Καταστροφική για την παγκόσμια υγεία ήταν η χρονιά που πέρασε με την πανδημία να αποτελεί το κύριο γεγονός διεθνώς. Στο πέρασμά του, ο νέος ιός άφησε πίσω του σχεδόν δύο εκατομμύρια νεκρούς, αλλά και τα συστήματα υγείας σε κρίσιμη κατάσταση, να καταγράφουν με τον πιο δυσάρεστο τρόπο τις ανεπάρκειές τους, στην προσπάθεια περίθαλψης των ασθενών.
Παράλληλα όμως, η πανδημία απειλεί να αναστρέψει την παγκόσμια πρόοδο στην υγεία που επιτεύχθηκε με πολύ κόπο τις τελευταίες δύο δεκαετίες κυρίως σε ότι αφορά την καταπολέμηση των μολυσματικών ασθενειών και στη βελτίωση της υγείας των μητέρων και των παιδιών.
Φέτος, το 2021, οι χώρες σε όλο τον κόσμο συνεχίζουν να παραμένουν αντιμέτωπες με την πανδημία, αλλά και με τη βοήθεια αποτελεσματικών μέσων κατά του ιού, όπως τα εμβόλια και τα νέα αντι- ιικά φάρμακα, όμως προηγουμένως θα πρέπει να ενισχύσουν τα συστήματα υγείας τους, προκειμένου να μπορέσουν να αξιοποιήσουν τα νέα αυτά μέσα. Ταυτόχρονα όμως, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν και βασικά κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα για την καλύτερη παροχή υπηρεσιών υγείας στο σύνολο του πληθυσμού, γιατί είμαστε όλοι συνδεδεμένοι.
Ο ΠΟΥ θέτει 10 στόχους για το 2021 στον τομέα υγείας διεθνώς:
1. Παγκόσμια ασφάλεια υγείας με παγκόσμια αλληλεγγύη
Αναγνωρίζοντας ότι με την πανδημία κανείς δεν είναι ασφαλής μέχρι όλοι να είναι ασφαλείς, οι χώρες χρειάζεται να βελτιώσουν την ετοιμότητά τους για πανδημίες και καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στην υγεία, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη συνεργασία μεταξύ τους.
Έμφαση πρέπει να δοθεί σε αστικές περιοχές, σε νησιωτικές χώρες, σε εστίες πολέμου, αλλά και στην οικοδόμηση νέων συνεργασιών μεταξύ των κρατών, στην εκπαίδευση ανθρώπινου δυναμικού για παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών δημόσιας υγείας και ιατρικής βοήθειας.
Στόχος είναι και η δημιουργία μιας Βιο-Τράπεζας που θα αποτελεί ένα παγκόσμιο σύστημα ανταλλαγής παθογόνων υλικών και κλινικών δειγμάτων για τη διευκόλυνση της ταχείας ανάπτυξης ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων και φαρμάκων.
2. Ταχύτερη πρόσβαση σε τεστ, φάρμακα και εμβόλια
Κορυφαία προτεραιότητα το 2021 είναι η ισότιμη πρόσβαση σε ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια, τεστ και θεραπείες και η διασφάλιση ότι τα συστήματα υγείας είναι αρκετά ισχυρά για να τα διαχειριστούν. Τα νέα αποτελεσματικά μέσα, αποτελούν κλειδί τόσο για τη λήξη της πανδημίας, όσο και για την υγειονομική και οικονομική κρίση που έχει προκληθεί.
Στις άμεσες προκλήσεις περιλαμβάνεται επίσης και η ανεύρεση πόρων για τις πρόσθετες καινοτόμες θεραπείες που βρίσκονται ακόμη υπό ανάπτυξη. Οι στόχοι για την πρωτοβουλία ACT-Accelerator το 2021 περιλαμβάνουν: διανομή 2 δισ. εμβολίων, 245 εκατ. θεραπείες, εφαρμογή τεστ για 500 εκατ. άτομα σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα και ενίσχυση των συστημάτων υγείας.
