Ο κυκεώνας της «Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2021»

Της Αγγελικής Κώττη

Η Αθήνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή πόλη στην οποία εφαρμόστηκε ο θεσμός των πολιτιστικών πρωτευουσών. Ο θρύλος που συνοδεύει τη δημιουργία αυτού του θεσμού, θέλει στο γεύμα υπουργών Πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Μελίνα Μερκούρη να κλείνει την πόρτα, να στέκεται μπροστά της και να λέει: λοιπόν, δεν θα βγει κανείς από αυτή την αίθουσα, αν δεν συμφωνήσουμε στον θεσμό των Πολιτιστικών Πρωτευουσών της Ευρώπης. Και φυσικά, η πρώτη θα είναι η Αθήνα.

Είτε έγινε έτσι, είτε έγινε λίγο διαφορετικά, οι παριστάμενοι από τον Τζακ Λανγκ μέχρι τον Χανς Ντίτριχ Γκένσερ (ομολογώ μου διαφεύγει αν υπήρξε και υπουργός πολιτισμού, αλλά έτσι θέλει ο θρύλος) ομονόησαν και έβαλαν την υπογραφή τους στο εγχείρημα που έμελλε να ξεκινήσει μεγαλοπρεπώς στην Αθήνα το 1985. Παρά τις (άδικες) κριτικές που δέχτηκε η Μελίνα Μερκούρη, η Αθήνα είδε εκείνη τη χρονιά πολλά περισσότερα από όσα θα έβλεπε μέσα σε μια δεκαετία υπό κανονικές συνθήκες. Το πρόσημο ήταν απολύτως θετικό και ο θεσμός εδραιώθηκε με τον καλύτερο τρόπο.

Έκτοτε οι διοργανώσεις γίνονται με εναλλαγές πόλεων, που καταθέτουν υποψηφιότητα ανάμεσα σε άλλες της ίδιας χώρας. Μάλιστα, ο θεσμός είναι τόσο δημοφιλής, ώστε πλέον οι πρωτεύουσες επιλέγονται για ένα εξάμηνο και από κάποιες χώρες ταυτοχρόνως. Η Ελλάδα έχει οργανώσει με επιτυχία την Πολιτιστική Πρωτεύουσα Θεσσαλονίκη και την Πολιτιστική Πρωτεύουσα Πάτρα, επομένως θα έλεγε κανείς πως διαθέτει τεχνογνωσία. Η διοργάνωση της Ελευσίνας Πολιτιστικής Πρωτεύουσας του 2021 θα έπρεπε να είναι τυφλοσούρτης, όμως αποδείχθηκε κυκεώνας. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να αποδείξει πως καθόλου δεν το «έχει» η συγκεκριμένη Αριστερά με τον πολιτισμό. Αν κάποιος τομέας από τους διάφορους της διοργάνωσης είχε πάει καλά, θα βοηθούσε στην αθώωση λόγω αμφιβολιών. Δεν πήγε όμως ούτε ένας. Με τον υφυπουργό Κώστα Στρατή, να έχει αναλάβει το σχέδιο. Δεν ήταν δηλαδή οι υπηρεσίες που δεν έκαναν σωστό συντονισμό και ελέγχους. Η πολιτική ηγεσία η ίδια ήταν.

Έρχεται τώρα η Ελευσίνα 2021 και παρατηρεί με δελτίο Τύπου πως ο θεσμός κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα. Συγκεκριμένα, αναφέρεται:

«Η Πρόεδρος του ΔΣ της Εταιρείας κα Αυγερινού – Κολώνια στην παρέμβασή της μεταξύ άλλων τόνισε:

Μόλις 14 μήνες πριν από την έναρξη, η Ελευσίνα 2021 ΠΠΕ βρίσκεται σε αποφασιστική καμπή για τη διοργάνωση. Σημασία και απόλυτη προτεραιότητα, σε αυτό το σημείο, έχει αποκλειστικά και μόνο η υλοποίηση των στόχων και του προγράμματος.

Το ΔΣ είχε επισημάνει με την ανακοίνωση του, που ακολούθησε το second monitoring report του Ιουλίου 2019, πως σε ό,τι αφορά την ωρίμανση του εγχειρήματος, η κατάσταση παρουσιάζεται προβληματική και συγκεκριμένα:

