Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Εδώ και πολλές μέρες ο Ηλίας προσπαθούσε να μάθει τι ακριβώς ισχύει με τον αντικαπνιστικό νόμο. Τελικά, βεβαιώθηκε πως το κάπνισμα απαγορεύεται και στους ημιυπαίθριους χώρους που κλείνουν εποχιακά, με τζαμαρία.
Χάρηκε γιατί θα ξέμπλεκε πιο εύκολα αλλά διατηρούσε έναν ενδοιασμό στο τι θα κάνουν οι ανταγωνιστικές καφετέριες στην γειτονιά. Όταν όμως, έμαθε για το πρώτο πρόστιμο στην περιοχή, ήταν πλέον βέβαιος ότι η υπόθεση είχε τελειώσει: κανένας πλέον πελάτης του δεν θα κάπνιζε στον ημιυπαίθριο χώρο του μαγαζιού του.
Τα δύσκολα βέβαια, αρχίζουν τώρα. Γιατί ο νόμος είναι νόμος αλλά κι οι πελάτες, πελάτες! Κι ο Ηλίας μόνος του. Γιατί ποιος από το προσωπικό είχε την δύναμη να τους εξηγήσει τι άλλαξε; Ποιος θα συνήθιζε τον κόσμο στην νέα κατάσταση;
Ο Ηλίας ξεκίνησε το βασανιστικό έργο της διαπαιδαγώγησης των πελατών του. Από τραπέζι σε τραπέζι. Από γκρίνια σε γκρίνια. Και από αγένεια σε αγένεια. Εδώ και τρεις μέρες παλεύει με τα «θεριά»! Με πιτσιρικάδες που τον κοιτάνε με θράσος. Με παππούδες που αντιστέκονται. Με νευρωτικές κυρίες που παρασύρουν την παρέα τους, μολονότι είναι οι μοναδικές καπνίστριες.
Ο φίλος μας όμως δεν το βάζει κάτω. Κάθεται σε όλα τα τραπέζια και εξηγεί. Ήρεμα και με αρετές δασκάλου. Με σοφία και σύνεση. Υπομονή και αποφασιστικότητα. Από το πρωί ως το βράδυ, πορεύεται το ταξίδι της «παιδαγωγικής» του. Κι έχει τον νου του παντού. Μην του ξεφύγει κανένας.
Δεν φτάνει μόνο να εφαρμόσει τον νόμο. Πρέπει να του μείνουν και οι πελάτες. Συνήθως στις παρέες οι καπνιστές είναι λιγότεροι. Οι άλλοι, οι περισσότεροι πρέπει να τους παρασύρουν στην προσαρμογή. Μέχρι στιγμής, συμβαίνει το αντίθετο… Υπάρχουν κάποιοι που έχουν «αξιακό κώδικα» βασισμένο στο «αναφαίρετο δικαίωμα» στο κάπνισμα. Παρόλο που ο καπνός τους πέφτει στο πρόσωπο του διπλανού τους. Θα πρέπει να αλλάξουν βιοθεωρία.
Ο Ηλίας επιμένει. Και ένας ένας οι πελάτες συνηθίζουν. Αλλάζουν. Δέχονται να μην ανάψουν τσιγάρο ή σηκώνονται για να πάνε στα εξωτερικά τραπέζια.
Πόσο θα κρατήσουν τα «μαθήματα» του Ηλία; Όσο χρειαστεί για να αλλάξουν οι συνήθειες. Όσο πρέπει για να εμπεδωθεί μία κουλτούρα νομιμότητας και συνειδητότητας των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων όλων των πελατών.
Η στρατηγική του όμως, δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί αν δεν είχε πίσω του, τους ελέγχους που ξεκίνησαν στην γειτονιά και το πρόστιμο που ανακοινώθηκε. Γεγονός που σηματοδότησε το κίνητρο της προσπάθειας. Και χωρίς μάλιστα, να εμφανιστεί ακόμα αστυνομικός στο μαγαζί του.
Κάθε σύστημα παράγει διαρκές θετικό έργο, όταν συμπορεύονται αρμονικά, το οργανωτικό, το θεσμικό και το τεχνικό του κομμάτι. Ο Ηλίας είναι το οργανωτικό. Τα μανιτάρια-σόμπες που πιθανότατα θα βάλει στο πεζοδρόμιο, για τους καπνιστές του, όταν πιάσουν τα κρύα, είναι το τεχνικό. Αλλά χωρίς το θεσμικό, τον εφαρμοσμένο νόμο, τίποτα δεν θα μπορούσε να σταθεί όρθιο.
Η καθημερινή «παιδαγωγική» του φίλου μας προδίδει στρατηγική και διάθεση να πείσει. Και όσο θα έχει για σύμμαχό του την πολιτική βούληση της εξουσίας για νομιμότητα, θα μάχεται αποφασιστικά για τα δικαιώματα των μέχρι τώρα, μη καπνιζόντων ανυπεράσπιστων πελατών του.
Ο Ηλίας μου φαίνεται καλός για σύμβουλος στρατηγικής της κυβέρνησης. Όποιας κυβέρνησης του δώσει τα όπλα (νόμοι) να ρυθμίσει σωστά το «σύστημά» του. Είτε πρόκειται για κάποιο καφέ είτε για μία ολόκληρη χώρα…
