Η κίνηση ήταν μεγάλη. Η είδηση έγινε πρώτη. Μέσα σε δευτερόλεπτα έκανε τον γύρο του κόσμου. Ο Τζο Μπάιντεν έκανε το βήμα που κανένας εκ των προκατόχων του δεν είχε αποτολμήσει. Αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Αρμενίων προκαλώντας την μήνη της Άγκυρας, αλλά επιβεβαιώνοντας ότι εννοεί πράγματι να θέσει την αμερικανική διπλωματία στην υπηρεσία των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Η μαζική παραβίασή τους συνιστά για τον δυτικό νομικό πολιτισμό έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Η αποκατάσταση της αλήθειας και η διατήρηση της μνήμης όσων διαπράχθηκαν στο παρελθόν είναι ένας τρόπος για την αποτροπή της επανάληψης τους στο μέλλον.
«Ας ανανεώσουμε την κοινή απόφασή μας να εμποδίσουμε την αναπαραγωγή οποιασδήποτε μελλοντικής αγριότητας οπουδήποτε στον κόσμο. Κι ας συνεχίσουμε την αποθεραπεία (των τραυμάτων) και την συμφιλίωση όλων των λαών του κόσμου», τόνισε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ προσθέτοντας: «Ο αμερικανικός λαός τιμά σήμερα όλους τους Αρμενίους που χάθηκαν στη Γενοκτονία που άρχισε πριν από εκατόν εβδομήντα χρόνια».
Η δήλωση έγινε στις 12:00 το μεσημέρι ώρα Αμερικής. Λίγα λεπτά αργότερα, στις 20:00 ώρα Τουρκίας, ο τουρκικός στρατός έπληττε θέσεις των υποστηριζόμενων από την Ουάσινγκτον Κούρδων στο Βόρειο Ιράκ, ενώ αργότερα το Σάββατο οι τουρκικές επιθέσεις επεκτάθηκαν στο Ταλ Ταμίρ της Συρίας.
Χθες το πρωί η ισλαμιστική εφημερίδα Yeni Akit κυκλοφορούσε με πρωτοσέλιδο τίτλο «Ο σκύλος γαβγίζει, το καραβάνι προχωράει». Ενώ η Yeni Safak σημείωνε ότι «ούτε ο Μακρόν κάθισε φρόνιμα» αναφερόμενη στο γεγονός ότι ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας παραβρέθηκε για πρώτη φορά επισήμως στις εορταστικές εκδηλώσεις που γίνονται κάθε χρόνο στο Παρίσι στο μνημείο της γενοκτονίας των Αρμενίων.
Ποια θα είναι η συνέχεια; Σίγουρα πάντως πολύ διαφορετική από αυτήν που σχεδόν όλοι ανέμεναν από τον πιο ηλικιωμένο Πρόεδρο στην ιστορία των ΗΠΑ. Ο Τραμπ προεξοφλούσε ότι θα "κοιμόταν". Αλλά αυτός μέσα σε εκατό ημέρες έχει βαλθεί να σπάσει όλα τα ρεκόρ ταχύτητας στη λήψη στρατηγικών αποφάσεων και στην εφαρμογή ρηξικέλευθων πολιτικών.
Πάνω από διακόσια εκατομμύρια εμβολιασμοί πραγματοποιήθηκαν από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του. Μέσα σε λίγες εβδομάδες υιοθέτησε ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα στήριξης της οικονομίας με 1900 δισεκατομμύρια δολάρια. Και άλλα τόσα είναι έτοιμος να ρίξει για έργα υποδομής. Επανέφερε την Αμερική στη Συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή και διοργάνωσε μια διεθνή σύνοδο κορυφής με τη συμμετοχή όλων των G7 εξαγγέλλοντας ένα υπερφιλόδοξο αμερικανικό σχέδιο για τη μείωση της αύξησης των θερμοκρασιών και τον περιορισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου παίζοντας και σε αυτό το μέτωπο ένα πολύ μεγάλο διπλωματικό παιχνίδι. Απευθύνθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανανεώνοντας τους δεσμούς με τους Ευρωπαίους συμμάχους και εξαγγέλλοντας την αύξηση του αριθμού των Αμερικανών στρατιωτών που θα σταθμεύουν στη Γερμανία. Προχώρησε στην απαγκίστρωση από το Αφγανιστάν.
