Αναρωτιόμουν χθες αν η έκρηξη Ντράγκι θα σημάνει το τέλος της ευρωπαϊκής ανοχής απέναντι στην Τουρκία. Λίγες ώρες αργότερα μέσα στην ημέρα την σκυτάλη θα έπαιρνε ο Κλεμάν Μπον, ο γάλλος υπουργός Ευρωπαϊκών υποθέσεων. Όχι επαναλαμβάνοντας ακριβώς ότι ο Ερντογάν είναι δικτάτορας. Αλλά για να μιλήσει περί «εσκεμμένης» τουρκικής κίνησης, περί «παγίδας» που στήθηκε σε βάρος της Ούρσουλα φον τερ Λάιεν και περί «προσβολής» από την πλευρά της Τουρκίας προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Για να προσθέσει στην συνέχεια ότι «υπάρχει ένα πραγματικό πρόβλημα με την έλλειψη σεβασμού προς την Δημοκρατία και με το αυταρχικό ρεύμα στην Τουρκία». Και για να καταλήξει ότι το πρόβλημα αυτό «θα έπρεπε να ωθήσει τους Ευρωπαίους να είναι πολύ σταθεροί απέναντι στην Άγκυρα».
Κανείς, βέβαια, δεν είναι αφελής. Τέλος ανοχής απέναντι στην Τουρκία μπορεί να σημάνει μόνον εφόσον υπάρξει σύγκρουση συμφερόντων. Και εν προκειμένω υπάρχει πράγματι σύγκρουση συμφερόντων και μάλιστα μετωπική. Μεταξύ της Ιταλίας και της Τουρκίας. Όπως και της Γαλλίας με την Τουρκία. Θέατρο της σύγκρουσης σε αυτήν την φάση η Λιβύη.
Δεν είναι συμπτωματικό άλλωστε ότι μόλις επέστρεψε από την Λιβύη ο Ντράγκι ξεστόμισε φωναχτά αυτό που όλοι σκέφτονται για τον Ερντογάν, αλλά μέχρι σήμερα κανένας εκ των επισήμων ευρωπαίων δεν το έλεγε δημόσια και φωναχτά. Ούτε είναι βέβαια τυχαίο που ο γάλλος υπουργός ευρωπαϊκών υποθέσεων έσπευσε να δώσει συνέχεια στο «επεισόδιο» που ανέβασε το αίμα στο κεφάλι του Ντράγκι βλέποντας την σκηνή με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σύξυλη να στέκεται όρθια μπροστά στον Σουλτάνο χωρίς κάθισμα στην συνάντηση της Άγκυρας.
Προσωπικά, βέβαια, δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι το πρόβλημα του Ντράγκι ήταν μόνον ότι οι μεταβατικώς κρατούντες στην Λιβύη εκτελούν εντολές Ερντογάν προωθώντας τουρκικές εταιρείες σε βάρος των ιταλικών ανταγωνιστριών τους. Θα είχε πολλούς άλλους τρόπους να το λύσει κόβοντάς τους τον βήχα, όταν μάλιστα ούτε χθεσινή είναι η παρουσία και ο ρόλος των Ιταλών στην πρώην αποικία τους. Ούτε έχει κανείς ξεχάσει το κοινό μυστικό για το πώς οι Τούρκοι κατάπιαν αμάσητο το χουνέρι που τους έκαναν οι Γάλλοι όταν πήγαν να εγκλωβίσουν την φρεγάτα που είχαν στείλει για έλεγχο της τήρησης του εμπάργκο μεταφοράς όπλων στην Λιβύη του Σάρατζ.
Ανεξαρτήτως, όμως, των πραγματικών λόγων της έκρηξης του Ντράγκι εναντίον του Ερντογάν, η εξέλιξη που θα έχει η σύγκρουση των ιταλογαλλικών με τα τουρκικά συμφέροντα στην Λιβύη είναι ιδιαίτερα κρίσιμη και θα έχει πολλαπλό ενδιαφέρον. Όχι μόνο για την Ελλάδα, το τουρκολυβικό μνημόνιο και την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Αλλά γενικότερα για τον επαναπροσδιορισμό των ευρωτουρκικών σχέσεων. Ειδικά τώρα που ούτε η Λιβύη μπορεί να ορθοποδήσει στηριζόμενη μόνον στην Τουρκία, ούτε η Τουρκία, παρά τη ρητορική της περί αντιποίνων σε βάρος των εγκατεστημένων στην γείτονα ιταλικών εταιρειών, μπορεί να αγνοήσει τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όταν στην οικονομική κατάσταση που βρίσκεται εξαρτάται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γιαυτό άλλωστε καίγεται για την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης μαζί της.
Μέχρι σήμερα ο Ερντογάν πορευόταν παίζοντας με τους ενδοευρωπαϊκούς ανταγωνισμούς και επιτιθέμενος υπό την απειλή είτε του μεταναστευτικού, είτε της γεωπολιτικής στροφής του προς την Ανατολή.
Η Ευρώπη υποχωρούσε πάντα δείχνοντας συμπάθεια και αναζητώντας τρόπους συμβιβασμού την ώρα που ο Ερντογάν χρησιμοποιούσε την γλώσσα της ισχύος. Η Ευρώπη απαντούσε με καθωσπρεπισμό και ευγένεια.
Ο Ερντογάν ενσάρκωνε την Τουρκία, ενώ την Ευρώπη δεν την ενσάρκωνε δυστυχώς κανένας. Η Μέρκελ ήταν στην καλύτερη περίπτωση πάντα έτοιμη για υποχώρηση προκειμένου να μη βρεθεί αντιμέτωπη με μια κρίση.
Ο Ερντογάν ύψωνε πάντα τους τόνους για να συσπειρώνει το λαό του και να βελτιώσει την διαπραγματευτική του θέση. Η Ευρώπη φοβόταν μην τυχόν και της κλείσει την πόρτα και γινόταν υποχείριο των επικοινωνιακών χειρισμών του Ερντογάν χωρίς να λαμβάνει υπόψη της ότι ήταν αυτή που είχε πάντα το πάνω χέρι.
Τώρα που η Τουρκία διαπραγματεύεται μια θετική ατζέντα στις ευρωτουρκικές σχέσεις και μια συγκυριαρχία στην Λιβύη και την Ανατολική Μεσόγειο είναι καιρός η Ευρώπη να αντιστρέψει τους ρόλους, να προβάλει τις απαιτήσεις της και να υπαγορεύσει τους όρους της αρχίζοντας από τον σεβασμό του πολιτισμού και των αξιών της. Ιδιαίτερα τώρα που οι Αμερικανοί φαίνεται να μην δέχονται καμία έκπτωση επί των αρχών της ευρωατλαντικής συμμαχίας των Δημοκρατιών.
Με άλλα λόγια είναι η στιγμή ή ποτέ για την Ευρωπαϊκή Ένωση να αλλάξει το λογισμικό της και να θυμηθεί ότι γεννήθηκε ως ένωση κρατών χωρίς νομική προσωπικότητα αλλά με κοινή εξωτερική πολιτική, άμυνα και, προ παντός, πολιτισμό.
Ειδάλλως δεν έχει νόημα ούτε για δικτάτορες να μιλάει, ούτε για αυταρχικές τάσεις της Τουρκίας, ούτε για προσβολές των εκπροσώπων της και των θεσμών της.
