Οι Ευρωπαίοι πιστωτές από τη μια συγχαίρουν τη κυβέρνηση για την επίτευξη υπερ-πλεονασμάτων, και από την άλλη τη μαλώνουν γιατί δεν πληρώνει τις οφειλές προς τον ιδιωτικό τομέα! Μα αν ήταν εντάξει στις υποχρεώσεις της, δεν θα πετύχαινε το πλεόνασμα για το όποιο περισσεύουν τα υποκριτικά συγχαρητήρια του κ. Σεντένο.
Στη φράση αυτή συνοψίζει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά Θοδωρής Πελαγίδης, τον παραλογισμό των Ευρωπαίων απέναντι στην Ελλάδα, ο οποίος όχι μόνο δεν πείθει τις αγορές, αλλά και τις προκαλεί, όπως δείχνουν οι αναταράξεις στα ελληνικά ομόλογα.
«Η χώρα έχει μπει σε μια διαδικασία μεταμνημονιακής "αποανάπτυξης", καθώς η αύξηση κατά 2% του ΑΕΠ στηρίζεται σε εισροές δανεικών, σε μηνιάτικα 300 ευρώ το μήνα και στις επιδοτούμενες ακαθάριστες μισθολογικές αυξήσεις των δημοσίων υπαλλήλων, δεν είναι πραγματική παρά σαθρή», όπως λέει χαρακτηριστικά μιλώντας στο Liberal.gr. Και επισημαίνει ότι χωρίς τις εισροές των δανεικών των μνημονίων που καταγράφονται ως αυξημένη εγχώρια δαπάνη και χωρίς τη συγκυριακή τουριστική ανάκαμψη, θα βρισκόμασταν σήμερα στον μηδέν ή και χαμηλότερα.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Η κυβέρνηση πανηγυρίζει για την έγκριση του προϋπολογισμού όμως οι αγορές δεν δείχνουν να συμμερίζονται τον ενθουσιασμό του πρωθυπουργού και το χρηματιστήριο εμφανίζει εικόνα διάλυσης. Τι ακριβώς συμβαίνει;
Οι αγορές δεν συμμερίζονται, πρώτα απ'' όλα, την αισιοδοξία των Ευρωπαίων. Πραγματικά πρόκειται για ακατανόητη στάση. Οι ευρωπαίοι πιστωτές από τη μία συγχαίρουν την κυβέρνηση για την επίτευξη, ή μάλλον την υπέρ επίτευξη, του πρωτογενούς δημοσιονομικού πλεονάσματος για τρίτη χρονιά, και από την άλλη την μαλώνουν γιατί δεν προχωρά τις μεταρρυθμίσεις.
Την μαλώνουν υποκριτικά γιατί δεν πληρώνει τις οφειλές στον ιδιωτικό τομέα αρκετών δισεκατομμυρίων, γιατί δεν προχωρά -τις εισπράξεις από- τις ιδιωτικοποιήσεις, γιατί δεν πραγματοποιεί ή γιατί έστω καθυστερεί τις συμφωνημένες διαρθρωτικές αλλαγές, και εξαιτίας όλων αυτών αναβάλλουν την ετήσια πληρωμή-δόση του ποσού από τα κέρδη των ομολόγων. Σχιζοφρενική κατάσταση. Αν η κυβέρνηση ήταν εντάξει στις υποχρεώσεις της στον ιδιωτικό τομέα ή στους καινούργιους συνταξιούχους που περιμένουν ακόμα να πάρουν την πρώτη τους σύνταξη ή το εφάπαξ, δεν θα είχε επιτευχθεί το πλεόνασμα για το οποίο περισσεύουν τα υποκριτικά συγχαρητήρια του κ. Σεντένο.