(α) Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, παραμένει υπό διαμόρφωση και εν πάση περιπτώσει ημιτελές. Κατά παράβαση των επανειλημμένων οδηγιών, συστάσεων και προσκλήσεων του ΔΣ, δεν έχει παραδοθεί ολοκληρωμένο διαχειριστικό σχέδιο μέχρι το 2022. Βασική έλλειψη αποτελεί το αναλυτικό καλλιτεχνικό πρόγραμμα, η πλήρης ή τουλάχιστον επαρκής αναλυτική του κοστολόγηση.
(β) Η αποτελεσματική διοίκηση και διαχείριση της Εταιρίας, πλήττεται από τις συγκρουσιακές συνθήκες ως προς τη συνεργασία μεταξύ των δύο των κορυφαίων διευθυντικών στελεχών της, την έλλειψη ψυχικής ενότητας και δημιουργικής συστράτευσης στον κοινό σκοπό.
(γ) Η ολοκλήρωση προτάσεων χορηγιών καθυστερεί παρά τις δυνατότητες που ήδη έχουν διαφανεί, γεγονός, που επίσης συνδέεται με τις καθυστερήσεις του καλλιτεχνικού προγράμματος.
(ε) Η πρόοδος των ενεργειών για την κάλυψη των αναγκών για όλους τους αναγκαίους χώρους όλων των εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων και τις υποδομές, παρουσιάζει πολύ μεγάλη και ανησυχητική πλέον καθυστέρηση. Είναι πλέον βέβαιο ότι ο αρχικός σχεδιασμός που κατατέθηκε με το φάκελο υποψηφιότητας δεν είχε εκτιμήσει με επάρκεια δυσκολίες και εμπόδια. Το ΔΣ έχει παρακολουθήσει στενά τα θέματα αυτά και προσπάθησε να διευκολύνει την πρόοδο του θέματος. Εκτιμάται ότι ακόμα υπάρχουν περιθώρια να προχωρήσουν τα έργα αλλά η πολιτεία εδώ θα πρέπει να συμπαρασταθεί συστηματικά στο Δήμου. Ήδη πληροφορούμαστε ότι ήδη αναζητούνται εναλλακτικές λύσεις, όχι πάντα ισοδύναμες. Ο Δήμος έχει επίσης την ευθύνη των δημοσίων χώρων και του κυκλοφοριακού της πόλης. Αντίστοιχα το ΥΠΠΟΑ με τις περιφερειακές υπηρεσίες του θα πρέπει να επιταχύνει τις αποφάσεις που ήδη δρομολογήθηκαν για την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου».

Το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί να λέει ό,τι θέλει, χωρίς να επισημαίνει κάπου τις δικές του ευθύνες, αλλά σε κάθε περίπτωση το αρμόδιο υπουργείο Πολιτισμού ξέρει πλέον πολύ καλά τι έχει ή μάλλον τι δεν έχει γίνει.«Το 2021, θα φιλοξενήσουμε για 4η φορά τον κορυφαίο πολιτιστικό θεσμό της Ευρώπης, την Πολιτιστική Πρωτεύουσα, στην Ελευσίνα, τη γενέτειρα του Αισχύλου, την πόλη που η σύγχρονη ιστορία της είναι συνδεδεμένη με τη βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας” είχε πει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη κατά τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης στη Βουλή. Με ευθύνη της προηγούμενης κυβέρνησης, τόσο στο επίπεδο λειτουργίας του φορέα όσο και στο επίπεδο των υποδομών, απέχουμε πολύ από το επιθυμητό. Ο κίνδυνος, το 2021, η πόλη της Ελευσίνας, λόγω έλλειψης βασικών υποδομών, να μην μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της διοργάνωσης είναι ορατός. Είναι προτεραιότητά μας -σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία και την Τοπική Αυτοδιοίκηση- η επίσπευση των διαδικασιών και η παροχή όποιας συνδρομής, ώστε σε εύλογο χρονικό διάστημα να ολοκληρωθούν τα δύο μεγάλα έργα υποδομής (το παλαιό εργοστάσιο IRIS και η Ελαιουργική), αλλά και να ξεπεραστούν οι διοικητικές δυσλειτουργίες».

Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, θα δημιουργηθεί διϋπουργική επιτροπή, με όλα τα συναρμόδια υπουργεία, ώστε οι λύσεις να δίνονται πιο εύκολα. Αλλά δεν αρκεί αυτό. Ούτε και η συνεργασία με τον τοπικό δήμο Ελευσίνας, που έχει αρχίσει (γιατί με την προηγούμενη διοίκηση δεν ήταν και η καλύτερη) φτάνει. Πρέπει να ανασκουμπωθεί ο ίδιος ο οργανισμός,, αν θέλει να γίνει η διοργάνωση και να κάνει όσα δεν έκανε μέχρι τώρα. Δεκατέσσερις μήνες πριν, δεν υπάρχει δευτερόλεπτο για χάσιμο. Το ρεζίλι που θα υποστεί η Ελλάδα θα είναι τεράστιο. Ακόμα ένα στοίχημα που δεν πρέπει να χαθεί.