3. Προηγμένη υγεία για όλους
Το μάθημα από την πανδημία για τις επιπτώσεις από την παραμέληση των συστημάτων υγείας, φέρνει στο προσκήνιο δύο σημαντικές πρωτοβουλίες: την ανάπτυξη πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας σε όλες τις χώρες και την καθολική κάλυψη των πληθυσμών από τα συστήματα περίθαλψης. Είναι δύο παράμετροι που μπορούν να συμβάλλουν στην υγεία, χωρίς τα νοικοκυριά να επιφορτίζονται με δαπάνες και να οδηγούνται στη φτώχεια.
Εντός του 2021 o ΠΟΥ θα ξεκινήσει παγκόσμια εκστρατεία για την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού των επαγγελματιών υγείας.
4. Αντιμετώπιση των ανισοτήτων στην υγεία
Η πανδημία επέστησε την προσοχή στις βαθιές ανισότητες που εξακολουθούν να υφίστανται μεταξύ και εντός των χωρών, ορισμένες από τις οποίες επιδεινώνονται και κινδυνεύουν να διευρυνθούν ακόμη περισσότερο.
Η προώθηση της καθολικής κάλυψης υγείας και η αντιμετώπιση των ευρύτερων καθοριστικών παραγόντων της υγείας θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση ανισοτήτων που σχετίζονται με το εισόδημα, φύλο, εθνικότητα, διαβίωση σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές ή μειονεκτούσες αστικές περιοχές, εκπαίδευση, συνθήκες απασχόλησης και αναπηρία.
Χρειάζονται μέτρα για πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, καθώς και συνεργασία για την αντιμετώπιση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων της υγείας.
5. Παγκόσμια ηγεσία στην επιστήμη και τα δεδομένα
Η πανδημία έφερε στην επιφάνεια τις επιστημονικές ανακαλύψεις και ο ΠΟΥ σχεδιάζει την αξιοποίηση των εξελίξεων για την προαγωγή της παγκόσμιας υγείας, υποστηρίζοντας την αριστεία, τη συνάφεια και την αποτελεσματικότητα των δεδομένων για καλύτερες τεκμηριωμένες συστάσεις για τη δημόσια υγεία σε θέματα που κυμαίνονται από το Αλτσχάιμερ έως τον Ζίκα.
Αντίστοιχα θα υποστηρίξει τις χώρες να ενισχύσουν τα συστήματα δεδομένων τους για την υγεία, για την κατάρτιση εκθέσεων προόδου για τους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης που σχετίζονται με την υγεία.
6. Αντιμετώπιση μεταδοτικών ασθενειών
Τις τελευταίες δεκαετίες, ο ΠΟΥ και οι συνεργάτες του εργάστηκαν αποφασιστικά για να τερματίσουν τη μάστιγα της πολιομυελίτιδας, του HIV, της φυματίωσης και της ελονοσίας και για να αποτρέψουν τις επιδημίες ασθενειών όπως η ιλαρά και ο κίτρινος πυρετός. Η πανδημία ανέτρεψε μεγάλο μέρος αυτού του έργου το 2020. Έτσι, το 2021 στις προτεραιότητες περιλαμβάνεται η επανέναρξη των εμβολιασμών για πολιομυελίτιδα και άλλες ασθένειες, για βελτίωση της πρόσβασης στο εμβόλιο κατά του HPV στο πλαίσιο της προσπάθειας για τερματισμό του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας που ξεκινήσαμε το 2020.
Προωθείται ένας νέος 10ετής χάρτης για παραμελημένες τροπικές ασθένειες με στόχο την εξάλειψη 20 από αυτές, ενώ προβλέπεται ένταση των προσπαθειών για τερματισμό του AIDS, της φυματίωσης και της ελονοσίας και για την εξάλειψη της ιογενούς ηπατίτιδας έως το 2030.
