιγότεροι άνθρωποι κατείχαν μετοχές και η αποταμίευση για τη συνταξιοδότηση μέσω του χρηματιστηρίου δεν ήταν τόσο διαδεδομένη όσο σήμερα. Εξάλλου η θνησιμότητα σε μικρές ηλικίες δεν άφηνε περιθώρια για μελλοντικές σκέψεις και αποταμιεύσεις. Η ιστορία του πολέμου ήταν περισσότερο μεταδοτική από την ιστορία της γρίπης.
Η ιστορία της πανδημίας επαναλαμβάνεται μετά από 100 χρόνια, καθώς η ζωή μας κύκλους κάνει και επανέρχεται και βιώνει καταστάσεις του παρελθόντος. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι θεωρούν ότι οι διακυμάνσεις της οικονομίας σχηματίζουν τον «οικονομικό κύκλο» (business cycle) που έχει μια περιοδικότητα, αλλά έχουν διαφορετικές γνώμες για τη φύση και τη διάρκειά του. Και αυτό, διότι σπάνια δύο οικονομικοί κύκλοι είναι ακριβώς ίδιοι. Όμως όλοι έχουν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά στις διακυμάνσεις τους ώστε να λέμε πως ανήκουν στην ίδια οικογένεια.
Ο κύκλος συνίσταται σε μια καθοδική πορεία ή κάμψη (recession) της οικονομίας που φθάνει σε ύφεση (depression), πολύ βαθιά ή όχι, παρατεταμένη ή σύντομη. Υπάρχουν πολλές θεωρίες για τα αίτια των οικονομικών διακυμάνσεων που είναι οι κύκλοι. Αυτά μπορεί να οφείλονται σε εξωγενείς παράγοντες όπως ένας «θανατηφόρος ιός» και ενδογενείς, όπως η νομισματική πολιτική μιας κεντρικής τράπεζας. Οι οικονομικοί κύκλοι που περάσαμε στον περασμένο αιώνα ήταν αρκετοί αλλά ένας έκανε τη μεγάλη διαφορά. Και αυτός ήταν ο ανοδικός κύκλος που ξεκίνησε μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Στο συγκεκριμένο άρθρο δεν μπορώ να εξετάσω όλους τους μικρότερους ενδιάμεσους κύκλους. Οι περισσότεροι αναλυτές προσπαθούν να αναλύουν τους μικρούς, συνήθως 8 ετών, καθώς είναι οι κύκλοι που προκαλούν και τα μεγαλύτερα προβλήματα (π.χ. κραχ 29 , 2000, 2008 και 2020)
Ποιες, όμως, είναι οι αιτίες πρόκλησης των οικονομικών διακυμάνσεων; Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση δεν είναι μία και κοινώς αποδεκτή, καθώς υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις που έχουν διαμορφωθεί με βάση ποικίλες ιδεολογικές αρχές. Έτσι, η ερμηνεία επιχειρείται υπό το πρίσμα των τριών μεγαλύτερων σχολών πολιτικής οικονομίας: της κλασικής, της κεϋνσιανής και της μαρξιστικής (Λιανός, Ψειρίδου, 2015). Σύμφωνα με τις δύο πρώτες, οι διαταραχές στις καμπύλες ζήτησης και προσφοράς εξηγούν τους οικονομικούς κύκλους ενώ η μαρξιστική θεωρία αντιπροσωπεύει κάτι τελείως διαφορετικό καθώς επικρίνει τις δύο προηγούμενες προσεγγίσεις και θεωρεί τις κρίσεις «γέννημα του καπιταλισμού».
Το ζητούμενο για όλους εμάς είναι που βρισκόμαστε σήμερα. Μπήκαμε στην αρχή ενός νέου κύκλου, ή είμαστε στη μέση του ή μήπως στο τέλος του κύκλου που ξεκίνησε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο; Η σημασία της σωστής πρόβλεψης δεν έχει να κάνει μόνο με τις χρηματαγορές αλλά και με την πραγματική οικονομία, καθώς η σωστή πρόβλεψη θα βοηθήσει τους μάνατζερ να κινηθούν ανάλογα και να προβούν σε κερδοφόρες επιλογές και επενδύσεις στις επιχειρήσεις τους, που με τη σειρά τους θα ενισχύσουν την παγκόσμια οικονομία.
Η δεύτερη μεγάλη κρίση που περνάει η ανθρωπότητα στο ξεκίνημα του αιώνα μας ίσως αποτελέσει και την μεγαλύτερη του, (που θα βιώσουμε, με βάση τα στατιστικά και τους αριθμούς). Οι εικόνες που θα ζήσουμε από εδώ και πέρα θα είναι οι εικόνες των ανθρώπων που θα τρέχουν να εμβολιαστούν για να σωθούν από τον θανατηφόρο ιό! Σίγουρα θα είναι περισσότερο «αισιόδοξες» από τις πρώτες εικόνες της κρίσης, με τα «καμιόνια» από την Ιταλία!