Ταυτόχρονα, με τη συμπλήρωση των εκατό πρώτων ημερών της προεδρίας του ετοιμάζεται να κάνει στο Κογκρέσο την ερχόμενη Τετάρτη την πρώτη ομιλία του, που σύμφωνα με την εκπρόσωπό του Τζεν Ψάκη, θα είναι αφιερωμένη στις προτεραιότητες της μεσαίας τάξης που είναι η φροντίδα των παιδιών, η εκπαίδευση και η υγεία. Ίσως, να πρόκειται για το πρελούδιο του σχεδίου για τη μετατροπή της μητρόπολης του καπιταλισμού σε υπόδειγμα κοινωνικού κράτους. Αν η υπόθεση επιβεβαιωθεί, η Αμερική θα έχει πάρει την άγουσα της επιστροφής όχι μόνο στο διεθνές προσκήνιο, αλλά και στο δρόμο που χάραξε ο Ρούσβελτ για να τη βγάλει από την Μεγάλη Ύφεση του 1929, τον συνέχισε πολύ αργότερα ο Κλίντον ονομάζοντάς τον «Τρίτο Δρόμο» και τον άφησε στην μέση ο Ομπάμα αφού το πρόγραμμά του για καθολική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη εγκαταλείφθηκε μετά βδελυγμίας από τον Τραμπ.
Είναι πάρα πολύ νωρίς για να διαφανεί η συνέχεια που θα έχει η Διοίκηση Μπάιντεν. Η Αμερική δεν έχει συνέλθει ακόμα από το σοκ του μεγάλου διχασμού. Η πλειοψηφία των Δημοκρατικών στο Κογκρέσο είναι πολύ εύθραυστη. Το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων είναι ακόμα στα χαρτιά. Η έκβαση των συζητήσεων ενόψει της νομοθέτησής του είναι αβέβαιη. Τόσο η αλλαγή των νόμων για την οπλοκατοχή και την οπλοχρησία, όσο και για το εκλογικό σύστημα μπορεί κάλλιστα και να επανατροφοδοτήσουν τις κοινωνικές εντάσεις και να μπλοκαριστούν. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τις μεταρρυθμίσεις που αφορούν στη μετανάστευση δεδομένου ότι η κατάσταση στα σύνορα με το Μεξικό, όπου φθάνουν χιλιάδες περιμένοντας να τα διαβούν, είναι μάλλον απελπιστική.
Το μεγάλο ωστόσο στοίχημα παραμένει η έκβαση του ανταγωνισμού ή μήπως τελικά του συναγωνισμού Δύσης - Ανατολής.
Η απευθείας επικοινωνία Μπάιντεν-Πούτιν φαίνεται να έχει παίξει έναν ρόλο τα αποτελέσματα του οποίου μάλλον δεν θα αργήσουν να φανούν. Ο καθένας έβαλε τις κόκκινες γραμμές του. Και προς το παρόν μοιάζουν να γίνονται σεβαστές. Οι μονάδες του αμερικανικού στόλου δεν διάβηκαν τα στενά των Δαρδανελίων. Οι Ρώσοι απέσυραν τις δυνάμεις που ανέπτυξαν στα σύνορα με την Ουκρανία λέγοντας ότι η άσκηση… ετοιμότητας έληξε. Η τύχη της Ουκρανίας ίσως αποδειχθεί ανάλογη με αυτήν της Φινλανδίας μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η τηλεσύνοδος κορυφής για την κλιματική αλλαγή έδωσε την ευκαιρία ανταλλαγής φιλοφρονήσεων μεταξύ του Αμερικανού και του Ρώσου Προέδρου στη σκιά της υπόθεσης Ναβάλνι.