7. Καταπολέμηση της αντοχής στα αντιβιοτικά
Οι παγκόσμιες προσπάθειες για τον τερματισμό των μολυσματικών ασθενειών θα επιτύχουν μόνο εάν διαθέτουμε αποτελεσματικά φάρμακα για τη θεραπεία τους. Η διαφύλαξη των αντιβιοτικών που διαθέτουμε είναι ζωτικής σημασίας, γι΄ αυτό προωθείται η ταχύτερη λήψη μέτρων στο πλαίσιο του προγράμματος "Ενιαία Υγεία", από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), τον Παγκόσμιο Οργανισμό για την Υγεία των Ζώων (OIE) και τους κοινωνικούς εταίρους. Τον Ιανουάριο, πολιτικοί ηγέτες, επικεφαλής της βιομηχανίας και ειδικοί θα συναντηθούν για πρώτη φορά με στόχο την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντίστασης στα αντιβιοτικά. Παράλληλα, ο ΠΟΥ θα προωθήσει εντός του έτους μέτρα στα εθνικά σχέδια δράσης κατά της μικροβιακής αντίστασης, τα οποία θα συμπεριληφθούν στα σχέδια ενίσχυσης των συστημάτων υγείας και στα σχέδια ετοιμότητας για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στην υγεία.
8. Πρόληψη και θεραπεία μη μεταδιδόμενων νόσων και ψυχικής υγείας
Οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του ΠΟΥ αποκάλυψαν ότι οι μη μεταδοτικές ασθένειες ήταν υπεύθυνες για 7 από τις 10 κορυφαίες αιτίες θανάτου το 2019. Το 2020 είδαμε πόσο ευάλωτα είναι τα άτομα με μη μεταδιδόμενες ασθένειες στον πανδημικό ιό και πόσο ζωτικής σημασίας είναι να διασφαλιστεί ότι προγράμματα διάγνωσης και θεραπείας για ασθένειες όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις είναι διαθέσιμα σε όσους τα χρειάζονται, όταν τα χρειάζονται. Το 2021 μπαίνουν σε προτεραιότητα τα προγράμματα ελέγχου των χρονίων αυτών παθήσεων, σε συνδυασμό με νέα εκστρατεία για τον διαβήτη, αλλά και την διακοπή του καπνίσματος από 100 εκ. ανθρώπους.
Αντίστοιχη προτεραιότητα δίνεται και στην ψυχική υγεία, ιδίως μετά τις εμφανείς πλέον επιπτώσεις της πανδημίας, με τα lockdown, την οικονομική ανασφάλεια και τον φόβο.
9. Καλύτερο περιβάλλον και τρόφιμα
Η πανδημία, δίνει μια μοναδική ευκαιρία να οικοδομήσουμε έναν καλύτερο, πιο πράσινο κόσμο, με υγεία. Η ανάκαμψη από την COVID-19, αναδεικνύει τους στόχους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στον τομέα της υγείας, τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Σε σχετικό συνέδριο τον Ιούνιο του 2021 ο ΠΟΥ θα επικεντρωθεί στην υποστήριξη της υγείας στα αναπτυσσόμενα κράτη που αποτελούνται από νησιωτικά συμπλέγματα. Στο μεταξύ συστάσεις από τον ΠΟΥ, τη UNICEF και το Lancet στοχεύουν σε έναν υγιέστερο πλανήτη για τα παιδιά και για βελτίωση των συστημάτων διατροφής και τροφίμων παγκοσμίως - συμπεριλαμβανομένης της παγκόσμιας στρατηγικής για την ασφάλεια των τροφίμων που θα συζητηθούν στη Διάσκεψη κορυφής του ΟΗΕ για τα Συστήματα Τροφίμων τον Σεπτέμβριο.
10. Δράση με αλληλεγγύη
Μία από τις βασικές αρχές που του ΠΟΥ στην προσπάθεια καταπολέμησης της πανδημίας, είναι η ανάγκη να επιδειχθεί μεγαλύτερη αλληλεγγύη - μεταξύ εθνών, θεσμών, κοινοτήτων και ατόμων, κλείνοντας τα ρήγματα στην άμυνα, τα οποία εκμεταλλεύεται ο ιός για να ευδοκιμήσει.
Το 2021 μπαίνει σε προτεραιότητα η οικοδόμηση ανθεκτικότητας των κρατών, σε συνεργασία με τους πολίτες και τον ιδιωτικό τομέα, αλλά και με νέες επιστημονικές συνεργασίες.