- Αναμφίβολα οι τράπεζες βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα. Πιστεύετε ότι το σχέδιο της ΤτΕ ή κάποιο άλλο σχέδιο για την αντιμετώπιση του φαινομένου των «κόκκινων» δανείων μπορεί να τις βγάλει από το αδιέξοδο;
Η πρόταση της ΤτΕ μπορεί να είναι ίσως μία επιμέρους λύση, αλλά άλλο η διαχείριση της κατάστασης για την αποφυγή των χειροτέρων κι άλλο η ταχύρυθμη οικονομική μεγέθυνση που δίνει τη δυνατότητα στους δανειολήπτες να αρχίζουν να αποπληρώνουν κανονικά τις δόσεις. Με 1,4% (2017) και 1,9% (2018) αυτού που αποκαλώ «επιδοτούμενη ανάπτυξη», δεν γίνεται τίποτα. Χωρίς τις εισροές των δανεικών των μνημονίων που καταγράφονται ως αυξημένη εγχώρια δαπάνη και χωρίς τη συγκυριακή τουριστική ανάκαμψη, θα βρισκόμασταν σήμερα στον μηδέν ή και χαμηλότερα.
Αυτό που συμβαίνει σήμερα με πρωταγωνιστή τη συνεχή υστέρηση ιδιωτικών και δημοσίων επενδύσεων ονομάζεται, αντιθέτως, «αποανάπτυξη» καθώς η συνεχιζόμενη από-επένδυση υπονομεύει τη μελλοντική δυνητική ανάπτυξη.
Η χώρα έχει μπει σε μια διαδικασία μεταμνημονιακής «αποανάπτυξης», καθώς η αύξηση κατά 2% του ΑΕΠ στηρίζεται σε εισροές δανεικών, σε μηνιάτικα 300 ευρώ το μήνα και στις επιδοτούμενες ακαθάριστες μισθολογικές αυξήσεις των δημοσίων υπαλλήλων, δεν είναι πραγματική παρά σαθρή
Η παραγωγικότητα έτσι συνεχίζει να υστερεί και ο ισχνός ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης που παρατηρείται, πέρα από τα παραπάνω που αναφέρθηκαν, οφείλεται στην λεγόμενη εκτατική μεγέθυνση και όχι στην ενδεδειγμένη, «εντατική μεγέθυνση» που θα προέκυπτε από μια βελτίωση της ποιότητας των παραγωγικών συντελεστών της οικονομίας.
Δηλαδή, με λίγα λόγια, απλώς δουλεύουν σήμερα λίγο περισσότεροι χαμηλόμισθοι ανειδίκευτοι και προσθέτουν έτσι κατάτι στο Α.Ε.Π. Να μην ξεχνάμε επίσης ότι η κυβέρνηση έχει αυξήσει τις μισθολογικές δαπάνες του Δημοσίου Τομέα από την αρχή της διακυβέρνησης της, κατά περίπου 2 δισεκατομμύρια, δηλαδή περίπου +1% ΑΕΠ. Όλο αυτό ο κ. Σεντένο το ονομάζει επιτυχία.
- Τρεις μήνες μετά το τέλος του μνημονίου και η Ελλάδα δεν πείθει τις αγορές. Υπάρχει τρόπος προστασίας; Το ρωτάω διότι πλέον ο αντισυμβαλλόμενος για τη χώρα δεν είναι οι πιστωτές αλλά οι αγορές...
Η κυβέρνηση πήρε τελικά από το τρίτο μνημόνιο 47 δισεκατομμύρια από τα 86 που είχε συμφωνήσει. Υπάρχουν επίσης 15, πέραν των 47, που ως γνωστόν κρατούνται σε ένα λογαριασμό ως κεφάλαιο εγγύησης για την έξοδο στις αγορές. Το τονίζω αυτό γιατί πολλοί πιστεύουν ότι το ποσό αυτό προορίζεται για να χρησιμοποιηθεί στην περίπτωση που η χώρα συνεχίσει να βρίσκεται εκτός αγορών.