Το πιο καυτό μέτωπο βρίσκεται βέβαια μεταξύ Ινδικού και Ειρηνικού Ωκεανού. Και είναι αμφίβολο αν μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας υπάρχει περιθώριο αμοιβαίων υποχωρήσεων τέτοιο που ο μεταξύ τους αναπόφευκτος ψυχρός πόλεμος για τη διεθνή ηγεμονία να κινηθεί εντός των ορίων ενός ανταγωνισμού που στον προηγούμενο ψυχρό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ βαφτίστηκε «ειρηνική συνύπαρξη». Δεν είναι όμως και το πιθανότερο να υπερβεί το όριο του «μη πολέμου» τουλάχιστον για όσο διάστημα οι Αμερικανοί θα καταφέρνουν να κρατούν σε απόσταση ασφαλείας την Κίνα από τη δική τους πρωτοκαθεδρία στους τομείς των τεχνολογιών αιχμής και τεχνητής νοημοσύνης.
Άλλωστε, αν και βρίσκονται εκτός συναγωνισμού, οι Ευρωπαίοι θα εξαντλήσουν λογικά κάθε δυνατότητα επηρεασμού των διεθνών εξελίξεων, ώστε να μην γίνουν τα πρώτα θύματα ενός αχαλίνωτου σινοαμερικανικού ανταγωνισμού. Ήταν, εξάλλου την περσινή άνοιξη που ο Πρόεδρος Μακρόν έκανε την εκτίμηση ότι ούτε η Γαλλία ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν συμφέρον είτε από μια πολύ καλή σινοαμερικανική συνεννόηση είτε από μια πολύ κακή παρεξήγηση.
Μόνο που τότε στην εικόνα δεν είχε μπει ο Μπάιντεν. Τώρα όμως που μπήκε, μπορεί οι Ευρωπαίοι να ανακουφίστηκαν βλέποντας τον Τραμπ να αποχωρεί ηττημένος, αλλά τα όνειρα που κάνανε για έναν καλορυθμισμένο πολυπολικό κόσμο, ελπίζοντας ότι σε αυτόν θα είχαν περισσότερο χώρο και μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία, μοιάζουν να γίνονται τώρα τόσο απόμακρα όσο και η ουτοπία του αγγελικά πλασμένου κόσμου. Όχι, μόνο για όσο ακόμα διάστημα η πανδημία θα τους κρατά δέσμιους καταρρακώνοντας το ηθικό τους. Αλλά και για το διάστημα που θα τους χρειαστεί να αντιληφθούν ότι ούτε η μεταπανδημική εποχή θα προσφέρεται για ήξεις, αφήξεις και μεσοβέζικες προσεγγίσεις.
Γιατί, εκτός των άλλων, οι μεσοβέζικες προσεγγίσεις είναι εξ ορισμού οι πιο αντιπαραγωγικές, όταν η μεγάλη πρόκληση των καιρών είναι το χάος στο οποίο οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια η απορρύθμιση των διεθνών σχέσεων μετά το τέλος του διπολικού κόσμου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Τουρκία του Ερντογάν. Υπήρξε η μεγάλη ωφελημένη της μεταδιπολικής εποχής. Και με το δίκιο της τώρα φαίνεται να πιστεύει ότι κανενός σκύλου το γάβγισμα δεν μπορεί πια να σταματήσει το καραβάνι του νεοοθωμανικού ισλαμοεθνικισμού της. Γιαυτό και μόλις ο Μπάιντεν αναγνώρισε την γενοκτονία των Αρμενίων, ο ακροδεξιός σύμμαχος του Ερντογάν Ντεβλέτ Μπαχτσελί αντέδρασε λέγοντας ότι «ήρθε η ώρα να χωρίσουν οι δρόμοι μας από μια χώρα που ήταν σύμμαχος».
Μένει τώρα να φανεί αν το τουρκικό καραβάνι συνεχίσει την πορεία του ακρωτηριάζοντας την Κύπρο. Σε δυο ημέρες που θα έχει λήξη η Άτυπη Πενταμερής για το κυπριακό θα ξέρουμε περισσότερα.