Αν αναγκαστούμε να χρησιμοποιήσουμε έστω και 1 δις από το εγγυητικού αυτό κεφάλαιο, μετά θα χρειαστούμε πολύ περισσότερα από τα 15. Τα λέω αυτά γιατί η χώρα συνεχίζει σήμερα να ασχολείται με τα αναδρομικά και τα δεκάρικα του ΕΝΦΙΑ. Δεν μπορώ να δω, για το ορατό τουλάχιστον μέλλον, το πως θα μπορούσε η χώρα να έχει αντισυμβαλλόμενο όπως λέτε τις αγορές, και όχι τους θεσμικούς πιστωτές. Να θυμάστε επίσης ότι το χρέος μπορεί να είναι βιώσιμο όχι με τέσσερα, ή τεσσεράμισι, ή τρία ή και τρεισήμισι τοις 100, αλλά μόνο με επιτόκια Πορτογαλίας.
- Ποια είναι τα βήματα που θα έπρεπε να γίνουν για να σταθεί η χώρα όρθια και να «κερδίσει» τις απαραίτητες αναβαθμίσεις των οίκων αξιολόγησης, την ώρα που το διεθνές περιβάλλον χαρακτηρίζεται από έντονη μεταβλητότητα και η χώρα δείχνει «εξαρτημένη» από την ιταλική κρίση;
Μπορεί να δείτε την κυβέρνηση να πραγματοποιεί αυτά που υποσχέθηκε στους πιστωτές, να λαμβάνει τα 600 εκατομμύρια από τα κέρδη των ομολόγων, να δείτε την ιταλική κρίση να υποχωρεί αλλά η χώρα εδώ να συνεχίζει να βρίσκεται στην ουσία, εκτός αγορών. Κι αυτό γιατί οι αγορές τιμολογούν το πολιτικό ρίσκο! Το οικονομικό περιβάλλον, δηλαδή.
Για να σταθεί η χώρα όρθια πρέπει να υπάρξει πολιτική αλλαγή. Καθαρά και ξάστερα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πρέπει να έχει, και θα έχει, μια καθαρή νίκη στις επερχόμενες εκλογές που θα του επιτρέψει έναν καθαρό ορίζοντα τετραετούς διακυβέρνησης. Θα του επιτρέψει επίσης να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα που πράγματι θα υπερβαίνει τις πολιτικές συντεταγμένες της λεγόμενης μεταπολίτευσης. Διαφορετικά ας ετοιμαστούμε για νέες περιπέτειες, να το καταλάβουν αυτό ιδιαιτέρως οι αναποφάσιστοι κι αυτοί που πάντα παριστάνουν τους ανεξάρτητους και τους κριτικούς.
- Βλέπουμε το κόστος δανεισμού της χώρας να παραμένει πάνω από το 4,5% που σημαίνει ότι η έξοδος στις αγορές θα πρέπει να θεωρείται απαγορευτική για μεγάλο χρονικό διάστημα. Φοβάστε ότι μπορεί να εξαντληθεί το κεφαλαιακό μαξιλάρι πριν βγούμε στις αγορές με βιώσιμα επιτόκια;
Φαντάζομαι ότι η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να βγει στις αγορές πουλώντας ομόλογα χαμηλότερης χρονικά λήξης. Εκεί θα πάρει και αναλόγως χαμηλότερα επιτόκια. Αυτό μέχρι να φτάσουμε στις εκλογές. Πάντως, μία σχετικά μεγάλη λήξη ομολόγων είναι μέσα στην άνοιξη και μια δεύτερη το καλοκαίρι. Σε κάθε περίπτωση, αν αναγκαστεί η κυβέρνηση να ακουμπήσει το «μαξιλάρι», δηλαδή αν της επιτρέψουν να ακουμπήσει το μαξιλάρι, το παιχνίδι είναι χαμένο. Οι αγορές θα ερμηνεύσουν μια τέτοια κίνηση όχι μόνο ως αδυναμία του παρόντος αλλά και ως μία ένδειξη αδυναμίας και για το μέλλον.
*Ο Θοδωρής Πελαγίδης, καθηγητής οικονομικής ανάλυσης στο πανεπιστήμιο Πειραιώς και ανώτερος εταίρος στο Brookings Institution, είναι σύμβουλος μακροοικονομίας του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας.
